گروه اقتصادي
براي دومين قرار است ايران درباره طرح فريز نفتي مورد مشورت قرار بگيرد. دي ماه سال گذشته بود كه براي نخستين‌بار برخي از وزراي نفتي با شدت گرفتن كاهش قيمت نفت در بازار گرد هم آمدند تا
در خصوص طرحي كه همه اعضاي اوپك را در بر مي‌گرفت به گپ و گفت بپردازند. موضوعي كه هدف اصلي آن متوقف كردن افزايش توليد ايران براي بازگرداندن سهم خود از بازارهاي نفتي بود.
هرچند كه تصور مي‌شد ايران زير بار كاهش توليد خود نرود اما بعد از جلسه‌اي كه وزراي نفتي در تهران با زنگنه داشتند موافقت ضمني وي براي همراهي با اين طرح را دريافت كرده و بعد از اينكه دست يكديگر را به گرمي فشرده و عكس يادگاري اين نشست را ثبت كردند راهي كشور خود شدند تا در جلسه آتي كه در پيش داشتند با دفاع از اين طرح اعضا را مجاب به حمايت كنند. حال بعد از چند ماه از آن روزها و زماني كه طرح فريز نفتي آنچنان با حمايت‌هاي خاص همراه نشد و مي‌توان تلويحا گفت موفق نبوده است اما قرار است يك بار ديگر اين سياست مورد تصويب و اجراي اعضا قرار گيرد موضوعي كه باعث شده تا محمد باركيندو دبيركل نيجريه‌اي اوپك به ايران بيايد.
يك مقام مسوول در وزارت نفت با بيان اينكه دبيركل نيجريه‌اي اوپك دوشنبه هفته آينده به تهران مي‌آيد، گفته است: « پيوستن ايران به طرح فريز نفتي محور گفت‌وگوهاي دبيركل اوپك در تهران است. بررسي وضعيت بازار و چشم‌انداز عرضه و تقاضا در بازار نفت از ديگر محورهاي گفت‌وگوي دبيركل اوپك و وزير نفت ايران در تهران خواهد بود، در عين حال جمهوري اسلامي ايران از هر طرحي كه منجر به ثبات در وضعيت قيمت‌ها در بازار جهاني نفت خام بشود، حمايت مي‌كند.»
پيش از اين نيز بيژن زنگنه، وزير نفت در جمع خبرنگاران با اعلام اينكه در نشست غير علني اوپك به ميزباني الجزاير اواخر سپتامبر سال جاري ميلادي (مهر ماه ۱۳۹۵) شركت خواهد كرد، گفته بود: «دبيركل اوپك به زودي به تهران مي‌آيد.»
از سوي ديگر درحالي دبيركل جديد اوپك قصد دارد كه شرايط را براي اجراي طرح فريز نفتي با گفت‌وگوها با كشورهاي عضو فراهم كند كه «خالد الفالح» وزير انرژي عربستان سعودي هفته گذشته اعلام كرد: «بازار نفت در مسير درستي پيش مي‌رود و نيازي به مداخله در بازار نيست.»
اين اظهارات وزير انرژي عربستان سعودي، اميدها براي دستيابي به توافقي در ميان اعضاي سازمان كشورهاي صادركننده نفت (اوپك)، براي محدود كردن سطح توليد را كاهش داده است. در همين حال «الكساندر نواك» وزير انرژي روسيه، هم اعلام كرده است: اين كشور براي ايجاد ثبات در بازار با عربستان و ديگر توليد‌كنندگان نفت جهان در حال گفت‌وگو است.
تغيير موضع عراق
درباره طرح فريز نفتي!
در همين حال گويا مواضع همسايه جنوب غربي ايران هم متفاوت‌تر از قبل شده و حيدر العبادي، نخست وزير عراق با تغيير موضع قبلي خود اعلام كرده است: «كشورش در نشست ماه آينده در الجزاير از پيشنهاد اوپك و ديگر توليد‌كنندگان عمده نفت براي فريز توليد حمايت خواهد كرد.»
