گروه ديپلماسي| محمد جواد ظريف، وزير امور خارجه كشورمان هفته گذشته پس از توري هشت روزه در منطقه امريكاي لاتين به تهران بازگشت. نخستين سفر محمد جواد ظريف در جامه وزير امور خارجه كشورمان به كشورهاي كوبا، نيكاراگوا، اكوادور، شيلي، بوليوي و ونزوئلا در حالي انجام شد كه اين كشورها از منظر وضعيت اجتماعي، اوضاع اقتصادي و شرايط سياسي به نوعي متفاوت از يكديگر هستند. ظريف در جريان سفرهاي خود به مناطق مختلف طيف متنوعي از مسوولان نهادهاي مختلف و متصديان امور را با خود همراه مي‌كند. در اين سفر نيز يكي از همراهان وزير امور خارجه، محمدشهاب‌الدين محمدي عراقي، معاون امور بين‌الملل جمعيت هلال‌احمر  جمهوري اسلامي ايران و حقوق بشر دوستانه اين نهاد بود. عراقي در گفت‌وگوي كوتاهي با «اعتماد» در خصوص فعاليت‌هاي جمعيت هلال‌احمر ايران در منطقه امريكاي لاتين از شيوه ارايه درخواست اين كشورها و نحوه كمك رساني ايران به آنها مي‌گويد.

شرط اوليه، درخواست كشور ميزبان است
وي در ابتداي اين گفت‌وگو با اشاره به فعاليت‌هاي برون‌مرزي جمعيت هلال‌احمر ايران مي‌گويد: اين نهاد در 20 كشور مراكزي را به خود اختصاص داده است. بوليوي، اكوادور، نيكاراگوا، از جمله كشورهايي هستند كه ميزبان خدمات جمعيت هلال‌احمر ايران هستند. فعاليت‌هاي ايران نه صرفا در اين كشورها كه در تمامي مناطقي كه هلال‌احمر ايران در آنها فعاليت دارد بر اساس درخواست كشور ميزبان صورت مي‌گيرد. در چنين فضاي همكاري دوجانبه‌اي، زمين و ساختمان مركز را كشور ميزبان تهيه مي‌كند و تجهيزات پزشكي و در برخي نقاط مديريت مجموعه را نيز ايراني‌ها بر‌عهده مي‌گيرند. در چنين مراكزي مزيت حضور پزشك ايراني و همچنين داروي توليد ايران است.
به گفته محمدي عراقي مقدار دارويي كه از ايران به كشورهاي ميزبان كمك‌هاي آن فرستاده مي‌شود براي مصرف داخل درمانگاه است اما اين چرخه در يك برنامه مدون و مديريت شده مي‌تواند به معرفي داروهاي ايراني و صادرات آنها منتهي شود كه تاكنون چنين اتفاقي رخ نداده و اين در حالي است كه كيفيت داروهاي ايراني در بسياري از اين كشورها تاييد شده و مورد قبول است.
مديركل امور بين‌الملل جمعيت هلال‌احمر ايران در ادامه سخنان خود با اشاره به اينكه اين جمعيت در بوليوي بيمارستان 20 تختخوابي دارد، مي‌گويد: در اين كشور يك مركز همو دياليز هم داريم و فعاليت‌هاي ما در كوچابامبا كه شهر دوم بوليوي محسوب مي‌شود نيز رو به افزايش است. در اكوادور فعاليت‌هاي ايران فعلا به مركز توانبخشي محدود شده است و در نيكاراگوا نيز جمعيت هلال‌احمر ايران كلينيك درماني را به خود اختصاص داده است. كلينيك‌ها و مراكز درماني ايران در بوليوي و اكوادور نيز پرشك‌هاي ايراني را در خود جاي داده‌اند. اين مقام جمعيت هلال‌احمر ايران در ادامه در پاسخ به سوالي در خصوص ميزان مراجعه به اين مراكز مي‌گويد: مراجعه به بيمارستان در لاپاز (بوليوي) خوب است اما مركز درماني به راه افتاده در اكوادور تازه كار و فعاليت‌هاي خود را اخيرا آغاز كرده است.

پيشنهاد كوبايي‌ها براي همكاري مشترك در كشور ثالث
محمدي عراقي با اشاره به رايزني‌هاي صورت گرفته ميان وي و مقام‌هاي صليب سرخ كشورهاي ميزبان هيات ايراني در تور امريكاي لاتين گفت: در كوبا، اكوادور و نيكاراگوا ملاقات‌هايي با روساي صليب سرخ اين كشورها داشتيم. در اين جلسات هم دو طرف زمينه‌هاي همكاري‌هاي بيشتر را بررسي كردند و هم اينكه اشاره‌اي به كمك‌هاي هلال‌احمر ايران شد. به عنوان مثال در كوبا 5 سال پيش توفاني با ميزان تخريب بسيار بالا رخ داد. در آن مقطع زماني، ايران تعدادي چادر در پاناما داشت كه به صليب سرخ كوبا اهدا كرد. در اين سفر كوبايي‌ها به ما يادآوري كردند كه ايران در آن سال 900 چادر به آسيب‌ديدگان اين حادثه اهدا كرده بود و از اين بابت از ما قدرداني شد. در مذاكرات با كوبايي‌ها، آنها پيشنهاد همكاري مشترك در كشورهاي ديگر به خصوص در منطقه آفريقا را ارايه كردند. ايران نيز روي اين پيشنهاد مطالعاتي را انجام خواهد داد.

