به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، انتشار کتاب،روزنامه ،  نشریه و سایر آثار مرتبط با آن ، از اتفاقاتی  است که اختراع "گوتنبرگ" آلمانی در زندگی ما ایجاد کرده و باعث رشد فکری و فرهنگی شده است. سیر تحول این اختراع تا جایی پیش رفته است که امروز آن را نوعی محور فرهنگ و دیپلماسی می دانند. درواقع چاپ و نشر دراقتصاد وفرهنگ ، نقش موثری یافته است.

خواب گوتنبرگ

این صنعت اگر چه در ابتدا به واسطه هزینه سنگین دستگاه چاپ و دستاوردهای آن مختص عده ای خاص بود اما امروزه هر کجای دنیا هم که بروید ، دستگاه چاپی  وجود دارد که بتوان با آن اثری را چاپ کرد.البته درباره قیمت این دستگاه باید گفت که همچنان، خرید آن از عهده هر کسی بر نمی آید اما کسانی که به صورت حرفه ای درصنعت نشر فعالیت می کنند، سعی در به روز کردن این کار و حرفه فرهنگی- اقتصادی دارند چرا که دستگاه های چاپ ، روز به روز در حال تغییر ، تکمیل و تکوین است.

حالا این دستگاه ها ، کارهایی انجام می دهند که خود گوتنبرگ هم خوابش را نمی دید. حالا رقابت بر سر سرعت چاپ و کیفیت است . امروزه این صنعت  دستخوش تغییر و تحولات بسیاری  شده و یکی از صنایع پرسود جهان است . این که در تقویم ، روزی به چاپ و صنعت چاپ اختصاص یافته، از اهمیت این موضوع خبر می دهد.

امروزه این صنعت به قدری گسترش پیدا کرده که زندگی برخی باآن متحول می شود  و به تبع آن، مسائل و مشکلاتی را هم دارد . صنعت چاپ که به نبض فرهنگی جوامع تبدیل شده است،از شاخص های توسعه یافتگی است وحتی  از آن به عنوان یکی از پنج صنعت برتر جهان یاد می شود. اما در کشور ما صنعت چاپ ، جایگاهی در خور و شایسته ندارد و بعد از صنعت نساجی دومین صنفی است که دچار بحران شده است. با توجه به این که بعضی از کشورهای حوزه  خلیج فارس و همسایگان شمالی ما در ایجاد شهرک‌های بزرگ چاپ برای ورود به بازار بزرگ منطقه و بازار ایران سرمایه‌گذاری عظیمی کرده‌اند، لازم است   برای تشکیل مناطق ویژه چاپ، تغییر در مقررات و چگونگی این صنعت فرهنگی، مشارکت در خصوصی‌‌سازی چاپخانه‌های دولتی ،  لغو مجوزهای غیرضروری دولتی برای احداث واحدهای چاپی و همچنین کنترل مجوزهای جدید دقت بیشتری داشته باشیم .

مشکلات صنعت چاپ

صنعت چاپ مشکلات بسیاری را پشت سر گذاشته است. یکی از مهم ترین مشکلات این حوزه این است که بسیاری از کارگران شاغل دراین حرفه ،آشنایی درستی از این شغل ندارند و اغلب ، به طور تجربی آن رامی آموزند.تعداد فعالان این حرفه در کشور هم کم نیست وروزآمد کردن آنان ، یکی از نیازهای ضروری  صنعت چاپ است.

از طرفی چاپ یک مقوله فرهنگی است چون بخش زیادی از جامعه و فعالیت های فرهنگی به آن مرتبط است. با این نگاه انتشار کیفی یک اثر می تواند کمک زیادی به ارتقای فرهنگ کند. یکی دیگر از مشکلات کار در این حوزه ،مواد اولیه شامل  کاغذ و مقواست.علاوه بر این صدور مجوز تاسیس چاپخانه است که موجب نارضایتی چاپخانه داران قدیمی شده است.

در این زمینه احمد علی عزیزی یکی از مدیران چاپ و نشرمی گوید: صدور  مجوزهای بی رویه آسیب‌های جدی به این صنف وارد کرده است. وجود چاپخانه‌های متعدد نشان داده است که این صنعت در تهران کشش ندارد چون به تناسب آن  بازار نداریم، اکثر ماشین‌آلات چاپ در روز دو تا سه ساعت بیشتر کار نمی‌کنند و همین باعث رکود این صنعت شده است.

