به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از قم، آیت‌الله اراکی دیشب، 14 شهریور در مراسم آغاز به کار پژوهشگاه فقه نظام در موسسه نورالثقلین با ذکر این مطلب که فقه نظام بالاتر از فقه فردی است گفت: فقه فردی مقدمه فقه نظام است؛ اساسا بطور کلی اساس مباحث مربوط به فلسفه فقه نظام آن است که جامعه نیز مکلف به تکالیف الهی است.
وی تصریح کرد: از مجموع آیات کریمه قرآنی و روایات معصومین چنین استفاده میکنیم که تکلیف فرد مقدمه انجام تکلیفی است که به صورت جامعه متوجه میشود؛ قرآن ناس به قیام به قسط و عدل فرامی خواند؛ قرآن کریم بیان میکند وحدت جامعه بشری جز در سایه دین خدا تحقق پذیر نیست.
وی عنوان کرد: بر اساس مبانی قرآنی، محال است که جامعه بشر بدون زیرسایه دین خدا قرار گرفتن یکپارچه شود در حقیقت جامعه بشری با دین، واحد میشوند؛ این واحد تکلیفی دارد که بای خود این واحد تکلیف خود را به جای آورد؛ بخشی از فقه اجتماعی مساله امر به معروف و نهی از منکر است که متاسفانه هنوز مورد بررسی اساسی فقهی قرار نگرفته است.
آیت‌الله اراکی بیان کرد: جامعه الهی و ایمانی جامعه واحد با نفسی واحد است؛ در این راستا ابتدا مومنین به یک وحدت اعتباری پیدا میکنند؛ آنها با سمعنا و اطعنا وارد این نظام عبادی وحدت آفرین میشوند؛ در واقع این وحدت با اعلام شهادتین شکل میگیرد؛ این وحدت دارای دو مرحله اعتباری(با اعلام) و وحدت حقیقی(با اطاعت عملی) است.
وی گفت: کسانی که در عمل اطاعت نمیکنند جزو پیکره جامعه ایمانی نیستند؛ پس از این وحدت حقیقی جامعه به جامعهای مبدل می شود که دارای یک پدر خواهد بود، چنانکه پیامبر و امام علی(ع) پدران این امت هستند؛ به طور کلی امامت، وحدت آفرین است زیرا تا ماموم تابع امام نشود این امامت تحقق حقیقی پیدا نمیکند.
دبیرکل مجمع تقریب مذاهب اسلامی اظهارکرد: شیعتنا منا و سلمان منا شکل دهنده جامعه ایمانی واحد هستند؛ در حقیقت تبعیت از امام شکل واجد اجتماعی ایجاد میکند؛ یکی از اوصاف قرآنی پیامبر، این است که ایشان قائم به عدل هستند؛ آمر به عدل کسی است به سوی صراط مستقیم هدایت میکند؛ آمر به عدل یک آمر معمولی نیست بلکه فرمان عدل به دستان پیامبر است؛ در سوره شورا نیز از ابتدا به همین مساله پرداخته میشود.
وی گفت: در هر جامعه یک آمر و یک مطیع امر وجود دارد؛ در بخش نقش مردم در حکومت اسلامی نقش هویتی و..نیست؛ مردم به حکومت مشروعیت نمیبخشند بلکه نقش مردم نقش فاعل است یعنی اگر مردم اطعنا نگویند و به فرمانروایی فرمانروا شکل ندهند فرمانروایی شکل نمی گیرد؛ خواست مردم در واقع همان اطعنا به فرمانروا است؛ مکمل اطعنا نیز یاری فرمانروا است؛ تا زمانی که دو نفر در روی کره زمین وجود داشته باشند، یکی از آنها امام است یعنی جامعه الهی با دو نفر نیز شکل می گیرد؛امامت همیشه با بیت همراه بوده است؛ به همین خاطر است که در قرآن کریم نیز به این مساله در خصوص حضرت ابراهیم(ع) اشاره شده است؛ دلیل بیت الامامه آن است که امام باید جامعه امامتی ایجاد کند.
آیت‌الله اراکی با ذکر این مطلب که آیه تطهیر تنها یک خبر نیست بلکه مقدمه شکل گیری جامعه الهی از همین بیت مطهر است، اظهارکرد: مساجد بیت الامام است؛ حکم طهارت و احکام مسجدیت در درجه حکم بیت الامام است و چون مساجد بیتالامام هستند این حکم را در پذیرفتند؛ شخصیت انسان مطیع الامام نظیر شخصیت امام خواهد شد و به همین دلیل است که در قیامت همه مومنین محمد(ص) یا علی(ع) خواهد بود و هر انسانی با حقیقت و امام خود محشور میشود.
