همه ما وقتي خاطرات كودكي و نوجواني‌مان را واكاوي كنيم قطعاً خاطرات شيريني از حضورمان در مسجد محله، نمازجمعه و نمازجماعت‌هاي دوران مدرسه داريم. البته با قاطعيت اين حرف را مي‌توان در مورد بچه‌هاي سال‌هاي 60 به قبل زد و نمي‌دانم اين خاطرات در ذهن جوان‌هاي بعد از ما هم وجود دارد يا نه. القصه اينكه بين خاطراتمان همه جور لحظه‌اي را مي‌شود در مساجد پيدا كرد؛ لحظه جشن تكليف، جشن‌هاي ديني، مراسم‌هاي شادي، عقد و حتي مراسم‌هاي ناراحت‌كننده مانند فوت عزيزانمان. ما در ذهنمان در كنار خاطرات نماز خواندن در مسجد خاطرات شيرين و تلخي را داريم كه فارغ از نوع خاطره مهم اين است كه نشان مي‌دهد هيچ كدام ما دور از مسجد نبوديم يا علاوه بر اين، اتفاق‌هاي متفاوتي را در آن تجربه كرديم. اما سؤال اين است كه آيا نسل جديد هم مثل ما از مسجد و حضور در آن خاطرات خوب و ماندگار دارند؟
علي 14 ساله چرا مسجد نمي‌رود؟
علي مقصودي نوجوان 14 ساله ساكن محله هروي است. علي درباره خاطراتش در اين باره مي‌گويد: يكي دوباري براي نماز، مسجد رفتم اما خيلي به من نچسبيد آخه همه پير‌مرد و پيرزن بودن. جز نماز هم كار ديگه‌اي توي مسجد نمي‌كنند البته چندسال قبل وقتي بچه بودم براي كلاس‌هاي تابستاني هم مي‌رفتم اما چون كلاساشون خوب نبود ديگه نرفتم. الان اگه من هم بخوام برم چون دوستام از مسجد خوششون نمياد و حوصلشون سر ميره نميذارن برم. خب منم نميرم و ترجيح ميدم برم فوتبال و كلاساي بيرون.
مسجد بايد جاذبه داشته باشد
«مي‌دونيد چيه وقتي ما بچه بوديم مي‌رفتيم مسجد هيچ اتفاق خاصي نمي‌افتاد تازه وقتي هم مي‌رفتيم صف جلوي نماز جماعت پيرمردها مدام مي‌گفتن بريد عقب شما بچه‌ايد بريد صف آخر وايستيد» اين را محسن احمدي جوان 23 ساله ساكن محله پاسداران مي‌گويد. محسن از آن بچه‌هايي است كه به قول خانواده‌اش اگرچه هيئتي است و جمع‌هاي مذهبي را مي‌پسندد اما به دليل خاطرات تلخي كه از چندبار حضورش در دوران نوجواني در مسجد دارد ديگر پايش را به مسجد نگذاشته است. محسن ادامه مي‌دهد: من كه الان وارد مرحله جواني شدم اگه هم بخوام برم مسجد اونقدر خاطرات بد و بي‌هدف از مسجد محله‌مون دارم كه ترجيح ميدم رفت‌و‌آمدم رو به روزهاي ماه رمضان يا محرم محدود كنم.
مادر محسن از آن مادراني است كه چون خودش كودكي‌اش را در مسجد اعظم قلهك سپري كرده دوست داشته فرزندانش هم مثل او مسجدي بزرگ شوند. وي مي‌گويد: ما قديمي‌ها مي‌دونيم اگه بچه‌هامون اوقات فراغت و دوستي‌هاشون و حتي زمان عبادتشون رو تو مسجد سپري کنن از گناه مصون مي‌مونن و احتمال خطاشون كمتره اما خودم رو كه جاي محسن مي‌ذارم مي‌بينم انگيزه‌اي براي رفتن به مسجد نداره. نسل ما قديمي‌ها به همان پنج وعده نماز و چند جلسه قرآن و احكام خودش مي‌سازه اما نسل جديد اگه قرار باشه به مسجد بره بايد مسجد امكانات بيشتر و جاذبه داشته باشه وگرنه با زور نمی‌شه نسل جديد رو به مسجد كشوند، انگيزه لازمه.
