خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- مونا محمدقاسمی: بحران کم آبی یکی از دغدغه‌هایی است که همواره موجب نگرانی دولت‌مردان و مردمی شده است که زندگی آنها از طریق کشاورزی می‌چرخد. چرا که کشاورزی بدون آب و یا آب کم برای کشت برخی از محصولات مانند برنج تقریباً غیرممکن به نظر به می‌رسد. از این رو محققان و دانشمندان به دنبال روش‌هایی هستند تا در سخت‌ترین شرایط آبی بهترین نتیجه را بگیرند.
خبرهای رسیده از مرکز تحقیقات جهادکشاورزی گلستان این روزها از دست آوردی مهم نوید می دهد. دست آوردی که با گسترش آن می توان در شرایط بحرانی کم آبی بهترین نتیجه را از کشت برخی محصولات به دست آورد.
این دست آورد مهم کشت نشائی محصولات تابستانی یعنی پنبه، سویا و ذرت است.
رئیس سازمان جهادکشاورزی استان گلستان در گفتگو با خبرنگار مهر در رابطه با این دست آورد گفت: پنبه، سویا و ذرت سه محصول تابستانه استان گلستان است که اگر کشت نشائی این سه محصول را با توجه به شرایط آب و هوایی استان گسترش دهیم سطح نشائی این سه محصول چیزی حدود ۱۰۰ هزار هکتار خواهد بود.
مختار مهاجر با بیان اینکه این دستاورد چشمگیرتحقیقات کشت نشائی نویدبخش آینده روشن برای توسعه کشت در گلستان است، به تشریح این دست آورد پرداخت و اظهار کرد: در این دستورالعمل ابتدا بذر محصول را در گلدان های مخصوصی نشاء کرده و بعد از مدت زمان مشخصی به زمین اصلی منتقل می کنند.
وی با اشاره به میزان بذر مصرفی در این دستورالعمل گفت: میزان مصرف بذر ذرت از ۲۵ کیلوگرم در هر هکتار به هشت کیلوگرم، در سویا از ۶۰ کیلوگرم به ۲۶ کیلوگرم درهکتار و در پنبه از ۴۰ کیلوگرم به ۶ کیلوگرم کاهش یافته است.
رئیس سازمان جهادکشاورزی استان گلستان مصرف آب در سیستم کشت نشائی توام با آبیاری قطره ای را بسیار اندک خواند و تصریح کرد: مقدار مصرف آب در کشت نشائی همراه با آبیاری قطره ای به نصف مقداری که در آبیاری غرقابی مصرف می شود کاهش یافته است به طوری که در این روش برای ذرت علوفه ای سه هزار و ۱۵۰ مترمکعب آب مصرف شده است و این در حالی است که در گذشته حدود ۶ هزار مترمکعب آب برای همین مقدار مصرف می شد.
مهاجر افزود: تولید ذرت علوفه ای در استان از میانگین ۲۰ تن در هکتار به ۵۴ تن در هکتار با این روش افزایش یافته است و طول دوره رشد در زمین های فصلی نیز کاهش داشته است.
ایستگاه تحقیقات کشاورزی «عراقی محله» در گرگان با بیش از ۵۰ سال سابقه از مجموعه ایستگاه‌های منابع طبیعی استان گلستان است که دست به تحقیق در رابطه با روش‌های جدید کشت نشائی زده است. خبرنگار مهر برای بررسی عملکرد این مجموعه از این مکان بازدید کرد. در ابتدای محوطه ورودی مرکز تحقیقات میزی قرارداده شده که انواع گیاهان نشاء شده روی این میز دیده می‌شود.
حسن مختارپور، رئیس بخش تحقیقات کشاورزی استان گلستان در رابطه با این میز نشاء گفت: یکی از دستاورد های اصلی یک سال گذشته سازمان هدف گذاری برای حرکت بسوی نشائی کردن گیاهان زراعی است. البته برخی از گیاهان مانند سویا، ذرت و پنبه قابلیت نشایی به روش معمول ندارند اما ما بنا به ضرورت تصمیم داریم این گیاهان را نشائی کنیم.
سال ۹۴ آغاز تحقیقات کشت نشائی
رئیس بخش تحقیقات کشاورزی استان گلستان با بیان اینکه از سال ۹۴ برای اولین بار در استان گلستان تحقیقات برای امکان سنجی کشت نشائی محصولات زراعی شروع شده است، افزود: زمانی که کشت نشائی با آبیاری قطره ای تلفیق می شود علاوه بر اینکه هزینه کاهش می یابد تولید هم افزایش پیدا می‌کند.
مختارپور با بیان اینکه کشت نشائی قبلا در محصولات سبزی و صیفی وجود داشته است اما در محصولاتی مانند گندم که به دلیل قیمت بالا توجیه اقتصادی ندارد استقبالی از آن نمی شود، ادامه داد: برای مقابله با کم آبی یکی از روش های مورد استفاده این است که قسمتی از دوره رشد گیاه را در خزانه طی کنیم که برای گیاهان مختلف این امر متفاوت است؛ مثلا برای پنبه یافته های ما نشان می دهد تا ۳۰ روز می توانیم این گیاه را در خزانه نگه داری کنیم.
در همین حین رئیس بخش تحقیقات کشاورزی استان گلستان یکی از بوته های پنبه را که از خاک خارج کرده اند نشانمان داد و گفت: این بوته در تاریخ ۶ خردادماه یک ماه بعد از نگه داری در خزانه کاشته شده است و در حال حاضر پر از غوزه است.
مختارپور گفت: مساحت خزانه‌ای که برای یک هکتار زمین در نظر می‌گیرند صد مترمربع است؛ یعنی در ۲۰ روز اول به جای اینکه هزار مترمربع مدیریت و چک شود به جای آن صد مترمربع را مدیریت می‌کنند و به این ترتیب میزان آب مصرفی کاهش پیدا می‌کند.
