چکیده مقاله:
یکی از صفات انسانی و الهی که در آموزههای دینی دارای جایگاه خاصی است و رابطه تنگاتنگی با ایمان دارد، صفت حیا است. کلمه حیا در لغت به معنای شرم است و با توجه به تعاریف بیان شده، حیا زمانی ایجاد میشود که فرد حضور شخص یا اشخاص دیگری را حس کند که این اشخاص ناظر بر اعمال انسان هستند که شامل: حیا از خدا، امام، فرشتگان، و حیا از خود و دیگران میباشد. حیا در یک تقسیم بندی به حیای نفسانی و حیای ایمانی تقسیم میشود، که حیای نفسانی به جنسیت وابسته است و زمانی که کم رنگ میشود زنان را بیش از مردان درگیر مشکلات کرده و خودآرایی و تبرج و جلوهگری زنان به جامعه کشیده میشود و حیای ایمانی بالاتر از حیای نفسانی است. هر چه ایمان فرد قویتر شود این حیا نیز در او بیشتر می شود. حیا در روایات اسلامى، کلید بسیارى از خوبى ها معرفى شده است و آثار و فواید فراوانى مانند: پیشگیرى از گناه، کرامت نفس، عفت و پاکدامنى، انجام خوبىها، موفقیت، پاک شدن گناهان، محبت خداوند دارد. گاه در حیا، مانند صفات خوب دیگر، افراط یا تفریط مىشود. دستهاى راه تفریط را مى پیمایند و بدون تفکر، به هر عملى دست مىزنند. در مقابل، عدهاى نیز راه افراط را بر مى گزینند و به نام حیا، از حضور در اجتماع خوددارى مىکنند، در حالی که قلمرو حیا امور زشت و ناپسند است و شرم ساری در انجام نیکی ها هیچ گاه پسندیده نیست و لذا در بسیاری از روایات حیاورزی در برخی موارد مانند: حیا ورزیدن از گفتار، کردار و درخواست حق، تحصیل علم، تحصیل درآمد حلال، خدمت به مهمان، احترام گذاشتن به دیگران، درخواست از خداوند، خدمت به خانواده و ... ممنوع شده است.
نویسنده:
علی خادم پیر
فصلنامه بصیرت و تربیت اسلامی - سال دوازدهم، شماره 32، بهار 1394.
برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید. 