مساجد در همه زمينه‌ها سنگر هستند
حجت‌الاسلام والمسلمين محسن محمودي امام جمعه موقت شهر ورامين
امام خميني (ره) فرمودند:«مساجد سنگر است» اگر كسي اهل تعقل و تفكر باشد مي‌تواند از اين سخن مفهوم اصلي ايجاد مساجد را درك كند چون وقتي مكاني به سنگر تبديل مي‌شود كه جايگاه دفاعي و آماده‌سازي نيرو را داشته باشد و بتواند با تهاجمات مختلف در عرصه‌هاي متفاوت مقابله كند. امروز كه دشمن از نظر اعتقادي، فرهنگي با يك ساز‌و‌كار كاملاً برنامه‌ريزي شده هجمه عليه اسلام، خانواده و سلامت معنوي افراد جامعه ما را نشانه رفته است متأسفانه هيچ پايگاهي آنطور كه بتواند جوانان را دور هم جمع كند و به ذهن و عمل‌شان جهت بدهد وجود ندارد. در جلسه‌اي كه انجام شد حضرت آقا فرمودند مساجد هسته مقاومت به ويژه مقاومت فرهنگي هستند، اين جمله به اين معنا نبود كه مساجد تنها هسته مقاومت فرهنگي هستند، خير منظور اين بود كه مساجد در همه زمينه‌ها هسته هستند اما در زمينه فرهنگي بيشتر، چون فضاي مسجد با روحانيت و دين عجين شده است.
آمارهاي زمان جنگ تحميلي نشان مي‌دهد بيش از 97 درصد جواناني كه در جبهه‌ها به دفاع پرداختند به اصطلاح خودمان مسجدي بودند و اين آمار بهترين مصداق براي اهميت عملكرد مسجد ميان جوانان است. اگر قرار است مسجد هسته مقاومت باشد بايد بتواند به جوانان جهت بدهد و نسل مفيدي را تربيت كند؛ پس در اين مسير همه به ويژه مسئولان بايد همكاري كنند. متأسفانه استقبال نكردن جوانان از مساجد امروز نشان مي‌دهد كه ما آنطور كه بايد و شايد در مساجد برنامه‌ريزي نداشتيم. ائمه جماعت، هيئت امنا و بسيجيان مساجد آنطور كه بايد وقت نگذاشتند. نكته مهم‌تر اينكه من معتقدم زمينه تشويق بچه‌ها به مسجد در نظام تعليم و تربيت ما و دانشگاه ما وجود ندارد. مدارس و دانشگاه‌هاي ما چقدر توانستند در تشويق نسل جوان به مساجد موفق عمل كنند؟ البته اين بي‌انصافي است كه همه كم‌كاري‌ها را معطوف به چارچوب مسجد و امام جماعت كنيم. اگرچه امروز جوانان ما در مساجد حضور دارند اما قطعاً اين چيزي كه شاهدش هستيم همه ظرفيت نسل جوان ما نيست و بايد در اين زمينه بيشتر كار كنيم. بايد بگرديم، فضاي مسجد، برنامه‌هاي مسجد و امام جماعت را طوري جهت بدهيم كه زمينه‌ساز جذب حداكثري جوانان باشند.
