سلامت نیوز:دکتر سیدرضا رئیس‌کرمی، فوق تخصص روماتولوژی کودکان و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران است که سابقه معاونت بهداشت، درمان و توانبخشی جمعیت هلال‌احمر را نیز دارد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جهان صنعت، از این‌رو به عنوان پزشکی که در بطن ماجرای طرح تحول سلامت و طرح‌های پیش از این قرار داشته است نظر وی را درخصوص طرح تحول سلامت و تبعات آن بر بخش‌خصوصی و آموزش کشور، ناکامی طرح پزشک خانواده و همچنین وضعیت بیمه و نحوه پرداخت بدهی‌هایشان به بیمارستان‌ها جویا شدیم که متن گفت‌وگو را در ذیل می‌خوانید.
بعد از گذشت بیش از دو سال از اجرای طرح تحول سلامت، به دلیل ایرادات اساسی زمزمه لزوم بازنگری جدی این طرح از سوی کارشناسان به گوش می‌رسد. ارزیابی‌تان از این طرح چیست؟
طرح تحول سلامت را باید از سه زاویه اقتصاد سلامت و بهره‌وری، ارائه خدمات درمانی به مردم و کادر پزشکی ارائه‌کننده خدمات بررسی کنیم البته در بیمارستان‌های آموزشی یک بحث دیگری داریم به عنوان آموزش که ناخداگاه تحت‌تاثیر این طرح است.
بیمارستان امام خمینی که از قدیم پذیرای افراد کم‌بضاعت بوده است و هم اکنون در حال اجرای این طرح است در سه سال پیش از اجرای طرح تحول سلامت در ارائه خدمات به مردم دچار مشکل شده بود. درآن زمان چون هزینه تهیه دارو و خدمات بر عهده بیماران بود، مشکلات زیادی ایجاد شده بود و یکی از دغدغه‌های ما، درمان بیماران کم‌بضاعت و مشکل آنها در تامین هزینه‌ها بود.
گاهی باید از بیمار می‌پرسیدیم که آیا توانایی تامین هزینه‌ها را دارد یا خیر؟ چراکه درمان ناقص فایده‌ای نداشت. به این ترتیب معمولا در تامین مالی درمان با مشکل مواجه می‌شدیم پس از شروع طرح تحول این قضیه به‌طور مشخص برعکس شد و در حال حاضر دغدغه‌ای در مورد داروهای مردم حتی در خصوص داروهای فوق تخصصی هم نداریم. بعضا داروهای خاص که مشمول این طرح نیستند هم وجود دارند که معمولا بیمارستان وظیفه تهیه و تامین دارو را بر عهده می‌گیرد.
از دید دوستانی که در حوزه بهره‌وری و اقتصاد بهداشت فعالیت می‌کنند این مسایل نقاط مثبت محسوب نمی‌شود. به عنوان مثال مبتلایان به اختلالات عروقی مغز با هزینه‌های بسیار پایین درمان می‌شوند که از نظر اقتصادی برای دولت مقرون به صرفه نیست.
بنابراین دوستانی که در حوزه اقتصادی هستند، این طرح را اقتصادی نمی‌دانند اما از نظر من که با بیماران سرو کار دارم و از دیدگاه آنها به این طرح نگاه می‌کنم این طرح به‌طور کلی طرح مثبتی است. خدمات‌گیرندگان رضایتمندی بالایی دارند و به تبع آن،خدمات‌دهندگان و پزشکان هم از طرح راضی هستند.
البته اجرای این طرح به دلیل افزایش بار خدمات، فشار سنگینی به کادر پزشکی بیمارستان‌ها وارد کرده است. طبیعی است مردم وقتی خدمات خوبی را با قیمت‌های پایین دریافت می‌کنند، از طرح استقبال می‌کنند. در این شرایط آموزش ما تحت‌تاثیر قرار گرفته که در واقع یکی از نقاط منفی این طرح هم همین است چرا که با افزایش بار مراجعات مساله درمان بر آموزش اولویت پیدا کرده است.
