عمارت کلاه‌فرنگی به نوع خاصی از معماری گفته می‌شود. این عمارت ممکن است در اشکال مختلف ساخته شود.
در سال ۱۲۹۱ قمری ناصرالدین شاه پس از بازگشت از سفر اول خود از فرنگ دستور داد كاخی بین قصر قاجار یا زندان قصر کنونی و باغ نگارستان یا وزارت ارشاد کنونی احداث کنند و عمارتی چهار طبقه را در آن پایه ریزی کنند. این كاخ ساخته شد و به دلیل آنكه شاه زنانش را به این مكان انتقال داد به تدریج به كاخ عشرت آباد تغییر نام داد.
عمارت کلاه فرنگی عشرت آباد به کاخ عشرت‌آباد نیز معروف است در شرق تهران کنونی و شمال شرقی تهران قدیم بیرون از دروازه شمیران بین (نگارستان میدان بهارستان) و قصر قاجار (زندان قصر) جای داشت. عمارت کلاه فرنگی که به دوره قاجار مربوط است در میدان سپاه فعلی، در محل فعلی پادگان عشرت‌آباد یا پادگان ولیعصر واقع شده است.
فرهنگ بزرگ سخن، عمارت کلاه‌فرنگی را چنین تعریف کرده است: ساختمان سبک و گاه تزیینی در وسط باغ، پارک، یا تفریحگاه‌ها که برای کارهای تفریحی یا سرپناه از آن استفاده می‌شود.
همچنین در لغت‌نامۀ دهخدا، در مورد کلاه‌فرنگی آمده است: عمارتی که در میان عرصه سازند. بناء در میان عرصه با گنبدی شبه مخروط. اطاقکی مسقف که در وسط کاخ‌ها و باغ‌ها برای استراحت یا در میدان‌ها برای فروش روزنامه و اغذیه سازند.
مجله پیش رو به معرفی تعدادی از بناهای قدیمی که به آنها عمارت کلاه‌فرنگی گفته می‌شود که از معماری ویژه‌ای برخوردار است، اختصاص دارد.
عمارت کلاه فرنگی در میان باغ عشرت‌آباد قرار داشت و کاخ‌ها و کوشک های پهناور و بزرگی داشت. در میانه باغ، حوض و چشمه و فواره‌های گوناگونی وجود داشته و دور تا دور این حوض بزرگ، نزدیک به سی خانه کوچک دو اتاقه به شکل نیم دایره ساخته شده بود که در و پنجره چوبی آنها به سوی مرکز حوض باز می‌شد و در هر یک از آنها یکی از زنان شاه زندگی می‌کردند، البته هم اکنون از کل مجموعه تنها کاخ اصلی بر جای مانده است.
این باغ بیشتر مکان برگزاری مراسم عروسی و تفریحات شاه بود و در آن ساختمان کلاه فرنگی، به صورت برج چهار طبقه ساخته شده بود که پوشش سقف طبقه چهارم از شیروانی و طبقه سوم آن دارای شاه نشین با آینه کاری و مقرنس بود.
این کاخ همچون کاخ سلطنت‌آباد، قصر فیروزه و کاخ نیاوران که در مناطق پیرامونی تهران ساخته شده بودند بیشتر کاربری تشریفات و ییلاقی داشت.
پس از سرنگونی دودمان قاجار این باغ و کاخ همراه با خانه‌های دور حوض برای کاربری پادگانی به شهربانی واگذار شد و از آن رو آن را پادگان «شهربانی» یا «عشرت‌آباد» نامیدند. این اثر در تاریخ ۲۳ فروردین ۱۳۴۶ با شماره ثبت ۶۴۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است اما به‌دلیل جای گرفتن محوطه کاخ در درون یک پادگان، هم‌اکنون امکان بازدید همگانی وجود ندارد.
با این حال شهرداری تهران در میانه‌های دهه هشتاد عملیات ساخت گذر بزرگراه صیاد شیرازی را از کنار این مجموعه آغاز کرد که زمینه آزاد شدن بخشی از حصار پادگان را فراهم آورد تا به موجب آن کاخ عشرت‌آباد از بیرون از پادگان دیده شود، البته کاخ همچنان درون حصار پادگان است.