اقدام آنکارا در تجاوز نظاميبه بخشي از خاک سوريه و تصرف شهر جرابلس و حمله به مواضع يگانهاي مدافع خلق کرد، تحليلهاي مختلفي را در ميان کارشناسان ايجاد کرده است، در خصوص اهداف اين مداخله نظاميکه با اعتراض دولت دمشق و با نقض مقررات بينالمللي صورت گرفته است، دو ديدگاه وجود دارد: ديدگاه اول تجاوز نظاميرا ناشي از نگرانيهاي امنيتي ترکيه از امکان تشکيل اقليم يا کانتون کردي در شمال سوريه ميداند. تا قبل از بحران سوريه کردها در شمال سوريه در سه منطقه عفرين، جزيره و کوباني (عين العرب) که جدا از يکديگر بودند، زندگي ميکردند، اما بحران سوريه باعث پيشروي کردها (با حمايت آمريکا) و پيوستگي بخشي از اين مناطق شد. سقوط شهر منبيج توسط کردها و در آستانه سقوط قرار گرفتن جرابلس در مرز ترکيه، به شدت آنکارا را نگران کرد، در نتيجه ارتش ترکيه با عقب راندن کردها به شرق فرات تلاش کرد زمينه تغيير بافت قومياين مناطق و نيز استقرار گروههاي معارض هم سو با ترکيه (نظير گروه تروريستي زنکي و ارتش آزاد) در اين مناطق را فراهم کند.
ديدگاه دوم معتقد است اقدام ترکيه در تصرف جرابلس گام اول سناريويي است که هدف آن ايجاد منطقه امن و پرواز ممنوع و نهايتا چشم داشت به بخشي از سرزمين سوريه است. به ويژه اين که عمليات سپر فرات در سالروز عمليات سلطان ياووز سليم، امپراتوري عثماني در سال 1516 م در تصرف شامات و بخشهايي از مصر صورت گرفته بود. در واقع به نظر ميرسد ترکيه که از مدتها قبل به دنبال ايجاد منطقه حايل به طول 90 کيلومتر و عرض 50 کيلومتر در سوريه بود، اکنون تحت تاثير دو تحول ميکوشد آن را عملي بکند؛ اول اين که کودتاي نافرجام در ترکيه و تغيير فضاي داخلي به نفع حزب عدالت و توسعه، امکان هر گونه اعتراض جدي و تاثيرگذار احزاب مخالف نظير جمهوريخواه خلق و حرکت ملي را سلب کرده است. ضمن اين که ترکيه با اين عمليات به کردها در داخل و خارج اين پيام را داد که با وجود کودتاي نافرجام، ارتش به سياست مشت آهنين خود عليه کردها ادامه خواهد داد. دوم اين که به نظر ميرسد ترکيه با مانورهاي تاکتيکي اخير در روابطش با روسيه، توانسته است آمريکا را براي استارت زدن پروژه منطقه پرواز ممنوع در شمال سوريه تا حدودي همراه کند يا حداقل چراغ سبز براي عمليات عليه کردها در سفر اخير جو بايدن، معاون رئيس جمهوري آمريکا به آنکارا را کسب کند و با عقب راندن کردها تا شرق فرات، به جداييطلبي کردها در سوريه و عراق شدت بخشيده و از اين طريق نيز به دمشق و بغداد فشار آورد. اما در هر حال عقبنشيني داعش از جرابلس بدون حتي شليک يک گلوله به سمت ترکيه و همکاري گروه تروريستي نورالدين زنکي (عامل سربريدن نوجوان دوازده ساله) با ترکيه و باز کردن مرزهاي اين کشور به روي گروههاي تروريستي نشان ميدهد که ترکيه بر خلاف سياستهاي اعلامي، در عمل اقداميعليه داعش نکرده است. در اين ميان همراهي آمريکا با ترکيه و بمباران حسکه توسط ائتلاف آمريکايي نشان داد که حساب باز کردن کردها بر روي واشنگتن تا چه ميزان اشتباه بوده است.
اگر چه اقدام عمليات سپر فرات، تا حدود زيادي بر تحليلهاي خوشبينانه درباره تغيير موضع ترکيه در قبال سوريه تاثير گذاشته، اما واقعيت اين است که در آينده سوريه،گروههاي تروريستي هيچ جايگاهي ندارند و هرگونه سرمايهگذاري آنکارا بر روي اين گروهها تکرار اشتباهات هزينه بار پنج سال اخير خواهد بود.
∎
نظر شما