بیست‌و‌هشت‌ سال از ربوده شدن امام موسی‌‌صدر، روحانی شیعه و منورالفکری که محبوب ایرانیان و لبنانیان است، می‌گذرد. در طول این مدت بارها و بارها درخصوص چگونگی ربوده شدن او و این‌که آیا هنوز زنده است یا خیر، گمانه‌زنی‌ها شده است. هر ‌سال مراسمی با نام سالروز «ربوده شدن امام موسی‌صدر» برگزار می‌شود. روز سه‌شنبه نیز در مراسمی با حضور چهره‌ها و نخبگان فرهنگی و سیاسی در موسسه امام موسی‌صدر  تهران از اندیشه و شخصیت او سخن گفتند و آزادی او را خواستار شدند.

بیژن عبدالکریمی، محمدرضا عارف، علی مطهری، حجت‌الاسلام محمدرضا زائری، مرتضی بهشتی، حسین حاج‌حسن (وزیر صنایع لبنان و عضو حزب‌الله) و محمدحسین مهدویان از دیگر سخنرانان حاضر در سی‌و‌هشتمین سالگرد ربوده‌شدن امام موسی‌صدر بودند. در این مراسم همچنین سیدعبدالجواد موسوی، روزنامه‌نگار و شاعر نیز سروده خود درباره امام موسی صدر را برای حاضران قرائت کرد.
در این مراسم درخصوص اندیشه‌های امام موسی‌صدر بسیار سخن گفته شد. درخصوص راهکارهای پیگیری ربوده شدنش و این‌که آیا هنوز زنده است یا خیر نیز سخن به میان آمد.
محمدرضا عارف به‌عنوان یکی از سخنرانان این مراسم گفت: مقوله اصلی در نظام معرفت‌شناختی امام موسی‌صدر مقوله فرهنگ است. نهاد گفت‌وگوی ادیان و تقریب مذاهبی که امام صدر پایه‌گذاری کرد، حرکت موثری بود که نشان داد شیعه این ظرفیت را دارد که با همه ادیان گفت‌وگو کند. این آرزوی ما دانشجویان قبل از انقلاب بود که روحانیت ما شرایط زمانی و مکانی را درک کند. این ویژگی را همه در امام موسی‌صدر می‌دیدند. وی افزود: همه ما دانشجویان انجمن‌های اسلامی در خارج از کشور به‌عنوان پیروان امام موسی‌صدر محسوب می‌شدیم. نقش ایشان در تربیت اعضای انجمن‌های اسلامی خارج از کشور بی‌بدیل بود و موجب شد که در فضای دهه‌های چهل و پنجاه به مسلمان‌بودنمان افتخار کنیم. بیشتر نسل اولی‌هایی که هنوز در حکومت مسئولیت دارند، از شاگردان امام موسی‌صدر بودند.
علی مطهری نیز در تریبون آزادی سی‌و‌هشتمین سالگرد ربوده‌شدن امام موسی‌صدر ضمن تأکید بر پیگیری پرونده ربوده‌شدن امام موسی‌صدر اشاره کرد: مردم شیعه در زمان ورود امام موسی به جنوب لبنان طبقه نازلی در جامعه شناخته می‌شدند. طبقه‌ای که شغل‌های نازل را برعهده داشت و چندان در آن جامعه به حساب نمی‌آمد. باید ببینیم این هدایت اجتماعی که امام موسی‌صدر داشتند، براساس چه مولفه‌هایی بوده است؛ چرا که می‌تواند برای ما و جامعه ما درس باشد. وی اضافه کرد: نوع برخوردی که ایشان با جامعه مسیحی لبنان داشتند که بسیاری از مسیحیان را با رفتار خود جذب اسلام کرده بود، نیز برای ما مهم است. مخصوصا وقتی این رفتار را با رفتار گروه‌هایی مثل داعش مقایسه می‌کنیم که جز تنفر برای اسلام، در دنیا نتیجه‌ای در پی ندارد.