بنابراین در چنین شرایطی ارزیابی و ارزشیابی مداوم لازم است.از طرفی بیمه‌ها و دولت با مشکلات مالی شدید روبه‌رو شده‌اند و پرداخت بیمارستان‌ها به تاخیر افتاده است. با این وجود وزارتخانه طی بخشنامه‌ای تاکید دارد با وجود مشکلات مالی، بیمارستان‌ها باید با قدرت طرح را اجرا کنند و ارجاع بیماران به خارج از بیمارستان برای دریافت خدمات قابل قبول نیست.
لازم به ذکر است، این طرح از سال 93 شروع شده و هنوز طرح جوانی است و دولت آقای دکتر روحانی هم به واسطه اجرای این طرح نباید منتی بر سر مردم داشته باشد چرا که با اجرای این طرح سهمی که بخش سلامت باید از منابع کشور داشته باشد تا مقداری احیا شده اما مانند هر طرح دیگری حتما مشکلاتی دارد وبه تدریج باید این مشکلات حل شود.
یکی از ایراداتی که به طرح تحول وارد است اختصاص پول‌های کلان و بی پشتوانه به بخش درمان کشور است، در حالی که سرمایه‌گذاری بخشی از این هزینه‌ها در بخش بهداشت دردراز مدت با هزینه کمتر اثرات بنیادین در سلامت جامعه به جای می‌گذاشت. نظر شما در این خصوص چیست؟
بی‌انصافی است اگر بگوییم همه منابع در حوزه درمان وارد شده بلکه در حوزه سلامت هم اقدامات خوبی انجام شده است. البته باید بیشتر به سمت بهداشت و بعد از آن به سمت پزشک خانواده و طرح ارجاع برویم. با این اقدام مقدار زیادی از رجوع مردم به سطوح بالاتر و انجام فعالیت‌های آزمایشگاهی که به تقاضاهای القایی معروف است، کاسته خواهد شد.
اما با توجه به شرایط سخت بیماران در این سال‌ها، تزریق اولیه و فوری منابع مالی به بخش درمان در قالب طرح تحول سلامت ضروری بود. بنابراین در ابتدا باید این شرایط سخت از بیماران دور می‌شد و بعد به مباحث حاشیه‌ای و بازبینی طرح پرداخته می‌شد.
در دولت قبلی، وزرای بهداشت با وجود هزینه‌های بسیار در اجرای طرح پزشک خانواده موفق نبودند، بهتر نبود در دولت آقای روحانی ابتدا این طرح عملیاتی می‌شد؟
این تلاش دو سه بار انجام شد. در سال 84 و اواخر دولت اصلاحات تلاش شد که بیمه روستایی اجرا شود، بعد از آن با اعتراضاتی که مردم کردند در مجلس تصویب شد که موارد اورژانسی را بدون ارجاع بپذیرند. در سال 91 هم این طرح دوباره اجرا شد اگرچه برخی استان‌ها به دلیل کمبود پزشک نتوانستند به این طرح بپیوندند اما در نهایت این طرح هم با مشکلاتی مواجه شد.
متاسفانه مردم عادت کرده‌اند که با کوچک‌ترین بیماری به بالاترین تخصص مربوطه مراجعه کنند و نمی‌توانیم مردم را راضی کنیم که اول به پزشک خانواده مراجعه کنند و سپس به پزشک متخصص ارجاع داده شوند چراکه باید چند ماه در نوبت باشند. این امکان در حال حاضر وجود ندارد. طرح پزشک خانواده روی کاغذ بسیار خوب است اما در مرحله اجرا با چنین مشکلاتی روبه‌رو است. ما نیاز داریم تا در ابتدا بیمار را آماده پذیرش این طرح کنیم و یکی از اهداف طرح تحول هم همین است.
تمرکز ارائه خدمات در بیمارستان‌های دولتی تبعات منفی بر بخش‌خصوصی و آموزش پزشکی داشته است؟
بیمار بخش‌خصوصی مخصوصا در تهران با بیمار بخش دولتی متفاوت است. این که فکر کنیم این طرح باعث شده مردم به بخش دولتی بروند و به بخش‌خصوصی مراجعه نکنند اشتباه است. قبل از این طرح 85 تا 90 درصد خدمات بستری در مراکز دولتی صورت می‌گرفت.
