در واقع 14 سال پیش از این که نفت به بازار ایران عرضه شود ساختمان اولیه خط لوله از مسجدسلیمان به آبادان در سال 1290 هجری شمسی ساخته شد، پس از 10 سال و در سال 1300 نیز دومین خط لوله از مسجد سلیمان به آبادان احداث شد.

پس از آن بود که بنابر ضرورت خطوط لوله سراسر کشور کشیده شد؛ سال 1337، ساخت خط لوله ای به قطر 6 و 8 اینچ در تهران، قزوین و رشت آغاز شد و سپس خطوط دیگر یکی پس از دیگری تهران و سایر شهرهای بزرگ ایران را درنوردید.

هم اکنون دو هزار کیلومتر (شامل 21 رشته خط لوله از 8 تا 30 اینچ) از کل 14 هزار کیلومتر خط لوله نفت و فرآورده کشور به سوخت رسانی به تهران و استان تهران اختصاص دارد.

این خطوط وظیفه تامین سوخت دو فرودگاه، پنج نیروگاه، پالایشگاه تهران و برخی صنایع پتروشیمی را برعهده دارند و در ابتدا و انتها به دیگر مراکز انتقال نفت کشور متصل هستند.

دیروز منطقه تهران میزبان خبرنگاران رسانه ها بود و پس از یک نشست خبری در مرکز منطقه، از تاسیسات فشارشکن مغانک نیز بازدید شد.

منطقه تهران یکی از مناطق دوازده گانه شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران است. عملیات بهره برداری در این منطقه توسط هشت مرکز انتقال نفت، 4 تاسیسات و 2 ایستگاه فشارشکن انجام می شود. این شرکت همچنین دارای 26 ایستگاه مخابراتی است.

طبق آمار در یک سال گذشته 20 میلیارد و 196 میلیون لیتر نفت خام معادل 127 میلیون بشکه از سوی خطوط لوله و مخابرات منطقه تهران دریافت و ارسال شده است.

وقتی از منطقه تهران در میان مناطق دوازده گانه شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت صحبت می شود، علاوه بر وظایفی که عنوان شد، تعمیر و نگهداری از خطوط لوله در این استان پرجمعیت، انجام اقدامات مربوط به عملیات سوآپ، اجرای پروژه های جدید مخابراتی، ساخت و ساز و .... نیز مد نظر قرار می گیرد.

اقتصاد مقاومتی در منطقه تهران

حسن باقریان، مدیرعامل خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران درباره عملکرد این شرکت در زمان تحریم می گوید: در دورانی که به تحریم معروف است این منطقه سعی کرد همانند سالهای گذشته فعالیت های خود را داشته باشد و در واقع تحریم نتوانست هیچ خللی به روند انتقال نفت و فراورده در این شرکت وارد سازد.

به گفته وی اجرای شبکه انتقال برق به ایستگاه مخابراتی ایوانکی که باعث کاهش چشمگیر هزینه ها شده است، احداث ساختمان جدید سایت مخابرات تاسیسات ملارد و رودبار، تامین برق سراسری برای ایستگاه مخابراتی قره آغاح، تامین، انتقال و نصب و راه اندازی تجهیزات مخابرات دیجیتال در 15 ایستگاه مخابراتی منطقه تهران، اجرای پروژه پیجینگ مرکز منطقه، نصب و راه اندازی مراکز تلفن دیجیتال، راه اندازی شبکه LAN در همه تاسیسات و یکپارچه سازی سامانه مکاتبات، بخشی از این اقدامات در سالهای اخیر محسوب می شود.

وی درباره اقدام های اقتصاد مقاومتی شرکت از بازسازی 700 قطعه اتصالات با هزینه 500 میلیون ریال که معادل یک چهارم خرید تجهیزات تازه می شود نام می برد.
او می گوید: باز سازی ها از جمله اقدام های اقتصادی این شرکت بویژه در سالهای اخیر است؛ همچنین کنترل ولو 24 اینچی که با هزینه حدود 90 میلیون ریال ساخته و برای نخستین بار در تلنبه خانه نفت خام نصب شده و در حال کار است.

وی از حفظ و حراست از خطوط لوله و تاسیسات این شرکت به عنوان یک وظیفه ذاتی دیگر نام می برد، می افزاید: پیگرانی هوشمند خطوط، تعویض لوله و پوشش آن، plc کردن مراکز کنترل و ... نیز از حمله اقداماتی است که در این جهت انجام شده و می شود.

همچنین نگهداری از خط لوله سوآپ و آمادگی برای انجام این عملیات از جمله اقدام های مهم منطقه تهران عنوان شد.

خطوط لوله و مخابرات تهران در برجام

باقریان با اشاره به این که حدود ۷۴۵ کیلومتر عملیات پیگرانی هوشمند در سطح خطوط لوله نفت و فرآورده‌های نفتی منطقه تهران انجام شده است، یادآوری می کند: تمامی مراحل پیگرانی هوشمند خطوط لوله نفتی و فرآورده‌های نفتی توسط 2 شرکت روسی انجام می‌شد.

وی با بیان این که با ورود به دوره پسابرجام، یک شرکت لهستانی پیشنهادی به منظور انجام عملیات پیگرانی هوشمند خطوط لوله نفتی و فرآورده‌های نفتی ارائه کرده است، گفت: این شرکت لهستانی حتی حاضر شده حدودی ۱۷ تا ۱۸ کیلومتر عملیات پیگرانی هوشمند را به صورت رایگان و تنها به منظور ارائه کیفیت خدمات فنی و عملیاتی خود انجام دهد.