بلاتکلیفی میان صنعت و فرهنگ

آن چه در این میان بسیار نمود دارد این است که صنعت چاپ ،میان اهالی فرهنگ و صنعت بلاتکلیف است اما به شکل مستقیمی با هر دو مقوله در ارتباط است. مجوز این فعالیت صنعتی را باید از وزارتخانه ای فرهنگی دریافت کرد ، در حالی که فرایند آن  کاملا صنعتی است.دکتر سعیدباستانی ، عضو هیئت رئیسه و سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در این زمینه می گوید:صنعت چاپ  با توجه به سابقه رشد و تحول در ایران و به دلیل مباحث امنیتی ، قبل از انقلاب زیرمجموعه سازمان اطلاعات و امنیت کشور بود و ساواک تمام دستگاه های چاپ  راتحت نظر داشت .

حتی  جابه جایی دستگاه های چاپ  باید به اطلاع ساواک می رسید تا در صورت انتشار چیزی مخالف  با رژیم، قابل رد یابی باشد. بعداز انقلاب ، این صنعت به اداره اطلاعات منتقل شد و مجوزهای لازم به عهده این اداره بود اما مجوز نشر آثار توسط وزارت ارشاد صادر می شد . علاوه براین بخش، مجوز انتشار و چاپ کتاب هم به این وزارت خانه سپرده شد. با گذرزمان و گسترش اطلاعات و مباحث الکترونیکی، بحث اطلاعات توجیه ندارداما همچنان نظارت بر انتشار آثار، وجود دارد.

مسئله این است که اگر صنعت چاپ را به عنوان صنعت نشناسیم،از مزایای این صنعت بهره مند نخواهیم شد وبخشی از  16هزار میلیارد تومانی که وزارت صنعت، معدن و تجارت تخصیص داده، باید به صنعت چاپ تزریق شود ، در حالی که این طور نیست .مسئله دیگر این است که وقتی کسی از وزارت ارشاد مجوز می گیرد،مربوط به بخش انتشار اثر است اما بخش چاپ آن مربوط به حوزه دیگری است و این سبب دوگانگی می شود.

ضمن این که این حوزه ، زیر مجموعه های دیگر ی مثل بسته بندی و تبلیغات را هم در دل خوددارد که می توان از آن بهره برداری درستی کرد و اگر این بخش زیر نظر وزارت ارشاد باقی بماند، به آن جفا می شود و رشد کمی و کیفی محصولات چاپی با مشکل مواجه خواهد شد حتی برای صادرات هم با مشکل مواجه می شویم.وی بااشاره به سند چشم انداز برخی کشورها گفت:سند چشم انداز گسترش و توسعه کشورهای مختلفی رابررسی کردم و در میان تمام این سندهای چشم انداز ، یکی ،دوصفحه مربوط به صنعت چاپ و نشر بود.چراکه این صنعت می تواند میزان گردش مالی خوبی را به همراه داشته باشد ، در حالی که در میان عملکرد کاری ما ، این حوزه در حد زیر مجموعه یک وزارت خانه در نظر گرفته شده است .

موقعیت اشتغال زایی

نماینده تربت حیدریه به اشتغال زایی بالای این صنعت اشاره کرد و گفت:اگر به طور متوسط در هر چاپخانه 20نفر نیروی انسانی را در نظر بگیریم ، می بینیم که صنعت چاپ، اشتغال زایی خوبی را هم در پی داردو به تبع آن سهم قابل توجهی از صادرات را به خود اختصاص می دهد.مهم ترین مسئله این است که "چاپ" به عنوان یک صنعت مطرح است و اگر نگاهمان به توسعه صادرات ، نگاهی خارجی باشد می توانیم گسترش آن را شاهد باشیم ، درحالی که نگاهمان داخلی است.

درواقع کشورهای دیگر گستره فعالیت ها  و دیدشان در این حوزه خارجی است تا جایی که با داشتن صنعت چاپ، هنوز برخی از کتاب های نفیس ما در اردن چاپ می شود.قرآن های ما هم در چین  چاپ می شود و با اشتباه و غلط های بسیار وارد کشور می شود و این جاست که با در نظر گرفتن امکانات ، می توان از ظرفیت عظیم این بخش استفاده کرد.