برتري تاثيرگذاري معنوي بر سرمايه‌گذاري مادي
«عمده فعاليت‌هاي حضوري جمعيت هلال‌احمر ايران در كشورهاي منطقه و همسايه است.» محمدي عراقي با بيان اين جمله افزود: در حال حاضر 10 مركز را در كشورهاي آفريقايي به خود اختصاص داده‌ايم و به عنوان نمونه در مالي، نيجر، ساحل عاج، سيرالئون و غنا مراكزي داريم. در سفر اخير وزير امور خارجه به منطقه آفريقا، ايشان از مركز هلال‌احمر ايران در غنا بازديد داشتند. غنا قديمي‌ترين كلينيك ايران در خارج از كشور است كه فعاليت آن از ٢٥ سال پيش آغاز شده است.
رييس دبيرخانه كميته ملي حقوق بشر دوستانه در ادامه با اشاره به اهميت فعاليت جمعيت هلال‌احمر ايران در مناطق مختلف مي‌گويد: اين فعاليت‌هاي پزشكي نيز در نوع خود شكلي از ديپلماسي هستند. تاثيرگذاري اين اقدام‌هاي ايران بيش از هزينه‌هايي است كه از نظر مادي برآورد مي‌شود. اين كار مي‌تواند بستري براي فرصت آفريني‌هاي متنوع بيشتر باشد و سوژه‌اي براي همكاري‌هاي بيشتر كشورهاي ميزبان اين خدمات و ايران به عنوان كشور اهدا‌كننده آن. فعاليت‌هاي هلال‌احمر ايران در بسياري از كشورهاي ميزبان، سرمايه‌اي مادي و معنوي به حساب مي‌آيد و جالب اينجاست كه كلينيك‌هاي ايراني در بسياري از اين كشورها شناخته شده هستند و اغلب از فعاليت آنها به نيكي ياد مي‌شود.

ايران، كشوري بيشتر اهدا‌كننده تا كمك‌گيرنده
وي با بيان اينكه جمعيت هلال‌احمر ايران در كمك‌هاي توسعه‌اي بخش‌هاي بهداشتي و درماني توفيق‌هاي خوبي را از آن خود كرده است، افزود: هلال‌احمر ايران به عنوان يك از اعضاي فدراسيون صليب سرخ و هلال‌احمر شناخته شده و جايگاه خود را در اين بستر پيدا كرده است. جمعيت هلال‌احمر ايران بيشتر به عنوان جمعيت اهدا‌كننده شناخته مي‌شود و پس از زلزله بم، ايران بيشتر در جامه كمك‌كننده ظاهر شده است تا دريافت‌كننده كمك‌هاي بين‌المللي. ايران كمك‌هاي شاياني را به چين در جريان زلزله سال 2008 اين كشور و به پاكستان در خلال سيل ويرانگر سال 2010 در اين كشور كرده است.
وي با تاكيد بر اينكه كمك‌هاي انجام شده فقط به شكل يك جانبه نيست و قطعا بازخوردهايي نيز به نفع كشور اهدا‌كننده دارد، افزود: رفت و بازگشت اين چرخه الزاما توسط جمعيت هلال‌احمر صورت نمي‌گيرد. وزارت بهداشت به عنوان نمونه بخشي از كار را دنبال مي‌كند. قطعا اين كمك‌ها بازگشتي را هم در پي دارد و به عنوان مثال در جريان بحران ابولا در غرب آفريقا، ايران در سيارالئون كه يكي از كشورهاي درگير بود درمانگاه‌هايي داشت و تيم پزشكان كوبايي كه به اين محل براي كمك آمدند همكاري‌هاي خوبي هم با ايران داشتند.