اين تغيير موضع در حالي است كه العبادي روز 23 آگوست گفته بود كه عراق هنوز توليد نفت خود را به اندازه كافي افزايش نداده است. فياد النيما، معاون وزير نفت عراق روز بعد از آن گفته بود عراق از اقدامات در حال انجام براي تثبيت قيمت عادلانه نفت حمايت خواهد كرد.
العبادي افزود: «نظر ما بر فريز توليد براي تقويت قيمت‌هاست... كاهش قيمت نفت موجب آشفتگي شده و اين به عراق لطمه مي‌زند، زيرا درآمدهاي ما از نفت است.»
سازمان كشورهاي صادركننده نفت قرار است ماه آينده در حاشيه يك كنفرانس صنعتي در الجزاير نشستي غيررسمي برگزار و مذاكرات در مورد فريز نفتي را احيا كند. قرار است توليد‌كنندگان
غير عضو اوپك نظير روسيه نيز در اين كنفرانس حضور يابند. تلاش قبلي توليد‌كنندگان نفت براي فريز توليد در ماه آوريل به دليل تنش‌هاي سياسي بين ايران و عربستان شكست خورده بود.
عراق دومين توليدكننده بزرگ عضو اوپك است. ديگر توليد‌كنندگان بزرگ عضو اوپك نيز سيگنال‌هايي مبني بر حمايت از طرح فريز ارسال كرده‌اند. خالد الفالح، وزير انرژي عربستان گفته فريز نفتي تاثيري مثبت بر احساس حاكم بر بازار خواهد داشت. وزير نفت ايران هم گفته، كشورش به شرطي در اين زمينه با اوپك همكاري خواهد كرد كه سهم از دست رفته خود از بازار در دوران تحريم‌ها را باز پس بگيرد.
اوپك در سال 1998 و در حالي كه عراق با تبعات سال‌ها جنگ و تحريم مواجه بود، اين كشور را از سهميه‌هاي توليد اعمال شده بر اعضا معاف ساخته بود. هرچند توليد نفت عراق در سال‌هاي اخير افزايش يافته، اما بر اساس آمار آژانس بين‌المللي انرژي، توليد نفت اين كشور در ماه جولاي امسال همچنين كمتر از ظرفيت اين كشور بوده است. در همين حال برخي از كارشناسان بين‌المللي معتقدند كه برنامه ايران براي ادامه افزايش توليدات نفت خود و پر كردن ظرفيت نفت خود براساس سهميه اوپك باعث شده تا كشورهاي ديگر رقبتي به طرح فريز نفتي پيدا نكنند. اين كارشناسان به طرح فريز نفتي خوش‌بين نيستند و معتقدند فشاري كه افزايش توليد نفت ايران به بازارهاي جهاني وارد كرده، موجب مي‌شود طرح فريز نفتي موفق نشود. ايران اعلام كرده كه تنها در صورتي در مذاكرات ماه سپتامبر شركت مي‌كند كه كشورهاي صادركننده ديگر حق تهران را براي بازپس‌گيري كامل سهم خود از بازار از دست رفته نفت كه در دوران تحريم‌هاي غرب اتفاق افتاد، به رسميت بشناسند.
تحليلگران معتقدند عدم توافق درون اوپك و به خصوص بين اعضاي كليدي اين سازمان يعني ايران و عربستان، حصول توافق براي طرح فريز توليد را كاهش داده است. با توجه به اينكه از اواخر سپتامبر ماه گرم رو پايان مي‌رود و تغيير فصل اتفاق مي‌افتد، ميزان مصرف و تقاضاي نفت نيز افزايش پيدا مي‌كند بنابراين حفظ توليد كنوني عربستان براي اين كشور خوشايند به نظر مي‌رسد. اكنون عربستان توليد نفت خود را به بيشترين حد ممكن رسانده و در حال حاضر 67/10ميليون بشكه در روز نفت توليد مي‌كند. در همين حال وزير نفت جديد عراق از شركت‌هاي نفتي بين‌المللي براي مشاركت در برداشت نفت در جنوب اين كشور درخواست همكاري داده و شركت‌هايي مثل بي‌پي، شل و لوك اويل براي احياي طرح‌هاي سرمايه‌گذاري و افزايش توليد در حال مذاكره هستند. به همين دليل به نظر مي‌رسد عراق با محدود كردن توليد در سطح فعلي مخالف باشد. كارشناسان مي‌گويند
كه اين موارد مي‌تواند دلايل خوبي باشد كه ايران بيشتر به طرح فريز نفتي فكر كند؛ تا زماني كه عربستان، عراق و كشورهاي ديگر توليد خود را كاهش ندهند و در تلاش براي بالابردن سهم خود از بازار جهاني نفت باشند، پيش بيني مي‌شود ايران توليد خود را متوقف نكند.