مطهری درباره پیگیری پرونده گفت: امیدوارم که این تلاش‌های شما با کمک وزارت امور خارجه ما و پیگیری این موضوع از طریق دولت لیبی و سازمان ملل به نتیجه برسد. این پیگیری نیاز به یک همت و اراده دارد که خستگی در پی نداشته و ان‌شاءالله کار را به نتیجه برسانیم. مجلس هم از طریق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی و در مذاکره با مجالس سایر کشورهای اسلامی می‌تواند این موضوع را پیگیری کند. در مذاکره با مجالس سایر کشور‌ها فضای بازتری وجود دارد که راحت‌تر می‌توان صحبت کرد.
بیژن عبدالکریمی نیز در این مراسم ضمن بیان ویژگی‌های معرفتی امام موسی‌صدر، تأکید کرد: امام موسی‌صدر تجلی یک نوع دین است که با دین موجود در جوامع مسلمان تفاوت ماهوی دارد. دین امام صدر دین بسته نیست و ما را به حقیقت دیگری فراتر از گزاره‌های تاریخی و قومی دعوت می‌کند؛ دین بسته دین فرقه‌ای، نزاع‌ و جنگ و جدال است و در مقابل این دین، دینِ صلح، نوع‌دوستی و فداکاری وجود دارد. دینی که به همه انسان‌ها از وجه انسانی آن نگاه کرده و انسان را قربانی انگ‌هایی چون مسیحی، یهودی، سنی و... نمی‌کند.
وی گفت: یکی از ویژگی‌های مهم امام موسی‌صدر در این است که امام موسی چارچوب‌شکن بود و به سهولت چارچوب‌های اجتماعی و قراردادی را که با دین گره خورد، قربانی کرد. امام موسی برخی چارچوب‌هایی را که روح دینی را خفه کرده بود، می‌شکند و این شکستن نیهیلیستیک نیست، بلکه از ورای سنت است.
وزیر صنایع لبنان در تریبون آزادی گفت: امام موسی‌صدر برای من و اکثریت لبنانی‌ها چه مسلمان و چه مسیحی امام گفت‌وگو، همزیستی، اعتدال و ارتباط است. عکس‌های ایشان با رهبران مسیحی و با علمای اهل تسنن، موضع ایشان در برابر لبنانی‌ها و کلام و سخنرانی‌های ایشان همه و همه دعوت به گفت‌وگو، زندگی مشترک و همزیستی مشترک و این همان چیزی است که بسیار به آن نیاز داریم. این در حالی است که ما در زمانی زندگی می‌کنیم که تروریسم همه جا را در بر گرفته است.
حجت‌الاسلام زائری نیز در این مراسم عنوان کرد: در سالروز ربوده شدن جسم و ظاهر امام موسی‌صدر بیش از هر زمان دیگر باید حسرت ربوده شدن اندیشه و آرمان‌های او را خورد. آن قامت بلند، آن چشمان سحرانگیز، آن بیان شورآفرین البته دلتنگی و دریغ دارد، اما آنچه شوریده‌ای مانند شهید مصطفی چمران را تا مرز جنون و شیفتگی پرستش می‌کشاند، این مسائل نبود. اندیشه‌ای که کرامت انسان را در جایگاه والای الهی می‌دید و فداکاری شگفتی که همه چیز را به پای این آرمان می‌ریخت، امروز ناپدید و گم شده است.
وی افزود: اگر معمر قذافی جسم امام صدر را از جامعه بشری گرفت، ما همه و خصوصا قذافی‌های زمان ما اندیشه و آرمان و تفکر و آرزوهای صدری را گرفته و ناپدید کرده‌اند. مرتضی بهشتی نیز در تریبون آزادی سی‌و‌هشتمین سالگرد ربودن امام موسی صدر گفت: امام در تبیین مفاهیم دین به این آموزه بزرگ امیرالمومنین رسیده بود که اگر ما جامعه را بزرگ کنیم، همه پلیدی‌ها از آن رخت بر می‌بندد. موفقیت امام به دلیل تکریم مخاطب خود بود. رفتار کریمانه امام باعث ماندگاری ایشان در تاریخ شد. امروزه ما خلأ این رفتار کریمانه را احساس می‌کنیم. مسئولان باید بدانند که با حبس، محدودیت، سانسور و... جامعه‌ به بزرگی نمی‌رسد، باید به جامعه اطمینان کرد. ما با تکریم بسیار می‌توانیم موفق بشویم و این کلام امیرالمومنین است.