با توجه به بحران کم آبی که در کشور داریم باید سعی کنیم گندم و جو را به سمت کشت نشائی ببریم چرا که در این روش مسیری به غیر از این نداریم
وی با بیان اینکه دوره کشت نشائی برای گیاهان مختلف متفاوت است، تصریح کرد: به عنوان مثال در کشت نشائی سویا ۱۵ الی ۲۰ روز و برای ذرت یک دوره ۳۰ روزه لازم است تا در خزانه پرورش پیدا کنند و بعد به زمین اصلی منتقل شوند.
رئیس مرکز تحقیقات عراقی محله با اشاره به ذرت‌های کشت شده در زمین گفت: درکشت ذرت به روش‌های معمول میزان مصرف آب حدود هفت هزار مترمربع در هکتار است که با استفاده از آبیاری قطره‌ای به سه هزار مترمربع در هکتار کاهش پیدا می‌کند و ما با توجه به بحران کم آبی که در کشور داریم باید سعی کنیم گندم و جو را به سمت کشت نشائی ببریم چرا که در این روش مسیری به غیر از این نداریم.
هزینه بالای نشاء مانع از استقبال کشاورزان می‌شود
مختار پور افزود: یک از نگرانی هایی که باعث می‌شود کشاورزان از این طرح استقبال نکنند قیمت بالای این گیاهان نشاء شده است. قیمتی را که برای هر نشاء در نظر گرفته‌شده ۲۰۰ تومان است که اگر فردی بخواهد یک هکتار ذرت را به این روش کشت کند باید ۱۲ میلیون تومان بابت آن پرداخت کند که صرفه اقتصادی ندارد اما ما به وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده‌ایم آماده‌ایم هر گلدان نشائی را ۱۰ تومان در اختیار کشاورزان قرار دهیم.
رئیس مرکز تحقیقات عراقی محله پیشنهاد می‌کند از آنجایی که تعداد زیادی فارغ‌التحصیل بیکار در بخش کشاورزی وجود دارد این افراد می‌توانند با ثبت شرکت‌هایی با جهاد کشاورزی همکاری کنند و به کشت گیاهان نشائی روی بیاورند.
در انتهای بازدید به زمینی می‌رسیم که کوچک بودن گیاهان کشت شده در زمین نشان از تازه کشت شدن آنها می‌دهد. مختار پور در توضیح این قسمت گفت: در این قسمت کشت نشائی برنج به صورت خشک کاری در حال مطالعه است و در سال آینده آماده عرضه می‌شود و از آنجایی که مصرف آب برای کشت برنج ۱۶هزار مترمکعب در هکتار است با این روش در صورتی که نتیجه‌بخش باشد به پنج هزار مترمکعب می‌رسد.
در پایان بازدید مختار پور با تاکید چند باره بر کشت نشائی گفت: این کار زمانی نتیجه‌بخش است که از آبیاری قطره‌ای نواری موسوم به «تِیپ» برای آب‌رسانی به گیاهان استفاده شود که این امر نیازمند خرید شلنگ‌های مخصوص آبیاری است؛ البته سازمان جهاد کشاورزی تسهیلاتی را در اختیار کشاورزان می‌گذارد تا در این زمینه با مشکلی رو به نشوند.
در حین بازدید از این مکان تحقیقاتی به نکات جالبی در رابطه با این مرکز تحقیقات دست یافتیم که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره می شود.
۴۰ رقم گندم در ۵۰ سال به کشاورزان گلستانی معرفی شده است
ایستگاه عراقی محله مکانی است که در ۵۰سال گذشته بیش از ۴۰ رقم گندم به کشاورزان استان از این مکان معرفی‌شده و در طول این مدت هر کدام از رقم‌ها دو تا پنج سال عمر کردند و بعد به دلیل کشف رقم‌های بهتر حذف شدند.
سالانه بیش از ۱۰هزار لاین و رقم جدید گندم در این مکان آزمایش می‌شود تا یک رقم جدید به استان برای کشت معرفی شود؛ در سال زراعی جاری سه رقم جدید گندم آماده معرفی است که هسته اولیه بذر آن تهیه‌شده و در دست تکثیر است و از سال آینده در سطح وسیع در دست زارعین قرار می‌گیرد.
در حال حاضر ۱۰ رقم جدید گندم در دست زارعین گلستانی است که پنج رقم آبی و پنج رقم متحمل به خشکی یا مناسب اراضی دیم است.
علاوه بر این‌ها عمده تحقیقات سویای کشور و بیش از ۶۰ درصد سویای کشور در این مرکز تحقیقات تحقیق و تکثیر می‌شود. همچنین بزرگ‌ترین خزانه ژنی باقلا در دنیا مربوط به این مرکز تحقیقات است و در حال حاضر ۶۰۰ نوع باقلا در این مکان نگه‌داری می‌شود و در حال تحقیق بر روی گونه‌های جدید آن هستند.
این مرکز تحقیقات تنها تولیدکننده بذر ذرت شیرین یا ذرت مکزیکی در کشوراست و رقم‌های جدید ذرت‌های خیلی شیرین هم در دست معرفی است. به غیر از این موارد رقم‌های جدید کلزا هم از این مکان معرفی می‌شود.
البته عمده وظیفه تحقیقات کشاورزی به خصوص ایستگاه تحقیقاتی عراقی محله این است که پاسخگوی کشاورزان و سؤالاتی از قبیل زمان کشت محصول، مقدار بذر مورد نیاز، نوع سم، مقدار و نوع کود، زمان برداشت و هر سؤالی که با محور زراعت باشد را باشند.