مریم یعقوبی:  حادثه دلخراش آتش‌سوزی و فروریختن کامل ساختمان پلاسکو پرسش‌های متعددی را پیش‌روی افکار عمومی قرار داده‌است که مسئولان پس از فروکش کردن پیامدهای این حادثه و خروج از حالت بحران باید پاسخگوی این پرسش‌ها باشند.

به گفته مسئولان شهری بیش از 3 هزار ساختمان در تهران شرایطی مشابه ساختمان پلاسکو را دارند که حدود 250 مرکز خرید و پاساژ از جمله آن‌ها است. بررسی مکان قرارگیری این مراکز تفریحی و پاساژها نشان می‌دهد تقریبا تمام آن‌ها در مسیرهای پرتردد و پرترافیک قرار دارند. متوسط سن این ساختمان‌ها بیش از ۱۵ سال است و با وجود این قدمت تقریبا هیچ اقدامی برای تجهیز و نوسازی این ابنیه به وسائل مقابله با حوادث صورت نگرفته‌است.
 گذشته از قصور در تجهیز ساختمان‌ها، استمرار استفاده از وسائل فرسوده مانند آسانسورهای قدیمی، سیم‌های کهنه برق و لوله‌کشی‌های آب و گاز فرسوده، احتمال بروز فجایع سنگین را بیش از پیش افزایش داده‌است.این در حالی است که مبحث 22 مقررات ملی ساختمان، انواع ساختمان از نظر کاربردی، تجهیزات و تاسیسات طبقه بندی می شوند و بر مبنای آن نظارت دوره ای بر آن تعریف می شود که ساختمان پلاسکو یکی از ساختمان هایی است که این موارد و نظارت های دوره ای بر آن اجرا نشده است. عدم اجرای این نظارت نشان دهنده قصور نهادهای ناظر بر این موارد حیاتی در ساختمان های بلندمرتبه است که احتمال دارد در سایر مجتمع های تجاری و یا مسکونی از این دست نیز این عدم نظارت رخ داده باشد.

تجهیزات آتش نشانی مدرن، حلقه مفقوده بحران‌های تهران

با نگاهی به ارتفاع ساختمان های تهران می بینیم بلندمرتبه سازی طی سال های اخیر رشد بسیار روز افزونی داشته‌است. در این صورت اگر تدبیری برای فراهم‌آوردن تجهیزات مناسب و به‌روز برای مقابله با حوادثی مانند حادثه پلاسکو اندیشیده نشود، این مراکز یا مجتمع های مسکونی به کانونی برای وقوع بحران های انسانی تبدیل می‌شوند.

اگرچه بررسی آمارهای آتش‌نشانی گویای این است که بیش از 90 درصد حوادث تهران در ساختمان‌های زیر 6 طبقه اتفاق می‌افتد ولی این واقعیت را نیز نباید از نظر دور داشت که قربانیان و خسارت‌های حوادث در ساختمان‌های مرتفع بسیار سنگین‌تر از ساختمان‌های کوتاه است.  حال آنکه طبق آخرین اطلاعات بدست آمده، نوسازی و به روزرسانی تجهیزات آتش نشانی هم گام با صدور مجوزهای ساخت برج ها و و مجتمع های تجاری نیست.

آنچه در سانحه پلاسکو دیده شد حضور سریع نیروهای آتش‌نشانی بود اما به نظر نمیرسد تجهیزاتی که این حضور را موثرتر و مفیدتر می‌کرد، وجود داشت.قضاوت در این مورد قطعا با کارشناسان این حوزه است چرا که دو سال قبل و پس از حادثه تلخ مرگ دو کارگر زن در آتش‌سوزی ساختمان آلومینیوم تهران که از قضا آن هم در همین خیابان جمهوری اسلامی قرار دارد، مجموعه‌ای از اخبار درباره نوسازی ناوگان و تجهیزات آتش‌نشانی منتشر شد ولی مشخص نیست در صورت درستی تمام آن اخبار آیا آتش‌نشانی تهران چقدر با استانداردها و نیازهای این کلانشهر همخوانی دارد؟

مسعوداحمدی مدیرکل دفتر هماهنگی خدماتی و عمرانی سازمان شهرداری‌های کشور اسفندماه سال گذشته با اشاره به تنگناهای مالی سازمان، گفته‌است" سال 93 مبلغی از سوی دولت برای کمک به آتش‌نشانی اختصاص یافت اما متاسفانه محقق نشد، برای سال 95 نیز مبلغی تعیین شده اما اینکه چه میزان از آن تحقق خواهد یافت غیرقابل پیش‌بینی است".

ابهام در مالکیت پلاسکو و وضعیت بیمه

یکی از مسائلی که اکنون درباره آن ابهامات فراوانی وجود دارد، وضعیت بیمه واحدهای صنفی ساختمان پلاسکو و خود ساختمان است. پیش از پرداختن به این موضوع، پرسش بسیار مهم، وضعیت مالکیت این ساختمان است. به گفته علی فاضلی رئیس اتاق اصناف ایران، ساختمان پلاسکو در مالکیت بنیاد مستضعفان و جانبازان است.