مساجد را جوان پسند كنيم
حجت‌الاسلام والمسلمين عبدالعلي استيري امام جماعت حسن آباد
وقتي يك نگاه تاريخي به جايگاه مسجد مي‌كنيم مي‌بينيم مساجد هميشه در خط اول جبهه فعال بوده‌اند و در بيشترين زمان‌هاي تاريخي نقش‌هاي كاملاً تأثيرگذار به ويژه فرهنگي را ايفا كرده‌اند. رسول اكرم(ص) به عنوان پيام‌آور اسلام با ورود به شهر يثرب اولين كاري كه كردند ساخت مسجد بود. همين رفتار به ما نشان مي‌دهد كه تا چه اندازه وجود مسجد و نقش و كاركرد آن براي اشاعه اسلام مهم است. ما دقيقاً نقش كارساز مسجد را زمان انقلاب و قيام مردم عليه حكومت پهلوي هم ديديم. بايد بپذيريم كه بنا به رفتارها و عملكردي كه داشتيم برخلاف گذشته حضور جوانان نسل جديد در مسجد آنطور كه بايد و شايد چشمگير نيست. اما چرا؟ من معتقدم روحانيون به عنوان مبلغان ديني بايد در مساجد مسائلي را مطرح كنند و با جوانان در ميان بگذارند كه مورد علاقه آنهاست. اين روزها ديگر هيچ جواني با وعده، ابلاغ يا نامه به مسجد نمي‌آيد. يك انگيزه دروني و علاقه شخصي بايد ساخته شود تا جوان احساس كند به مسجد نياز دارد. مطرح كردن مسائل روز جهان اعم از مسائل سياسي، اقتصادي، فرهنگي و حتي ورزشي يكي از راه‌هايي است كه مي‌تواند زمينه‌ساز جذب جوانان به مساجد باشد. عامل بعدي ظاهر مساجد مي‌تواند باشد، مثلاً ما بايد مساجد را از نظر ظاهري، زيبايي و چيدمان طوري طراحي كنيم كه مورد پسند نسل جوان باشد. جوان در جايي كه دوستش دارد اطمينان خاطر پيدا مي‌كند و دوست دارد به چنين مكاني برود.
مساجد را به جوان‌ها بسپاريم
حجت‌الاسلام والمسلمين عبدالله اسماعيلي امام جمعه فيروزكوه
از حرف زدن تا عمل كردن هميشه فاصله به زبان كوتاه اما به عمل بسيار است. اينكه ما بخواهيم از مساجد پايگاهي بسازيم براي جذب جوانان و حرفش را بزنيم تا اينكه جدي وارد عمل شويم، برنامه‌ريزي و اجرا كنيم دو مقوله كاملاً متفاوت است. معمولاً اگر ما بخواهيم در حوزه مساجد چنين تغييراتي را ايجاد كنيم آنقدر سنگ پيش پايمان وجود دارد كه ترجيح مي‌دهيم عقب‌نشيني كنيم. ما چطور در كشور فرهنگسرا و پارك بانوان، فرهنگسراي كودك، مركز اصحاب رسانه يا حتي پارك سالمندان داريم اما چرا مساجد جوان نداريم؟ چرا مساجدي براي دختران مجرد يا قشر دانشجو نداريم؟ من معتقدم اگر مثلاً دختر مجرد ما بداند در فلان مسجد از استان و شهر محل زندگي‌اش آموزه‌ها و جمع‌هاي تخصصي وجود دارد كه مي‌تواند بهره بگيرد يا جوان تحصيلكرده بداند در كدام مسجد مي‌تواند گروه هم رشته‌اي را پيدا كند قطعاً نگاهش به مسجد عوض مي‌شود.
تجربه ثابت كرده است چون اكثر جامعه ما قشر جوان هستند اگر جوان‌ها در سطح مديريت و كنترل دخيل نباشند استقبال هم نمي‌كنند. بايد مساجد را به جوان‌ها بسپاريم. من و امثال من كه چند دهه از زندگي‌مان را صرف كارهاي متفرقه كرده‌ايم نمي‌توانيم براي جذب قشر جوان به مساجد نسخه بپيچيم ما فقط مي‌توانيم براي نسل خودمان يا نهايت يك دهه بعد از خودمان راه‌حل داشته باشيم.
مخاطب جوان، امام جماعت جوان مي‌خواهد
حجت‌الاسلام والمسلمين شهاب حسيني
مدت‌ها بود كه تغيير در كاربري مساجد با توجه به خواست مردم جامعه ديده مي‌شد اما هيچ فعاليتي از طرف سازمان‌هاي مسئول صورت نگرفت اميدوارم بعد از ديدار اخير مقام معظم رهبري با ائمه جماعات استان تهران اين تغييرات به سرعت اجرايي شود. ما اگر مي‌خواهيم مساجدمان به معناي واقعي قطب مسائل جامعه شوند و در جايگاه حصار و خاكريز فرهنگي قرار بگيرند بايد تغييراتي ايجاد كنيم. اولين تغيير بايد روي ائمه جماعت صورت بگيرد. شخص امام جماعت نه تنها بايد از نظر تقوا و علم شايسته، بلكه بايد از قدرت مخاطب‌شناسي بالايي برخوردار باشد. بايد ائمه جماعات جوان و تراز اول انتخاب كنيم كه علاوه بر تسلط به مسائل ديني به علوم روز و مسائل مورد علاقه جوانان اشراف داشته باشند. شما نمي‌توانيد از ائمه جماعت سن بالا و كهنسال انتظار داشته باشيد همپاي جوانان علاقه‌مند به مسجد فعاليت كند يا از مسائلي صحبت كند كه جوانان دوست دارند چون اصلاً اين انتظار منطقي نيست؛ ائمه جماعتي كه امروز در مساجد در حال فعاليت هستند اكثراً ميانسال يا كهنسال هستند و البته اين بزرگان بدون‌شك نور چشم ما كوچك‌ترها هستند، اما واقعاً وقتش رسيده كه عرصه مسجد با هدايت بزرگ‌ترها به نسل جديد و جوان واگذار شود.
