به گزارش روز سه شنبه گروه فرهنگی ایرنا از پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری علیرضا شاه محمدپور در چهارمین دوره 'دانش افزایی ایران شناسی' با بیان گوشه ای از ویژگی های آثار و بناهای تاریخی ایران قبل و بعد از اسلام، ازجمله شهر بیشابور، یکی از شاخصه های معماری قبل از اسلام را معماری ساسانی دانست.
وی با اشاره به شهرسازی در دوران ساسانی افزود: پس از فروپاشی حکومت پارتیان به دست اردشیر بابکان، در اوایل قرن سوم میلادی قدرتی به نام سلسله ساسانی روی کار آمد و تعدد آثار تاریخی به جای مانده از این دوره تاریخی به نسبت دوره پارتی نشان می دهد که میزان فعالیت های عمرانی، مانند ایجاد شهرها، قلعه ها، پل ها و سدها در این دوره رشدی قابل توجه داشته است.
به گفته این پژوهشگر، بیشتر شهرهای این دوره بر روی نواری ساخته شده اند که بین خلیج فارس و حاشیه جنوبی و جنوب غربی رشته کوه های زاگرس کشیده شده و تنگه هرمز را به بین النهرین و سپس تیسفون متصل می کرده است.
شاه محمدپور با بیان اینکه شهر بیشابور به دستور شاپور اولین پادشاه ساسانی بنا نهاده شده اظهار کرد: این شهر ساخته شده در داخل تنگ چوگان دارای شاخص های منحصر به فردی است.
وی گفت: وجود کتیبه مستند از ساخت شهر ، مجسمه شاپور اول به ارتفاع هفت مترو نیم که تنها مجسمه یک پادشاه قبل از اسلام است ،نقش برجسته هایی از رویداد های مهم دوره ساسانی، طرح های موزاییکی که به عنوان سنگ فرش استفاده شده اند، وجود ساختمان های شاخص همچون معبد آناهیتا و کاخ چلیپایی و... از مواردی است که این شهر را منحصر به فرد کرده است.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه گریشمن در زمان حفاری معماری و شهرسازی بیشابور را منسوب به طرح هیپو داموس و معماری رومی اعلام کرده است تصریح کرد: بر اساس مطالعات صورت گرفته توسط کارشناسان این نظریه درست نیست زیرا با توجه به آوار جای مانده از دوره اسلامی و بر اساس خطوط معماری سطحی نمی توان در مورد معماری بطنی دوره ساسانی نظر قطعی داد.
وی با اشاره به استفاده از بناهای دوره ساسانی در دوره اسلام تصریح کرد: برخی معتقدند در زمان فروپاشی سلسله ساسانی و حضور اعراب در ایران تمامی آتشکده ها به مساجد تبدیل شده اند که من با توجه به سابقه پژوهشی که در سایت های دوره ساسانی، چار طاقی و آتشکده ها دارم، این را بصورت کالبدی ملاحظه نکردم که عینا یک چارطاقی به مسجد تبدیل شده باشد.
به گفته او بعد از ورود اعراب به ایران و ساخت ساختمان های دوره اسلامی نمادهای معماری دوره ساسانی مورد بی توجهی قرار می گیرد به گونه ای که در برخی از موارد آثار این بناها در داخل بناهای دوره اسلامی مدفون شده اند البته در برخی از موارد از نقوش برجسته روی سنگ و گچ در بیشابور الگو برداری شده است.

** پوشاک اقوام ایرانی
خدیجه امامی کارشناس پژوهشکده مردم شناسی نیز به بیان گوشه ای از پژوهش های صورت گرفته توسط این پژوهشکده در خصوص پوشاک اقوام ایرانی پرداخت.
وی ایران را سرزمین واحد از ترکیب فرهنگ های قومی ، زبانی و دینی متصل و پیوسته دانست و گفت: یکی از چشم اندازهای زیبای تنوع فرهنگی و وحدت ملی در ایران پوشاک اقوام ایرانی است.
امامی افزود: شکل گیری و ترکیب پوشاک محلی هر قوم به عواملی همچون مذهب ، شرایط محیطی و جغرافیایی ، نوع معیشت ، تفاوت سن و جنسیت در جامعه و ... بستگی دارد و می توان با تغییر پوشاک یک جامعه ،نوع معیشت و شیوه تولید ، آنها را نیز دچار دگرگونی کرد و تغییرات و تحولاتی در ساختار زندگی اجتماعی آن جامعه ایجاد کرد.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه ایران به دلیل وجود تنوع فرهنگی دارای طیف وسیع و رنگارنگ از پوشاک است تصریح کرد: این تنوع غنی پژوهشکده مردم شناسی را بر آن داشت که از سال 74 گردآوری و بررسی پوشاک اقوام ایرانی را به عنوان یک طرح ملی در دستور کار خود قرار دهد.
وی گفت: همزمان با نگارش گزارش های مردم شناسی و مردم نگاری بخش زیادی از پوشاک سنتی مناطق مختلف ایران در پژوهشکده گردآوری شد.
به گفته این پژوهشگر، کار مرمت این پوشاک ارزشمند که از تمامی حوزه های فرهنگی ایران جمع آوری شده اند با همکاری پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار فرهنگی –تاریخی در حال انجام است.
امامی افزود: تهیه اطلس پوشاک سنتی ایران در سه بخش سرپوش، تن پوش و پاپوش از جمله برنامه های اصلی پژوهشکده مردم شناسی است که در جریان تدوین قرار دارد.
وی تصریح کرد: در حال حاضر پژوهشکده مردم شناسی در نظر دارد به عنوان یک برنامه و هدف مهم، موزه ملی پوشاک سنتی و بومی اقوام ایرانی را راه اندازی کند که در آن نمونه های پوشاک تمام اقوام ایرانی به نمایش در خواهد آمد.
در ادامه این جلسه علیرضا حسن زاده رییس پژوهشکده مردم شناسی و مهناز اشرفی رییس پژوهشکده ابنیه و بافت های تاریخی –فرهنگی به معرفی و بیان گوشه ای از فعالیت های این پژوهشکده ها برای حاضرین و ایران شناسان خارجی شرکت کننده دراین جلسه پرداختند.
همچنین مارچین ژیکا (ایران شناس )از کشور لهستان، آندراس ویلده (اسلام شناس ) از کشور آلمان، غاینی پومایلوا (شرق شناس) از کشور قزاقستان در این جلسه به طرح پرسش هایی پرداختند که کارشناسان به این پرسش ها پاسخ گفتند.
فراهنگ**3079**1027