به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ، شنبه 13 شهریور مصادف با یکم ذی الحجه روز مبارک و فرخنده‌ایی که در آن الگوی زنان عالم حضرت فاطمه زهرا(س) به نکاح مولای متقیان حضرت علی(ع) درآمد که به یمن این اتفاق فرخنده آن روز را روز ازدواج نام نهادند تا سبک و سیاق ازدواج و زندگی این بزرگواران الگو و سرمشق تمام جوانان شیعه و مسلمان باشد.
الگویی والا برای ازدواج اسلامی
بی‌شک هدف اصلی ازدواج این دو برگزیده با دیگر اهداف ازدواج‌های معمولی کاملاً متفاوت است آنان هدف برتری داشتند که همگامی در آن مسیر موجب کمال خانواده و اعضای اجتماع می‌شد.
که پاسخ زیبای حضرت علی(ع) به پیامبر اکرم(ص) در فردای عروسی برآنچه گفته شد گواه است. حضرت علی(ع) در پاسخ به پرسش پیامبر(ص) که پرسیدند زهرا(س) را چگونه یافتی؟ بیان کرد که چه خوب یاوری است. در واقع در پاسخی کوتاه و عمیق حضرت فاطمه(س) را بهترین یار و مددکار در طاعت حق معرفی کردند. در زندگی این بزرگواران تمام ابعادی که لازمه زندگی سعادتمند در دنیا و آخرت است مشاهده می‌شود زندگی‌ایی که اگر از آن الگوبرداری شود خوشبختی در دنیا و کمال و رستگاری در آخرت را برای آدمی به ارمغان می‌آورد لذا گزیده‌هایی از این گنجینه سعادت را در ذیل بازگو می‌کنیم:
یکی از ارکان زندگی مشترک حضرت علی(ع) و همسرش تقوا و نیکی بود که شاید یکی از بهترین و شکوهمندترین نشانه‌هایش این باشد که حضرت زهرا(س) در طول زندگی پرفراز و نشیب خود با حضرت علی(ع) هیچ‌گاه از وی تقاضایی نکرد که اجابت آن برای همسرش مشگل و یا موجب اذیت ایشان شود. لباس، زینت، اثاث خانه و مسکن از جمله خواسته‌هایی است که معمولاً هر زنی به خود اجازه می‌دهد که از همسرش طلب کند ولی حضرت فاطمه زهرا(س) هرگز همسرش را برای تهیه این نوع خواسته‌ها به زحمت نینداخت.
معیارهای ازدواج اسلامی از منظر آیات و احادیث
حال اسلام این الگوبرداری را برای مسلمین ساده کرده است که با نگاه به زندگی حضرت علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و دستورات دینی کتاب آسمانی قرآن معيارهاي انتخاب همسر را در قالب شش دسته تقسیم‌بندی کرده است: ملاك ديني، اخلاقي و روان‌شناختي، خانوادگي، جسماني، اجتماعي و اقتصادي که در ذیل هر یک را از منظر قرآن بررسی می کنیم.
دینداری و ایمان
با اشاره به آیه 221 سوره مبارکه بقره؛ «وَلَا تَنْكِحُوا الْمُشْرِكَاتِ حَتَّىٰ يُؤْمِنَّ ۚ وَلَأَمَةٌ مُؤْمِنَةٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكَةٍ وَلَوْ أَعْجَبَتْكُمْ ۗ وَلَا تُنْكِحُوا الْمُشْرِكِينَ حَتَّىٰ يُؤْمِنُوا ۚ وَلَعَبْدٌ مُؤْمِنٌ خَيْرٌ مِنْ مُشْرِكٍ وَلَوْ أَعْجَبَكُمْ ۗ أُولَٰئِكَ يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ ۖ وَاللَّهُ يَدْعُو إِلَى الْجَنَّةِ وَالْمَغْفِرَةِ بِإِذْنِهِ ۖ وَيُبَيِّنُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ؛ با زنان مشرک ازدواج مکنید مگر آنکه ایمان آرند و همانا کنیزکی با ایمان بهتر از زن آزاد مشرک است هر چند از (حسن و جمال) او به شگفت آیید، و زن به مشرکان مدهید مگر آنکه ایمان آرند و همانا بنده مؤمن بسی بهتر از آزاد مشرک است هر چند از (مال و حسن) او به شگفت آیید. مشرکان (شما را از راه جهل) به آتش خوانند و خدا از راه لطف و مرحمت به بهشت و مغفرت دعوت کند و خداوند برای مردم آیات خویش بیان فرماید، باشد که هشیار و متذکر گردند.«
دينداري و ايمان به خداوند از جمله معيارهايي است كه در منابع اسلامي مورد توجه جدي قرار گرفته و رعايت آن شرط اساسي در همسر گزيني به شمار آمده است. بر‌اين اساس، مردان و زنان مؤمن از وصلت با افراد بي‌ايمان، حتي در صورت برخورداري از ساير معيارهاي همسر مطلوب، نهي شده‌اند.