وی همچنین از تفکیک تلمبه خانه های ری، مهرآباد- ری و فرودگاه امام به منظور افزایش ظرفیت انتقال به فرودگاه امام، راه اندازی دو دستگاه مخزن به ظرفیت 80 میلیون لیتر جهت افزایش ظرفیت ذخیره سازی، تعویض پوشش 3600 متر خطوط لوله، پیگرانی هوشمند خطوط قوچک، ری-سمنا، مغانک-ری، بهره برداری از خطوط نایین/کاشان/ری، آبادان/ری و سبزآب/ری، همراه با تاسیسات ان و در آخر از تغییر سیستم ولتاژ  برخی الکترو پمپ ها به عنوان برنامه های این شرکت نام برد که به زودی اجرایی خواهد شد.

چالشهای پیش روی شرکت

به گفته حسن باقریان، مدیرعامل خطوط لوله و مخابرات نفت منطقه تهران، این شرکت با چالش هایی روبرو است که در این میان می توان از گسترش بی رویه شهرها و ساخت و سازهای فراوان در اطراف شهرها و مسیر خطوط نام برد.

وی همچنین به بی توجهی مجاوران خطوط به علائم نصب شده روی خطوط و فعالیت دستگاه‌های سنگین راهسازی، تخلیه نخاله و مسیر خطوط و جلوگیری از ورود آسان و سریع به مسیر در هنگام بروز حادثه و سرقت های مکرر ترانس های حفاظت کاتدیک، مارکرهای فلزی و فنسهای ایستگاه‌های حفاظت و شیرهای بین راهی نیز اشاره می کند.

باقریان در حاشیه و گویی بی حاشیه، به مواردی اشاره کرد که کارکنان شرکت برای این که بتوانند از حریم خطوط لوله دفاع کنند حتی مورد ضرب و شتم سایر افراد حقیقی و یا حقوقی نیز قرار گرفته اند.

در همین میان از خطوط لوله های نفت و فرآورده در شمال شرق تهران (بابایی) نام می برد که زمانی که در یکی دو سال اخیر شهرداری تهران برای احداث بوستان یاس فاطمی، بی ملاحظه و بی توجه به حریم خطوط لوله، به زمین‌های آن منطقه وارد شد، کارکنان زحمتکش خطوط لوله و مخابرات با اینکه مورد حمله نیز قرار گرفتند اما دست از تلاش برنداشتند و برای حفاظت از جان مردم، شبانه روزی در حال مراقبت از خطوط لوله مدفون در آنجا شدند تا زمانی که کار ساخت بوستان به پایان رسید.

به گفته وی، البته این یکی از صدها مواردی است که در سرتاسر کشور در حال اتفاق است و خطوط لوله نفت و گاز در کشور به شدت در معرض آسیب  و تعرض هستند.

سوآپ نفت در میان مزارع سیب

گروه خبری پس از این که از در جریان روند فعالیتهای شرکت قرار گرفتند به سمت ایستگاه فشارشکن مغانک حرکت کردند، هنوز به ایستگاه نرسیدیم که عطر سیب مشام ها را پر میکند. مشغول تماشای مزارع سیب هستیم که به ایستگاه مغانک در در 65 کیلومتری جاده فیروزکوه تهران می رسیم.

جایی در میان مزارع سیب دماوند تاسیساتی به مساحت ده هکتار بنا شده که با طرح های تکمیلی انجام شده در آن، امکان بهره برداری دوسویه از خط لوله 30- 32 نکا ری را به منظور سواپ دو طرفه مقدور ساخته است.

علی احمدی پور، معاون عملیاتی منطقه تهران فاصله این تاسیسات از مرکز انتقال نفت قبلی (اوریم) 88 کیلومتر و تا مرکز انتقال نفت بعدی (ری) 98 کیلومتر عنوان می کند و می گوی: یک رشته خط لوله به قطر 32 اینچ وارد این تاسیسات و با قطر 30 اینچ خارج می شود.

به گفته وی این خط از نکا شروع می شود و پس از عبور از مراکز انتقال نفت ساری، گل پل و اوریم به مغانک می رسد و سپس نفت خام را از طریق خط لوله 30 اینچ به پایانه نفت خام ری انتقال می دهد.

وی می افزاید: طرح اولیه سوآپ با ظرفیت ١٢٠ هزار بشکه آغاز بکار کرد و کم کم به ٢٥٠ هزار بشکه در روز رسید ، این درحالی است که هم اکنون این ظرفیت به ٥٠٠  هزار  بشکه در روز نیز قابل افزایش است.

حسن باقریان، مدیر شرکت لوله مخابرات نفت منطقه تهران نیز در نشست خبری پیش از ظهر گفته بود: امکان انتقال نفت خام برای صادرات به دیگر کشورها به شمال ایران با ایجاد تاسیساتی در منطقه تهران و مسیر خط لوله برای سوآپ آماده شده است.

به گفته وی، سوآپ نفت که تا کنون از طریق خط لوله نکاء - ری بصورت ورودی انجام می‌شد، با انجام تغییرات و ایجاد تاسیسات جدید قابلیت صادرات نیز پیدا کرده و در واقع به منظور کمک به افزایش صادارت نفت خام کشور انجام شده است.

در همین جا تور یکروزه بازدید خبرنگاران به پایان می رسد، دوستانِ خسته با یک خسته نباشید و خدا قوت آخرین چای را هم می نوشند و راهی تهران می شوند، هرچند که اخبار سوآپ و نقل انتقال نفت و فرآورده و گزارش دیگر اقدام های خطوط لوله و مخابرات تهران، زودتر از خودشان به مقصد رسیده و روی سایت ها و خبرگزاری ها قرار گرفته است.

راحله صفیری