هلال‌احمر ايران، جزو برترين‌ها است
مديركل امور بين‌الملل جمعيت هلال‌احمر ايران در پاسخ به سوالي در خصوص كمك احتمالي ايران به ونزوئلا با توجه به شرايط خاص اقتصادي در اين كشور گفت: ايران با صليب سرخ ونزوئلا ارتباط‌هاي خوبي دارد و اخيرا هم محموله دارويي براي ونزوئلا ارسال شده است. در صورتي كه تقاضاي رسمي وجود داشته باشد قطعا بررسي خواهد شد و ايران به ميزان توانمندي خود به كاراكاس كمك خواهد كرد.
وي در پاسخ به سوالي در خصوص جايگاه ايران در سازمان صليب سرخ جهاني افزود: رتبه‌بندي رسمي و مشخصي در صليب سرخ وجود ندارد اما بر حسب تعداد داوطلب‌ها و فعاليت‌هاي صليب سرخ يك كشور به عنوان نمونه در پاسخگويي به سوانح، رتبه بندي‌هايي صورت مي‌گيرد. ايران در امداد و نجات در حوادث و سوانح و به طور كلي پاسخگويي به اين اتفاق‌ها جز برترين‌ها است و آن هم به اين دليل است كه اين ماموريت در ايران به هلال‌احمر واگذار شده است و سازمان ديگري در ايران مشخصا اين ماموريت را پيگيري نمي‌كند. از سوي ديگر، دولت هم براي انجام اين ماموريت‌ها به هلال‌احمر كمك مي‌كند. شبكه‌اي از آمبولانس‌ها و هلي‌كوپترها كمك‌هايي است كه از سوي دولت انجام مي‌شود. هر چند در چندسال اخير هلال‌احمر نيز به دنبال مشكلات اقتصادي با كمبودهايي روبه‌رو بوده است اما هلال‌احمر ايران جزو نمونه‌هاي برتر در قالب فعاليت‌هاي سازماني است.

استقبال پزشكان ايراني از اعزام
محمدي عراقي در پاسخ به سوالي در خصوص اقبال پزشكان ايراني براي شركت در فعاليت‌هاي داوطلبانه و امدادرساني‌هاي هلال‌احمر به مناطق دورافتاده و حادثه‌خيز گفت: هلال‌احمر ايران شبكه دو ميليون نفره‌اي از داوطبان دارد كه اغلب اعضاي آن جوان هستند و طيفي از كمك‌كنندگان مالي را هم شامل مي‌شود. در اين شبكه متخصصان و پزشكان هم حضور دارند. در مقاطعي كه نياز بوده و فراخوان‌هايي صورت گرفته است اقبال خوبي شده و داوطلبان هم اندك نبوده‌اند. ايران شرايطي را براي اعزام در نظر مي‌گيرد و ايمني پرسنل بسيار اهميت دارد. جامعه پزشكي از جمله داوطلبان بسيار خوب و فعال بوده‌اند كه در مقاطع مختلف اعلام آمادگي كرده‌اند.
اين مقام هلال‌احمر ايران در پاسخ به اين سوال كه آيا تاكنون هلال‌احمر ايران با توجه به شرايط خاص يك منطقه از اعزام نيرو خودداري كرده و تنها به تجهيز كلينيك يا مركز درماني اكتفا كرده باشد، افزود: تاكنون چنين اتفاقي رخ نداده است و در خطرناك‌ترين مراكز مانند سومالي و كنگو هم اعزام پزشك و نيروهاي امدادي صورت گرفته است. اما در تفاهم‌نامه‌هاي اوليه ميان ايران و كشور ميزبان قيد مي‌شود كه در صورت وقوع شرايط اضطراري احتمال خارج كردن نيروها و پرسنل وجود خواهد داشت و اين خروج مي‌تواند از چند روز تا چندماه را شامل شود.

استقلال فعاليت هلال‌احمرها از روابط سياسي بين كشورها
آيا روابط سياسي بين دو كشور بر فعاليت‌هاي هلال‌احمر تاثيرگذار است؟ محمدي عراقي در پاسخ به اين سوال گفت: زماني كه تابعي از ساختار خانواده بزرگ صليب سرخ و هلال‌احمر باشيم تابعي از شرايط سياسي بين كشورها نيستيم. به عنوان نمونه ايران در مكاني مانند قندهار افغانستان از 10 سال پيش يك كلينيك درماني دارد كه همچنان به فعاليت خود ادامه مي‌دهد و هيچگاه به مشكل برخورد نكرده است. بي‌طرفي هلال‌احمر كمك مي‌كند كه ارايه اين كمك‌هاي بشردوستانه تابعي از روابط سياسي و مذهبي و كشمكش‌هاي قومي و قبيله‌اي نباشد. اما در برخي موارد در اين نوع درگيري‌ها پرسنل‌هاي آنها هدف قرار مي‌گيرند و از آغاز بحران سوريه تاكنون 50 نفر از كاركنان هلال‌احمر اين كشور جان خود را از دست داده‌اند.
اعزام‌هاي هلال‌احمر ايران به سوريه در پنج سال گذشته به چه شكل بوده است؟ مديركل امور بين‌الملل اين جمعيت در پاسخ افزود: اعزام ‌هاي كوتاه‌مدتي صورت گرفته است كه در قالب انتقال كمك‌ها بوده و افرادي هم براي توزيع و همراهي اين كمك‌ها از سوي هلال‌احمر به سوريه اعزام و بازگشته‌اند.