در حال حاضر هم این درصد خیلی تفاوت نکرده است. پیش از این حجم زیادی از مردم ما به دلیل مشکلات اقتصادی به بخش دولتی هم رجوع نمی‌کردند. البته چون من در بخش‌خصوصی فعالیت نمی‌کنم شاید نتوانم به خوبی قضاوت کنم اما آنچه مشاهده می‌کنم نشان می‌دهد که ممکن است افراد متمول به خاطر اینکه برخی پزشک‌ها در بیمارستان‌های دولتی هستند به این مراکز مراجعه کنند اما برعکس آن صادق نیست. اما در بخش آموزش معتقدم طرح تحول این بخش را تحت تاثیر قرار داده است.
یکی از اهداف این طرح افزایش حقوق پزشکان به منظور افزایش مدت زمان حضور آنها در بیمارستان‌های دولتی بود، آیا این هدف محقق شده است؟
بله. در بیمارستان امام خمینی و خارج از آن موارد زیادی داریم. طرح تحول در کنار قوانین و ضوابط باعث شد عموم همکاران ما دریافتی خوبی داشته باشند. اما زمانی که طرح با نوسانات پرداخت بیمه‌ها مواجه گردید کار کمی خراب شد.
یکی از ایرادات اساسی در این زمینه تامین اعتبارات لازم است، مشکلی که به گفته برخی کارشناسان در صورت عدم بازنگری جدی موجب ناکامی این طرح همانند طرح‌های دیگر خواهد شد ، به نظر شما در صورت عدم تجدید دوره وزارت آقای دکتر هاشمی، اجرای این طرح تدوام خواهد داشت؟
تامین اعتبار مولفه‌های مختلفی دارد. از برجام گرفته تا فروش نفت و مسایل داخلی در تامین مالی این طرح دخیل هستند اما نکته اساسی این است که وزارت بهداشت با این کار موضوع سلامت را به مطالبه عمومی مردم تبدیل کرده است بسیار خوب است. مساله‌ای که به مطالبه عمومی در بیاید به راحتی قابل حذف شدن نیست. ممکن است در ارایه خدمات کاهشی صورت گیرد یا تاخیر رخ دهد اما قطع نخواهد شد.
بنابراین احتمال افزایش میزان دریافتی‌ها از مردم در آینده این طرح وجود دارد؟
خیر. دریافتی‌ها افزایش نخواهد یافت و عملا این طرح دیگر تعطیل نخواهد شد چراکه مورد توقع عموم مردم قرار گرفته است اما احتمال نوسان در تخصیص‌های مالی دولت در آینده وجود دارد اما چه آقای هاشمی وزیر باشد چه فرد دیگری، این طرح باید اصلاح و آسیب‌شناسی شود.
در حال حاضر چند درصد از قیمت خدمات را خدمات گیرندگان پرداخت می‌کنند؟
کل بیمه‌هایی که به بیمارستان مراجعه می‌کنند در بخش روستایی پنج درصد و در بخش شهری 10 درصد هزینه‌ها را برای تمامی خدمات پرداخت می‌کنند.
بنابراین سهم عمده‌ای از فشار مالی این طرح بر دوش بیمه‌ها قرار گرفته است که نارضایتی‌هایی را در وزارت کار و رفاه اجتماعی هم در پی داشته است، به نظر شما این ناهماهنگی اجرای طرح را متاثر خواهد کرد؟
کادر پزشکی تنها مشکلات ناشی از این ناهماهنگی را لمس می‌کند. این موضوع نیاز به بحث کارشناسی دارد و بیمه‌های کشور باید ساماندهی شود. بحث ما این است که بیمه‌ها باید پرداخت مرتبی به بیمارستان داشته باشند و در مقابل بیمه‌ها به ما اعلام می‌کنند که از دولت طلبکار هستند البته این دلیل موجهی نیست اما این مشکلات همگی به کمبود منابع بر‌می‌گردد.