اجزاي مساجد بايد تغيير كنند
حجت‌الاسلام والمسلمين مهدي نيكخواه
حقيقت اين است كه مساجد امروز در سطح جامعه تنها به مكاني براي نمازهاي يوميه، مناسبتي و محلي براي عزا تبديل شده‌اند. تك بعدي شدن مساجد آنقدر خطرناك بوده كه حضرت آقا تصميم گرفتند به ما تأكيد كنند كه اين مساجد آن مساجدي كه بايد باشند نيستند پس دست به‌كار شويد.
سؤال مهم اين است كه چه ضرورتي داشت كه حضرت آقا در ديدار با ائمه جماعات از چنين تعابير و جملاتي در توصيف مساجد استفاده كنند؟ مگر مساجدي كه ما امروز در جامعه داريم چنين ويژگي‌هاي عملكردي را دارند؟ خير مساجد ما امروز چنين ويژگي را ندارند. براي رسيدن به هدف بايد اسباب و وسايل لازم را تهيه كرد. ما اگر قرار است از مساجد مراكز هسته‌اي و مهم بسازيم لازم است در شاكله‌ها و اجزاي انساني مساجد مانند امام جماعت، هيئت امنا، مسئول فرهنگي، مسئول پايگاه بسيج و خادمان تغييراتي بدهيم.
ما بعد از30 سال هنوز نتوانستيم به جايگاهي برسيم كه بتوانيم همين چند نفر را در مساجد طوري انتخاب كنيم كه اثرگذار و توانمند كامل باشند. نمي‌گويم نيستند اما كامل نيستند و مادامي كه ما نيروي متخصص كامل نداشته باشيم نمي‌توانيم مسجد را به مركزي براي جمع شدن مردم و هسته‌اي براي انجام فعاليت فرهنگي، مذهبي، اقتصادي، اجتماعي و حتي سياسي تبديل كنيم.
محدود به ظاهر شده و از باطن غافل شديم
حجت‌الاسلام والمسلمين علي سعيديان
سخنان حضرت آقا از نظر من كاملاً اعتراضي بود اما در قالب محترمانه بيان شد. دليل اين اعتراض هم مشخص است. مسجد كاركرد معمولش را از دست داده است. قديم‌ترها مساجد از صبح تا شب باز بودند و مساجد مهم و شاخص مثل محدوده بازار حتي از شب تا صبح هم باز بودند و مردم هم مراجعه مداوم داشتند اما امروز چه؟ امروز مساجد محدود شده‌اند به زمان نماز، روزه و عزاداري.
مگر ما از اعتقاداتمان همين نماز و روزه را داريم. اگرچه نماز و روزه بخش مهمي از دين ماست اما اينها وسيله هستند براي معرفي دين كامل، اما هدف نيستند.
ما قرار است با نماز و روزه دين كامل را معرفي كنيم اما تا امروز اينطور عمل نكرده‌ايم، چرا؟ مشخص است چون ما نمازخواني داريم كه به بيت‌المال دست درازي مي‌كند، نمازخواني داريم كه مفسد سياسي يا اقتصادي است و همين نشانه‌اي است براي اينكه ما درست رفتار نكرديم.