فاضلی اما توضیح بیشتری درباره این مالکیت نداده است، یعنی مشخص نیست واحدهای صنفی مستقر در ساختمان، مستأجر بنیاد بوده‌اند یا نه؟ اگر بنیاد مالک ساختمان پلاسکو بوده چرا مسئولان شهرداری و آتش‌نشانی طی دو روز گذشته در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود اخطارهای مکرر درباره وضعیت این ساختمان، بنیاد اقدامی برای ارتقای تجهیزات ایمنی نکرده‌است؟مسئولان شهرداری در پاسخ به این پرسش که چرا شهرداری برخوردی مانند پاساژ علاءالدین با ساختمان پلاسکو نکرد هم می‌گویند ما در پلاسکو با بیش از 400 واحد صنفی طرف بودیم!

بیمه؛ کالای لوکس پلاسکویی‌ها

نکته مهم دیگری که در پیوند با مالکیت ساختمان پلاسکو مطرح است، مسئله بیمه این ساختمان است چرا که به گفته فاضلی خود ساختمان بیمه نبوده است و در واقع خسارتی بابت تخریب ساختمان از سوی شرکت‌های بیمه پرداخت نخواهدنشد. این در حالی است که طبق ماده ۱۴ قانون تملک آپارتمان  مدیر یا مدیران ساختمان مکلفند تمام بنا را به عنوان یک واحد در مقابل آتش سوزی بیمه کنند.

سهم هر یک از مالکان به تناسب سطح زیر بنای اختصاصی آنها تعیین و از شرکاء اخذ و به بیمه‌گر پرداخت خواهد شد. در صورت عدم اقدام و بروز آتش سوزی مدیر یا مدیران مسؤول جبران خسارات است.با توجه به اینکه مالک ساختمان بنیاد مستضعفان است باید دید این مواد قانونی رعایت شده اند یا خیر؟ چرا که این ساختمان با ضوابط امروز ساختمان سازی احداث نشده است زیرا ساخت اولیه آن در سال 39 خورشیدی بوده در حالی که آخرین نسخه مقررات ملی ساختمان در مقابله با حریق مربوط به سال 88 است.از مجموع 600 واحد صنفی واقع در پلاسکو هم تنها 100 واحد بیمه آتش سوزی و حوادث بیمه ایران بوده‌اند.

در بیمه آتش سوزی مسکوکات و پول نقد و اوراق بهادار مانند چک و برات و سفته معمولا تحت پوشش نیستند مگر اینکه در بیمه‌نامه قید شده باشد. حال باید دید واحدهایی که از پوشش بیمه های ایران و آسیا و دانا استفاده کردند در بیمه نامه‌های خود این موارد را ذکر کرده بودند یا نه؟

رسیدگی حقوقی برای جبران بخشی از خسارات پلاسکویی‌ها

یکی دیگر از موضوعاتی که می توان در این شرایط به صورت ویژه به آن پرداخت اختصاص یک شعبه ویژه رسیدگی در دادگاه و یا دادسراها است. اغلب مستاجرین این مرکز تجاری ۱۶ طبقه، اسناد و مدارکی مربوط به وصولی های خود در مغازه‌های خود نگهداری می‌کردند که در این حادثه اغلب این مدارک از بین رفته‌است و امکان اثبات میزان مطالبات مالی از مشتریان یا پرداختی‌ها برای آن‌ها وجود ندارد بنابراین دور از دهن نیست که این اتفاق مجموعه‌ای از دعاوی حقوقی و کیفری را برای کسبه پلاسکو و طرف‌های تجاری آن‌ها بوجود بیاورد. از همین‌رو ایجاد شعبه ویژه‌ای برای رسیدگی به این مشکلات شاید بتواند در تامین بخشی از خسارات مالی این افراد در دوماه پایانی سال سرعت ایجاد کند.

زلزنه تهران مهیب تر است یا آتش سوزی در مراکز تجاری بازار؟

بازار تهران به عنوان یکی از مناطق قدیمی، کانون اقصاد و تجارت پایتخت است اما چندین سال قبل و در حادثه آتش‌سوزی مسجد ارگ بسیاری از هموطنان به علت نبود وسایل اطفاء حریق و امکانات اولیه کمک رسانی در این حادثه جان خود را از دست دادند.در این منطقه اغلب مسیرها برای خودروهای امدادرسانی غیرقابل ورود است و ترافیک انسانی در مواقع بحران بزرگترین مانع دسترسی به مرکز حادثه خواهدبود.با توجه به قدمت بافت و معماری سنتی بازار، دعوای بین طرفداران مراکز سنتی و کارشناسانی که معتقدند باید اصول استاندارد مقاوم سازی مراکز و مجتمع ها را رعایت کرد همچنان بی نتیجه مانده و در صورت بروز حادثه‌ای مشخص نیست از چه راهی و با چه امکانات و توانی باید به مردم و کسبه درگیر با آن حادثه کمک کرد؟

مالیات سال 95 ساکنین پلاسکو چگونه محاسبه خواهدشد؟

کسبه این مجتمع سال گذشته در تعامل سازمان امور مالیاتی با اتحادیه اصناف مالیات بر درآمد خود را پرداخت و اغلب صورت‌حساب قطعی سال ۹۴ را پرداخت کرده‌اند. حال باید دید برای سال جاری که ۱۰ ماه از آن می‌گذرد، با وجود چنین خساراتی مالیات چگونه محاسبه خواهد شد؟ این امکان وجود دارد که اتاق اصناف برای سال ۹۵ تسهیلات یا معافیت‌هایی را صرفا برای کسبه این مجتمع از سازمان امور مالیاتی درخواست کند. این موضوع سال آینده و زمان محاسبه مالیات بر درآمد اصناف در جلسات مشترک بین سازمان مالیاتی کل کشور و اتحادیه بررسی خواهد شد. 


3535