تسهیلات‌دهی ضرورت بانکداری است و بانکی که نتواند به خوبی تسهیلات دهد، ورشکسته به حساب می‌آید. مهم آن است که این تسهیلات به چه شخص یا گروهی و با چه کیفیتی داده می‌شود که اطمینان از بازگشت آن وجود داشته باشد. معمولا در قسمت کارشناسی‌ها و بخش ارزیابی طرح‌های بانکی است که مشکل داریم و همواره بانک‌ها با عدم ‌بازپرداخت وام‌‍‌‍‌هایی که اعطا کردند، مواجه هستند. بنابراین این موضوع مطرح شده توسط سازمان برنامه و بودجه کاملا درست است و بانک‌ها باید برای افزایش رشد اقتصادی حتی در شرایط سخت اقتصادی تسهیلات دهند. این درست است که بانک‌‍‌ها در حال حاضر با تنگناهای مالی مواجهند، اما بانک‌ها می‌توانند از راه‌های مختلف منابع خود را تامین کنند. با توجه به اینکه تحریم‌ها تا حدودی از بین رفته است، مقداری پول به اقتصاد سرازیر می‌شود که دولت به این مبالغ امیدوار است. مساله اینجاست که این منابع سرازیر شده را چگونه در صنایع مختلف تزریق کنیم؟ باید صنایع و طرح‌هایی که ظرفیت بیشتری برای بازپرداخت تسهیلات بانک‌ها دارند در اولویت قرار گیرند تا از هدررفت منابع جلوگیری شود. در حال حاضر دولت یکی از بزرگ‌ترین بدهکاران بانکی است، اما درآمد دولت از چند جهت در حال افزایش است. یکی بحث نظام مالیات‌هاست که در سال‌های اخیر جامع‌تر شده و هر سال به این درآمد اضافه می‌شود. دیگری موضوع دارایی‌های بلوکه شده ایران است که خوشبختانه در حال آزادشدن است. این دو منبع درآمدی دولت بسیار با اهمیت است و دولت می‌تواند بدهی‌های خود را بازپرداخت کند و منابع بانک‌ها تقویت شود. مهم این است که دولت عزم این را داشته باشد که این بدهی‌ها را پرداخت کند. یکی از ابزارهای مناسبی که دولت برای پرداخت بدهی‌های خود انتخاب کرد، اوراق مشارکت اسلامی به عنوان ضمانت نزد بانک‌ها بود. اعطای اوراق مشارکت اسلامی به این صورت است که دولت اوراقی را منتشر می‌کند که از بانک‌ها چند سال فرصت دریافت کند تا بتواند بدهی‌های خود را بازپرداخت کند. این اقدام در کشورهایی مانند عربستان و مالزی اجرا شد و بسیار مثمر ثمر عمل کرد. مخالفان این اقدام عنوان می‌کنند دولت کنونی این طرح را قبول داشته باشد، شاید دولت‌ بعدی قصد نداشته باشد از طریق این اوراق بدهی‌های خود را بازپرداخت کند. باید گفت بسیاری از طرح‌‍‌ها از دولت گذشته به این دولت رسیده است؛ این طرح هم مانند طرح‌های سال‌های اخیر است. به عنوان مثال، مسکن مهر تعهدی بر گردن دولت قبل بود، اما دولت کنونی در حالی که با آن مخالف است، در حال اتمام آن است. به طور کلی باید گفت تسهیلات بانکی به تنهایی نمی‌تواند مشکلات اقتصادی موجود را برطرف کند. به عنوان مثال، حجم بالایی از نقدینگی در بازار سرمایه قرار دارد که در چند ماه اخیر شاهد وضعیت خوبی در این بازار نبودیم. بازار مهم دیگری که می‌تواند تا حد زیادی به بهبود شرایط اقتصادی کمک کند، بازار مسکن است. اگر این بازارها در کنار یکدیگر فعال شوند، می‌توانیم رونق اقتصادی را لمس کنیم.

* عضو هیات علمی پژوهشکده پولی و بانکی