خداوند در قرآن فرمودند:«ان الصلاه تنهي عن الفحشا و المنكر» پس نه تنها نماز بايد بتواند ما را از فساد دور كند پس مسجد بايد محلي باشد براي آموزش و آگاهي در مورد ابعاد ديگر زندگي هر انسان. قديمي‌ها مي‌گفتند مثلاً در مسجد بازار رسم بود كه به بازاري‌ها درس مكاسب و رزق حلال مي‌دادند يا در مسجد محله به بچه‌ها قرآن خواندن ياد مي‌دادند اما الان اينطور است؟ مسجد وقتي قطب است كه بتواند باطن مردم را همزمان با ظاهرشان درست كند و در كنار رفتارهاي ديني تمام ابعاد زندگي مردم را ديني اصلاح كند.
∎
علي 14 ساله چرا مسجد نمي‌رود؟
علي مقصودي نوجوان 14 ساله ساكن محله هروي است. علي درباره خاطراتش در اين باره مي‌گويد: يكي دوباري براي نماز، مسجد رفتم اما خيلي به من نچسبيد آخه همه پير‌مرد و پيرزن بودن. جز نماز هم كار ديگه‌اي توي مسجد نمي‌كنند البته چندسال قبل وقتي بچه بودم براي كلاس‌هاي تابستاني هم مي‌رفتم اما چون كلاساشون خوب نبود ديگه نرفتم. الان اگه من هم بخوام برم چون دوستام از مسجد خوششون نمياد و حوصلشون سر ميره نميذارن برم. خب منم نميرم و ترجيح ميدم برم فوتبال و كلاساي بيرون.
مسجد بايد جاذبه داشته باشد
«مي‌دونيد چيه وقتي ما بچه بوديم مي‌رفتيم مسجد هيچ اتفاق خاصي نمي‌افتاد تازه وقتي هم مي‌رفتيم صف جلوي نماز جماعت پيرمردها مدام مي‌گفتن بريد عقب شما بچه‌ايد بريد صف آخر وايستيد» اين را محسن احمدي جوان 23 ساله ساكن محله پاسداران مي‌گويد. محسن از آن بچه‌هايي است كه به قول خانواده‌اش اگرچه هيئتي است و جمع‌هاي مذهبي را مي‌پسندد اما به دليل خاطرات تلخي كه از چندبار حضورش در دوران نوجواني در مسجد دارد ديگر پايش را به مسجد نگذاشته است. محسن ادامه مي‌دهد: من كه الان وارد مرحله جواني شدم اگه هم بخوام برم مسجد اونقدر خاطرات بد و بي‌هدف از مسجد محله‌مون دارم كه ترجيح ميدم رفت‌و‌آمدم رو به روزهاي ماه رمضان يا محرم محدود كنم.
مادر محسن از آن مادراني است كه چون خودش كودكي‌اش را در مسجد اعظم قلهك سپري كرده دوست داشته فرزندانش هم مثل او مسجدي بزرگ شوند. وي مي‌گويد: ما قديمي‌ها مي‌دونيم اگه بچه‌هامون اوقات فراغت و دوستي‌هاشون و حتي زمان عبادتشون رو تو مسجد سپري کنن از گناه مصون مي‌مونن و احتمال خطاشون كمتره اما خودم رو كه جاي محسن مي‌ذارم مي‌بينم انگيزه‌اي براي رفتن به مسجد نداره. نسل ما قديمي‌ها به همان پنج وعده نماز و چند جلسه قرآن و احكام خودش مي‌سازه اما نسل جديد اگه قرار باشه به مسجد بره بايد مسجد امكانات بيشتر و جاذبه داشته باشه وگرنه با زور نمی‌شه نسل جديد رو به مسجد كشوند، انگيزه لازمه.