وی تصریح کرد: جامعه مکلف به اقامه قسط و عدل است باید در فقه نظام به آن پرداخته شده است؛ عدل اقتصادی تنها در امور خاص چون حلال خواری و..نیست بلکه در روایات ما بیان شده است که اگر مردم به ولایت الهی تمکین نکرد هیچ کدام از اعمال آنها محاسبه نخواهد شد؛ درست مثل این همه انسانی که کیلومترها مسافت را در اربعین به سمت کربلا حرکت میکنند و میلیونها نفری که سحرگاهان شب قدر این نکته که بسیاری از مردم نیمه شب در مراسم شب قدر شرکت میکنند ولی وقتی که صبح پا به بازار آنها میگذاریم نشان خاصی از این همه ایمان و اعتقاد نمیبینیم.
این استاد حوزه بیان کرد: نظام بانکی نظامی است که باید بر اساس ایجاد عدل حرکت کند؛ اگر معاملات نظام بانکی را به فقه مشروع کنیم آنچه محصول این بانک میشود عدل باشد، ولی در حال حاضر خروجی این سیستم بانکی تبعیض است؛ مثلا برخی افراد به راحتی وامهای 1000 میلیاردی می‌گیرند ولی وقتی یک جوان برای ساختن زندگی خود نیازمند 50 میلیون پول است محال است که بتواند چنین وامی را به سادگی دریافت کند؛ این تبعیضات محصول این سیستم است؛ کسی نمیگوید که آتها خیانت می کنند بلکه این مساله نشان می دهد که نظام بانکی ما اشتباه است.
وی با ذکر این مطلب که هر جامعهای ثروت محدودی دارد و همه جامعه در آن ثروت شریک هستند، گفت: این بحث از مهمترین مباحث فقه اجتماعی است؛ در واقع حق فقرا در اموال اغنیا در نظر گرفته شده است؛ در روایات ما بیان شده است که اگر این حق داده می شد کسی فقیر نمی ماند؛ توزیع ثروت نباید به شکلی باشد که اکثریت مردم از کمترین بهره ای برخوردار نباشند ولی عده ای در ثروت غرق باشند.
آیت‌الله اراکی با بیان این مطلب که باید نظام اقتصادی شکل بگیرد که اصول اصلی فقه اجتماعی در آن رعایت شود؛ در عرصه فرهنگ نهادهای مختلفی فعالیت دارند ولی خروجی این همه نهادهای فرهنگی از جمله صداوسیما در جامعه آن چیزی نیست که هدف این نهادها باشد؛ مثلا بسیاری از لباسهایی که جوانان بر تن دارند بر خلاف نص روایات بزرگان دین هستند؛ اگر به خوبی در این زمینه جستجو کنیم متوجه میشویم که این جوانان متدین هستند ولی مشکل این است که خروجی نهادهای فرهنگی از جمله صداوسیما و ارشاد و.. نتوانسته این مدل را در جامعه ایجاد کند.
وی گفت: در فقه فردی موفق بوده ایم ولی مشکل آن است که در فقه اجتماعی نتوانستیم نهادینه سازی کنیم اگر صداوسیما فقه فرهنگ داشته باشد این اوامر نیز در جامعه شکل می گیرد؛ مباحثی چون داماد سرخانه در تلوزیون ما به حدی مورد تمسخر واقع شد که بسیاری از دختران و پسران حاضر نشدند در خانه پدر و مادر زندگی مشترک خود را آغاز کنند و همین مشکلات بی خانگی باعث طلاق و مشکلات بسیاری برای آنها شد.
دبیرکل مجمع تقریب مذاهب با ذکر این مطلب که اولین مسئول در نشر فرهنگ بد صداوسیما است که به شکل غیر متعمدانه این کاررا انجام میدهد بیان کرد: به دلیل عدم وجود فقه فرهنگ مسایلی چون ترویج بیغیرتی و عادی سازی روابط زن و مرد در عرصه های مختلف اجتماعی کل جامعه شکل میگیرد؛ در واقع شاید از نظر فقه فردی بسیاری از روابط مشکلی نداشته باشد ولی کلیت آن ایجاد یک روابط غیر صحیح اجتماعی است؛ حیا، اساس فقه تربیتی در فقه نظام است که اگر این اصل رعایت شود بسیاری از عناصر روابط فردی را نیز تحت شعاع قرار می دهد.
آیت‌الله اراکی با اشاره به فرصت تاریخی انقلاب اسلامی و نظام بین‌المللی یادآورشد: باید در این نظام که آرزوی همه آرزومندان در طول تاریخ و یکی زمینههای اصلی ظهور است باید فقه اجتماعی و نظام را به مرحله عمل در بیاوریم؛تدوین فقه نظام یکی از لوازم ظهور حضرت است زیرا در آن زمان نیز نیازمند فقه نظام و فقه اجتماعی هستیم.