محمدحسین مهدویان، کارگردان سینما نیز در این مراسم اظهار کرد: سینما تجربه زندگی را به مردم نشان می‌دهد. صحبت مدام از امام موسی‌صدر تا زمانی که مردم با او زندگی نکرده باشند، تأثیری ندارد؛ اما در یک تجربه دو ساعته تماشای فیلم زندگی امام موسی‌صدر و سرنوشت او برای مردم اهمیت پیدا می‌کند. وی ادامه داد: این کاری است که سینما می‌تواند برای پرونده امام موسی‌صدر انجام دهد. اهل سیاست و اهل هنر هرکدام برای خود وظیفه‌ای در این پرونده دارند. من نیز به‌عنوان شهروند فیلمساز مسئولیتی دارم و امیدوارم همه هم‌صنفان من هم کمک کنند تا این پرونده را نیز در قالب سینما پیگیری کنیم.
درخصوص سرنوشت امام موسی‌صدر روایت‌ها بسیار متفاوت است؛ اما سوال اساسی این است که تا کی باید خود را تنها مشغول به یافتن امام موسی‌صدر کنیم؟ آیا صرف یافتن او کفایت می‌کند؟ سرنوشت امام موسی‌صدر از دو حال خارج نیست؛ یا زنده است و یا این‌که جان به جان آفرین تسلیم کرده است. در هر دو مورد هم روایت‌های زیادی یافت می‌شود. روایتی می‌گوید که او توسط فردی در یکی از زندان‌های لیبی دیده شده است و روایتی دیگر می‌گوید که او همان سال‌های اولیه ربوده‌شدن به فرمان قذافی به شهادت رسیده است. البته هیچ‌کدام از این روایات تا کنون تایید نشده‌اند و به همین دلیل است که هنوز نمی‌توان به او صفت شهید اطلاق کرد. اگر امام موسی‌صدر به شهادت رسیده باشد که تکلیف مشخص است. اگر هم زنده باشد به وطن بازگردد، پیرمردی سالخورده خواهد بود. آنچه که در این میان اهمیت بسیار زیادی دارد، تأثیرپذیری اندیشه‌های او است که در میان ملل خاورمیانه داشت. تجربه فعالیت امام موسی‌صدر در لبنان نشان داد که می‌توان با دنبال کردن خطی میانه اتحاد ملتی را تضمین کرد. امام موسی‌صدر مردی اهل مدارا با ادیان بود. تفتیش عقاید نمی‌کرد و آغوشش برای عقاید گوناگون در چارچوب ادیان آسمانی باز بود.
او اهل گفت‌وگو بود. به آزادی اندیشه احترام می‌گذاشت و البته درخصوص خطوط قرمز حساسیت بسزا داشت. تا آنجا که می‌توانست و شرایط ایجاب می‌کرد، اهل جاذبه بود نه دافعه. تنها به دلیل سیمای ظاهرش نبود که به او لقب «یوسف» داده بودند؛ چه این‌که سیمای ظاهری آراسته اگر با باطن آراسته همراه نباشد، کاری از کار پیش نخواهد برد. امام موسی‌صدر اهل شعار دادن نبود و بیش از آن‌که شعار بدهد، اهل عمل به آن چیزهایی بود که بدان اعتقاد راسخ داشت.
مجموعه این ویژگی‌ها دقیقا همان چیزی است که امروز خاورمیانه به آن نیاز دارد. ایران به‌عنوان خاستگاه اصلی امام موسی‌صدر علاوه بر این‌که وظیفه دارد تا پایان و تا رسیدن به نتیجه قطعی درخصوص سرنوشت او، تلاش کند، در عین حال باید مرکزی برای رشد و اشاعه فرهنگ و روشی باشد که صدر دنبال می‌کرد و در نتیجه عمل به آن به نتایج بسیار شگرفی نیز می‌رسد. خوب است در کنار انتشار اخباری که صرفا به نقل قول‌های ضد و نقیض درخصوص سرنوشت امام موسی‌صدر می‌پردازد، اندیشه‌های او نیز رسانه‌ای شود. برگزاری مراسمی هر ‌سال یک‌بار برای شخصیتی چون او کافی نیست. سخنرانی برخی چهره‌ها در این مراسم نیز کافی نیست. اشاعه اندیشه‌های صدر باید در سطوح عالی نظام دنبال شود.

منبع: روزنامه شهروند