اين در حالي است كه علت شكست نشست دوحه براي فريز نفتي را پافشاري عربستان بر پيوستن ايران به توافق و عدم افزايش توليد نفت اين كشور در كنار رد اين درخواست از سوي ايران مي‌خوانند.
درخواست اجراي دوباره فريز نفتي
البته طرح دوباره فريز نفتي بار ديگر آن هم كمتر از يك ماه پيش، به پيشقراولي دوباره ونزوئلا آغاز شد، رييس‌جمهور ونزوئلا دراين باره با مسوولان عربستان صحبت كرده و قرار بود با روحاني و پوتين هم مذاكره كند.
نيكولاس مادورو، رييس‌جمهور ونزوئلا قصد دارد با اجراي اين طرح، قيمت نفت در بازارهاي جهاني به بشكه‌اي 70 دلار برسد. ونزوئلا كه بيشترين ذخاير نفتي جهان را در اختيار دارد مي‌خواهد با پايداري قيمت كه هفته گذشته به كمترين ميزان چهار ماه گذشته رسيد، اقتصاد كشورش را رونق بخشد. برنامه رساندن قيمت به بشكه‌اي 70 دلار است. طي سال‌هاي گذشته تورم بيش از اندازه در ونزوئلا اقتصاد اين كشور را تضعيف كرده است.
طرح فريز نفتي در حالي مطرح مي‌شود كه امروز سازمان اوپك اعلام كرد كشورهاي عضو روزانه سه ميليون تن عرضه مازاد دارند. در نشست اخير سازمان اوپك تصميم‌گيري شد تا سقف توليد كشورهاي عضو اين سازمان از روزانه 30 ميليون بشكه تجاوز نكند، همچنين در گزارش سازمان اوپك اشاره شده است كه عربستان سعودي در ماه جولاي 30 هزار بشكه در روز توليد خود را افزايش داده است.
اين سياست سعودي‌ها براي رقابت در كسب سهم بيشتر از بازار صورت مي‌گيرد چرا كه سعودي‌ها طي دو سه سال گذشته با افت 70 درصدي قيمت نفت با كسري بودجه شديدي مواجه شده‌اند، به‌طوري كه آنها مجبور شدند قيمت حامل‌هاي انرژي را افزايش دهند. اخيرا گزارشي اعلام شد كه كارگران هند و پاكستان در اين كشور آواره شده‌اند و سعودي‌ها قادر به پرداخت هزينه‌هاي آنها نيستند. اين كارگران در كمپ‌هايي بي آب و غذا مانده‌اند كه حتي ويزاي سفر به كشورشان نيز صادر نمي‌شود. وزراي امور خارجه دو كشور هند و پاكستان به اين مساله به‌شدت اعتراض كردند. به هر حال طرح فريز نفتي سال گذشته هم باز به رهبري نيكولاس مادورو آغاز شد اما به دليل عدم همراهي كشورها، اين طرح با شكست مواجه شد. عدم همراهي كشورهاي توليدكننده از آن جهت است كه اقتصاد اين كشورها عمدتا متكي به نفت است و بدون درآمدهاي نفتي، امكان مديريت كشور براي آنها ميسر نيست، از اين رو، براي جبران خسارت‌هاي گذشته كاهش قيمت نفت، به افزايش سهم بيشتر از بازار روي مي‌آورند.