مساجد در همه زمينه‌ها سنگر هستند
حجت‌الاسلام والمسلمين محسن محمودي امام جمعه موقت شهر ورامين
امام خميني (ره) فرمودند:«مساجد سنگر است» اگر كسي اهل تعقل و تفكر باشد مي‌تواند از اين سخن مفهوم اصلي ايجاد مساجد را درك كند چون وقتي مكاني به سنگر تبديل مي‌شود كه جايگاه دفاعي و آماده‌سازي نيرو را داشته باشد و بتواند با تهاجمات مختلف در عرصه‌هاي متفاوت مقابله كند. امروز كه دشمن از نظر اعتقادي، فرهنگي با يك ساز‌و‌كار كاملاً برنامه‌ريزي شده هجمه عليه اسلام، خانواده و سلامت معنوي افراد جامعه ما را نشانه رفته است متأسفانه هيچ پايگاهي آنطور كه بتواند جوانان را دور هم جمع كند و به ذهن و عمل‌شان جهت بدهد وجود ندارد. در جلسه‌اي كه انجام شد حضرت آقا فرمودند مساجد هسته مقاومت به ويژه مقاومت فرهنگي هستند، اين جمله به اين معنا نبود كه مساجد تنها هسته مقاومت فرهنگي هستند، خير منظور اين بود كه مساجد در همه زمينه‌ها هسته هستند اما در زمينه فرهنگي بيشتر، چون فضاي مسجد با روحانيت و دين عجين شده است.
آمارهاي زمان جنگ تحميلي نشان مي‌دهد بيش از 97 درصد جواناني كه در جبهه‌ها به دفاع پرداختند به اصطلاح خودمان مسجدي بودند و اين آمار بهترين مصداق براي اهميت عملكرد مسجد ميان جوانان است. اگر قرار است مسجد هسته مقاومت باشد بايد بتواند به جوانان جهت بدهد و نسل مفيدي را تربيت كند؛ پس در اين مسير همه به ويژه مسئولان بايد همكاري كنند. متأسفانه استقبال نكردن جوانان از مساجد امروز نشان مي‌دهد كه ما آنطور كه بايد و شايد در مساجد برنامه‌ريزي نداشتيم. ائمه جماعت، هيئت امنا و بسيجيان مساجد آنطور كه بايد وقت نگذاشتند. نكته مهم‌تر اينكه من معتقدم زمينه تشويق بچه‌ها به مسجد در نظام تعليم و تربيت ما و دانشگاه ما وجود ندارد. مدارس و دانشگاه‌هاي ما چقدر توانستند در تشويق نسل جوان به مساجد موفق عمل كنند؟ البته اين بي‌انصافي است كه همه كم‌كاري‌ها را معطوف به چارچوب مسجد و امام جماعت كنيم. اگرچه امروز جوانان ما در مساجد حضور دارند اما قطعاً اين چيزي كه شاهدش هستيم همه ظرفيت نسل جوان ما نيست و بايد در اين زمينه بيشتر كار كنيم. بايد بگرديم، فضاي مسجد، برنامه‌هاي مسجد و امام جماعت را طوري جهت بدهيم كه زمينه‌ساز جذب حداكثري جوانان باشند.
مساجد را جوان پسند كنيم
حجت‌الاسلام والمسلمين عبدالعلي استيري امام جماعت حسن آباد
وقتي يك نگاه تاريخي به جايگاه مسجد مي‌كنيم مي‌بينيم مساجد هميشه در خط اول جبهه فعال بوده‌اند و در بيشترين زمان‌هاي تاريخي نقش‌هاي كاملاً تأثيرگذار به ويژه فرهنگي را ايفا كرده‌اند. رسول اكرم(ص) به عنوان پيام‌آور اسلام با ورود به شهر يثرب اولين كاري كه كردند ساخت مسجد بود. همين رفتار به ما نشان مي‌دهد كه تا چه اندازه وجود مسجد و نقش و كاركرد آن براي اشاعه اسلام مهم است. ما دقيقاً نقش كارساز مسجد را زمان انقلاب و قيام مردم عليه حكومت پهلوي هم ديديم. بايد بپذيريم كه بنا به رفتارها و عملكردي كه داشتيم برخلاف گذشته حضور جوانان نسل جديد در مسجد آنطور كه بايد و شايد چشمگير نيست. اما چرا؟ من معتقدم روحانيون به عنوان مبلغان ديني بايد در مساجد مسائلي را مطرح كنند و با جوانان در ميان بگذارند كه مورد علاقه آنهاست. اين روزها ديگر هيچ جواني با وعده، ابلاغ يا نامه به مسجد نمي‌آيد. يك انگيزه دروني و علاقه شخصي بايد ساخته شود تا جوان احساس كند به مسجد نياز دارد. مطرح كردن مسائل روز جهان اعم از مسائل سياسي، اقتصادي، فرهنگي و حتي ورزشي يكي از راه‌هايي است كه مي‌تواند زمينه‌ساز جذب جوانان به مساجد باشد. عامل بعدي ظاهر مساجد مي‌تواند باشد، مثلاً ما بايد مساجد را از نظر ظاهري، زيبايي و چيدمان طوري طراحي كنيم كه مورد پسند نسل جوان باشد. جوان در جايي كه دوستش دارد اطمينان خاطر پيدا مي‌كند و دوست دارد به چنين مكاني برود.