تفاوت چاپ در ایران با کشورهای پیشرفته

کشورهای خارج دارای فناوری جدیدتری در صنعت چاپ هستند که در کشور ما هم تعدادی از این ماشین‌آلات جدید موجود است، ولی مهم ترین تفاوت این است که کارگران آن ها از قبل آموزش‌های لازم را می‌بینند و دوره تکمیلی را می‌گذرانند و به صورت حرفه‌ای وارد بازار کار می‌شوند ولی در کشور ما ازروی بیکاری رو به هر کاری می‌آورند. دیگر این که در خارج، مدارس و دانشگاه‌هایی است که صنعت چاپ در آن ها تدریس می‌شود و به عنوان یک رشته تحصیلی به آن نگاه می‌کنند و تمام کسانی که دانش آموخته می‌شوند می‌توانند برای صنعت چاپ موثر و مفید واقع شوند.

کاهش سرانه مطالعه 

کاستی هایی که در زمینه چاپ  صنعت نشر وجوددارد، تبعاتی هم دارد که مهم ترین آن ،کاهش سرانه مطالعه و خرید نکردن مردم است .کاوه علینقی مدیر انتشارات آبان در این زمینه می گوید: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دست‌اندرکاران حوزه کتاب برای ترغیب مردم به سمت کتاب تلاش می کنند  اما هنوز کارهای زیادی می توان انجام داد.

مثلا در تلویزیون تبلیغات زیادی برای بهینه‌سازی مصرف سوخت، برق و آب ساخته می‌شود. درباره مسائل اجتماعی برنامه‌های زیادی تولید می‌کنند اما تا امروز در این بین سهمی برای کتاب و کتاب خوانی وجود نداشته است. کودکان به ویژه در سن سه تا پنج سال تحت تاثیر چیزهایی هستند که می‌بینند.

با این توضیح صدا و سیما در طول برنامه‌های کودک می‌تواند بخش‌هایی را به کتاب و کتاب‌خوانی اختصاص دهد. بچه‌ها در این سن و سال باید چیزی را ببینند تا یاد بگیرند. امیدوارم تغییر و تحولی که در بخش ریاست صدا و سیما اتفاق افتاده باعث شود تغییر نگرش لازم در زمینه فرهنگ‌سازی مطالعه ایجاد شود.

هر چه انتشار کتاب بیشتر باشد و مردم بیشتر کتاب بخوانند ، در ک فرهنگی هم افزایش پیدا می کند . درواقع این ها مانند حلقه های یک زنجیر به هم متصل هستند.علی مغانی یکی از چاپخانه داران قدیمی به مشکلات دیگری در عرصه چاپ اشاره می کند و می گوید:چاپخانه داران مشکلات بسیاری دارند مثلا برای خرید ماشین یا یک قطعه مورد نیاز خود نمی توانند به راحتی ارز از کشور خارج و قطعه وارد کنند، گاهی برخی ماشین ها دو میلیون یورو قیمت دارند و جابه جا کردن این مبلغ خیلی سخت است؛ این در حالی است که دفتر امور چاپ می تواند راهکارهای مؤثرتری برای این کارداشته باشد.

مغانی با بیان این که وزارت ارشاد می تواند بخش فرهنگی و نظارتی بر چاپخانه ها را به خوبی کنترل کند، افزود: طبق این کنترل ها، هیچ کتابی نمی تواند بدون مجوز چاپ شود، روزنامه ها و عکس ها بدون مجوز منتشر نمی شود اما در حوزه اعتباردهی به صنعت مانند دیگر صنایع این کار باید توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت پوشش داده شود تا چاپخانه‌داران سهمیه ارزی پیش بینی شده را دریافت کنند و این دوگانگی موجود در این حرفه و صنعت است.

سرمایه گذاری فرهنگی

وقتی حرف از سرمایه گذاری به میان می آید ، تمام نگاه ها به سمت فعالیت های اقتصادی پرسود، جلب می شود و کمتر کسی به فکر سرمایه گذاری در عرصه فرهنگ می افتد.در حالی که ظرفیت های موجود در عرصه چاپ ، به ویژه چاپ محصولات فرهنگی ، آن قدر هست که بتوان به سود مناسبی هم دست یافت. در واقع امروزه ، سرمایه گذاری فرهنگی ، شامل مرور زمان نمی شود  و باید  سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای تقویت زیرساخت‌های فرهنگی ، مثل صنعت چاپ را تقویت کرد اما پیش از هر چیز ابتدا باید باور کنیم که در زمینه فرهنگ می توان سرمایه گذاری کرد واین سرمایه گذاری نه تنها قابل بازگشت است که می تواند پر سود هم باشد.

منبع:خراسان

انتهای پیام/

بازگشت به سایر رسانه‌ها