ارزش‌هاي اخلاقي
از جمله ارزش‌هاي مهم اخلاقي، كه موجب رضايت‌مندي زناشويي مي‌شود، حسن خلق است. روایاتی از ائمه نیز این گفته را اثبات می‌کند؛ امام رضا(ع) ازدواج با فرد بد اخلاق را روا ندانسته و از آن نهي مي‌كنند. امام صادق(ع)، حسن خلق را عبارت از فروتني، نيكو گفتاري و خوش رويي مي‌داند. بنابر‌اين مهرورزي به همسر، كه سرآمد همه اين صفات است به عنوان يكي از شاخص‌هاي مهم همسر مطلوب است و از طرفی به دلیل تأثير گفتار در روابط همسران، تأكيد شده است که از گزينش افراد بد زبان به عنوان همسر پرهيز شود. رعایت خصوصيات گفته شده در مرد و زن مشترک است ولی بر ارزش‌هايي همچون نرم خويي، سپاس گزاري و پرهيز از پرخاشگري در زنان سفارش و تأکید شده است.
صلاحيت خانوادگي
از ديدگاه اسلام، شايستگي داوطلب ازدواج براي تشكيل خانواده موفق كافي نيست و لازم است علاوه بر دختر و پسر، خانواده آنان نيز از صلاحيت برخوردار باشند. بهرمندي فرزندان از خصايص نيكوي اخلاقي، دليل پاكي وراثت و فضيلت ريشه خانوادگي آنان است. علاوه بر انتقال خصوصيات از طريق وراثت، نوع تربيت خانواده نيز به عنوان يكي از مهم‌ترين عناصر تربيت در پرورش فرزند تأثير گذار است.
در منابع اسلامي به جنبه‌هاي اقتصادي انتخاب همسر نگاه ويژه‌اي صورت گرفته است. بدين ترتيب توان اقتصادي مرد و زن آماده ازدواج، نبايد ملاك گزينش و يا ردّ آنها قرار گيرد. چنانچه قرآن كريم اعضاي جامعه اسلامي را به زمينه سازي براي ازدواج مردان و زنان بي‌همسر، كه از شايستگي لازم براي ازدواج برخوردارند فراخوانده است. در عين حال، نه تنها تمّكن مالي را جزء شرط‌های شايستگي ندانسته، بلكه ازدواج را براي افراد بي‌بضاعت موجب استغنا و برخورداري آنان از فضل الهي دانسته است بر اساس‌اين نگرش، اولياي الهي مردان بدون همسر را به ازدواج ترغيب كرده، و ترك ازدواج از ترس فقر را بدگماني به خدا دانسته و آن را موجب جدا شدن از مسير پيشوايان دين به حساب آورده‌اند. سيره عملي اولياي دين نيز حاكي از آن است كه ايشان بدون كمترين نگراني و با اعتماد كامل به فضل الهي، اصحاب بي بضاعت خويش را براي خواستگاري مي‌فرستاده‌اند و به اولياي دختران نيز توصيه مي‌كرده‌اند كه مسايل اقتصادي را مانع ازدواج دخترانشان با افراد ياد شده قرار ندهند البته لازم است كساني كه قرار است مسئوليت اقتصادي خانواده را بر عهده گيرند، افرادي مسئوليت‌پذير بوده و در راستاي تأمين رفاه خانواده از هيچ كوششي فروگذار نكنند. چنانچه امام صادق(ع) به يكي از ياران خود فرمودند: «اي معاذ! براي خانواده‌ات تلاش كن. مبادا آنان براي تو كار و تلاش كنند» و به يكي ديگر از يارانشان نوشتند: «در تأمين معاشت تنبلي مكن كه باري بر دوش ديگري يا بردوش خانواده ات باشي»
ويژگي‌هاي اجتماعي