مساجد را به جوان‌ها بسپاريم
حجت‌الاسلام والمسلمين عبدالله اسماعيلي امام جمعه فيروزكوه
از حرف زدن تا عمل كردن هميشه فاصله به زبان كوتاه اما به عمل بسيار است. اينكه ما بخواهيم از مساجد پايگاهي بسازيم براي جذب جوانان و حرفش را بزنيم تا اينكه جدي وارد عمل شويم، برنامه‌ريزي و اجرا كنيم دو مقوله كاملاً متفاوت است. معمولاً اگر ما بخواهيم در حوزه مساجد چنين تغييراتي را ايجاد كنيم آنقدر سنگ پيش پايمان وجود دارد كه ترجيح مي‌دهيم عقب‌نشيني كنيم. ما چطور در كشور فرهنگسرا و پارك بانوان، فرهنگسراي كودك، مركز اصحاب رسانه يا حتي پارك سالمندان داريم اما چرا مساجد جوان نداريم؟ چرا مساجدي براي دختران مجرد يا قشر دانشجو نداريم؟ من معتقدم اگر مثلاً دختر مجرد ما بداند در فلان مسجد از استان و شهر محل زندگي‌اش آموزه‌ها و جمع‌هاي تخصصي وجود دارد كه مي‌تواند بهره بگيرد يا جوان تحصيلكرده بداند در كدام مسجد مي‌تواند گروه هم رشته‌اي را پيدا كند قطعاً نگاهش به مسجد عوض مي‌شود.
تجربه ثابت كرده است چون اكثر جامعه ما قشر جوان هستند اگر جوان‌ها در سطح مديريت و كنترل دخيل نباشند استقبال هم نمي‌كنند. بايد مساجد را به جوان‌ها بسپاريم. من و امثال من كه چند دهه از زندگي‌مان را صرف كارهاي متفرقه كرده‌ايم نمي‌توانيم براي جذب قشر جوان به مساجد نسخه بپيچيم ما فقط مي‌توانيم براي نسل خودمان يا نهايت يك دهه بعد از خودمان راه‌حل داشته باشيم.
مخاطب جوان، امام جماعت جوان مي‌خواهد
حجت‌الاسلام والمسلمين شهاب حسيني
مدت‌ها بود كه تغيير در كاربري مساجد با توجه به خواست مردم جامعه ديده مي‌شد اما هيچ فعاليتي از طرف سازمان‌هاي مسئول صورت نگرفت اميدوارم بعد از ديدار اخير مقام معظم رهبري با ائمه جماعات استان تهران اين تغييرات به سرعت اجرايي شود. ما اگر مي‌خواهيم مساجدمان به معناي واقعي قطب مسائل جامعه شوند و در جايگاه حصار و خاكريز فرهنگي قرار بگيرند بايد تغييراتي ايجاد كنيم. اولين تغيير بايد روي ائمه جماعت صورت بگيرد. شخص امام جماعت نه تنها بايد از نظر تقوا و علم شايسته، بلكه بايد از قدرت مخاطب‌شناسي بالايي برخوردار باشد. بايد ائمه جماعات جوان و تراز اول انتخاب كنيم كه علاوه بر تسلط به مسائل ديني به علوم روز و مسائل مورد علاقه جوانان اشراف داشته باشند. شما نمي‌توانيد از ائمه جماعت سن بالا و كهنسال انتظار داشته باشيد همپاي جوانان علاقه‌مند به مسجد فعاليت كند يا از مسائلي صحبت كند كه جوانان دوست دارند چون اصلاً اين انتظار منطقي نيست؛ ائمه جماعتي كه امروز در مساجد در حال فعاليت هستند اكثراً ميانسال يا كهنسال هستند و البته اين بزرگان بدون‌شك نور چشم ما كوچك‌ترها هستند، اما واقعاً وقتش رسيده كه عرصه مسجد با هدايت بزرگ‌ترها به نسل جديد و جوان واگذار شود.