با اشاره به آیه 13 سوره مبارکه حجرات؛ «يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْناکُمْ مِنْ ذَکَرٍ وَ أُنْثي وَ جَعَلْناکُمْ شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکْرَمَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقاکُمْ إِنَّ اللَّهَ عَليمٌ خَبيرٌ؛ ای مردم، بی‌تردید ما همه افراد نوع شما را از یک مرد و زن (آدم و حوّا) آفریدیم ، و یا هر فرد شما را از یک پدر و مادر خلق کردیم، و شما را قبیله‌های بزرگ و کوچک قرار دادیم تا همدیگر را بشناسید پس در میان شما برتری نژادی نیست بلکه مسلّما گرامی‌ترین شما در نزد خدا پرهیزکارترین شماست همانا خداوند بسیار دانا و آگاه است.«
در می‌یابیم که از نظر اسلام، همساني نژادي زوجين ضرورت نداشته، و ازدواج دو فرد از نژادهاي مختلف اشكالي ندارد زیراکه اسلام به نژاد به مثابه عاملي براي شناسايي افراد نگاه مي‌كند، نه امتياز و برتري اقوام و ملل بر يكديگر.
جایگاه ازدواج از منظر قرآن
خداوند در آیه 21 سوره مبارکه الروم جایگاه ازدواج را به زیبایی تبیین می‌کند و می‌فرماید: «برای شما ازجنس خودتان جفتی بیافرید که در بر او آرامش یافته و باهم انس گیرید و میان شما رأفت و مهربانی برقرار فرمود» همچنین از بدو پیدایش انسان برروی کره زمین همواره زنان و مردان با تشکیل کانونی به نام خانواده عمری را در کنار یکدیگر گذرانیده‌اند. واضح است که در این میان هرچه نگرش و دیدگاه ما نسبت به امر ازدواج و تشکیل خانواده عمیق و جامع‌تر باشد، می‌توان از این طریق به شناختی کامل و قابل اعتمادتر رسید و همچنین در مسیر زندگی صحیح و در راه رونق بخشیدن نهاد مقدس خانواده گام برداشت.
بدون تردید ازدواج امر بسیار مهمی در جوامع بشر نیز به شمار می‌رود و پایه و زیربنای خانواده راتشکیل می‌دهد همچنین یک نیاز معنوی، یک امردائمی، برآورنده احتیاج‌های روانی، استحکام بخش پایه‌های ایمان، مهر و محبت و موثر برای دنیا و آخرت انسان است.
موانع ازدواج
حال نکته حائز اهمیت این است که هنگامی که مسأله ازدواج در خانواده‌ها و در میان جوانان مطرح می‌شود، غالبا به جای اینکه به اصل ضرورت زوجیت بیندیشند، تصوری مبهم و کوهی از مشکلات وموانع درمقابل دیدگانشان مجسم می‌گردد. موانع موجود در راه ازدواج نقش انکارناپذیری در تشویش ذهنی افرادی که قصد ازدواج دارند ایفا می‌کنند. با این وجود هنوز به نظر می‌رسد ازدواج جوانان یکی از چالش‌های اصلی جامعه ایرانی به شمار بیاید. جوانانی که ازدواج نمی‌کنند، افرادی که فرصت ازدواج نمی‌یابند، جوانانی که به خاطرسنت‌های غلط اجتماعی مجبور به خانه نشینی می‌شوند و جوانانی که دوست دارند مجرد بمانند، همه و همه پدیده مجرد بودن را به صورت یک مشکلی عمومی درآورده است که بیشتر خانواده‌های ایرانی با آن مواجه هستند. پس لازم است دراین راه بکوشیم تا موانع را از سر راه جوانانی که با امید و آرزوهای فراوان و قلبی مالامال ازعشق بر آغاز راهی نوین ایستاده‌اند برداریم و آنان را یاری کنیم.
زینب رحیمی