اجزاي مساجد بايد تغيير كنند
حجت‌الاسلام والمسلمين مهدي نيكخواه
حقيقت اين است كه مساجد امروز در سطح جامعه تنها به مكاني براي نمازهاي يوميه، مناسبتي و محلي براي عزا تبديل شده‌اند. تك بعدي شدن مساجد آنقدر خطرناك بوده كه حضرت آقا تصميم گرفتند به ما تأكيد كنند كه اين مساجد آن مساجدي كه بايد باشند نيستند پس دست به‌كار شويد.
سؤال مهم اين است كه چه ضرورتي داشت كه حضرت آقا در ديدار با ائمه جماعات از چنين تعابير و جملاتي در توصيف مساجد استفاده كنند؟ مگر مساجدي كه ما امروز در جامعه داريم چنين ويژگي‌هاي عملكردي را دارند؟ خير مساجد ما امروز چنين ويژگي را ندارند. براي رسيدن به هدف بايد اسباب و وسايل لازم را تهيه كرد. ما اگر قرار است از مساجد مراكز هسته‌اي و مهم بسازيم لازم است در شاكله‌ها و اجزاي انساني مساجد مانند امام جماعت، هيئت امنا، مسئول فرهنگي، مسئول پايگاه بسيج و خادمان تغييراتي بدهيم.
ما بعد از30 سال هنوز نتوانستيم به جايگاهي برسيم كه بتوانيم همين چند نفر را در مساجد طوري انتخاب كنيم كه اثرگذار و توانمند كامل باشند. نمي‌گويم نيستند اما كامل نيستند و مادامي كه ما نيروي متخصص كامل نداشته باشيم نمي‌توانيم مسجد را به مركزي براي جمع شدن مردم و هسته‌اي براي انجام فعاليت فرهنگي، مذهبي، اقتصادي، اجتماعي و حتي سياسي تبديل كنيم.
محدود به ظاهر شده و از باطن غافل شديم
حجت‌الاسلام والمسلمين علي سعيديان
سخنان حضرت آقا از نظر من كاملاً اعتراضي بود اما در قالب محترمانه بيان شد. دليل اين اعتراض هم مشخص است. مسجد كاركرد معمولش را از دست داده است. قديم‌ترها مساجد از صبح تا شب باز بودند و مساجد مهم و شاخص مثل محدوده بازار حتي از شب تا صبح هم باز بودند و مردم هم مراجعه مداوم داشتند اما امروز چه؟ امروز مساجد محدود شده‌اند به زمان نماز، روزه و عزاداري.
مگر ما از اعتقاداتمان همين نماز و روزه را داريم. اگرچه نماز و روزه بخش مهمي از دين ماست اما اينها وسيله هستند براي معرفي دين كامل، اما هدف نيستند.
ما قرار است با نماز و روزه دين كامل را معرفي كنيم اما تا امروز اينطور عمل نكرده‌ايم، چرا؟ مشخص است چون ما نمازخواني داريم كه به بيت‌المال دست درازي مي‌كند، نمازخواني داريم كه مفسد سياسي يا اقتصادي است و همين نشانه‌اي است براي اينكه ما درست رفتار نكرديم.
خداوند در قرآن فرمودند:«ان الصلاه تنهي عن الفحشا و المنكر» پس نه تنها نماز بايد بتواند ما را از فساد دور كند پس مسجد بايد محلي باشد براي آموزش و آگاهي در مورد ابعاد ديگر زندگي هر انسان. قديمي‌ها مي‌گفتند مثلاً در مسجد بازار رسم بود كه به بازاري‌ها درس مكاسب و رزق حلال مي‌دادند يا در مسجد محله به بچه‌ها قرآن خواندن ياد مي‌دادند اما الان اينطور است؟ مسجد وقتي قطب است كه بتواند باطن مردم را همزمان با ظاهرشان درست كند و در كنار رفتارهاي ديني تمام ابعاد زندگي مردم را ديني اصلاح كند.