همچنین قرار است تا پایان سال 95، تولید ایران در میدان گازی پارس‌جنوبی به میزان برداشت سالانه قطر افزایش یابد. این دو خبر بسیاری از تحلیلگران بین‌المللی حوزه انرژی را متعجب ساخت چرا که مؤسسات و مراکز تحقیقاتی پیش‌بینی کرده بودند که صنعت نفت ایران به سبب تحریم‌ها و فشارهای بین‌المللی و در اختیار نداشتن تکنولوژی‌های روز، حداقل به یک‌سال زمان برای افزایش نرخ تولید نفت‌خام به سطح پیش از تحریم‌های سال 1390 نیاز خواهد داشت و در تولید گاز نیز روند توسعه کند و مشکل‌زا خواهد بود.
سؤال این است درحالی‌که بسیاری از تحلیلگران افزایش سریع تولید نفت خام و گاز طبیعی ایران را غیرممکن می‌دانستند، چگونه صنعت نفت ایران بلافاصله پس از رفع تحریم‌ها شرایط خود را سامان داد؟
افزایش سریع تولید نفت خام
از سال 1390و با شروع محدودیت‌های فروش نفت خام، تولید نفت ایران نیز متناسب با آن کاهش یافت و از حدود 3.8میلیون بشکه در روز به حدود 2.8میلیون بشکه در روز در سال 93رسید که با توافقات اولیه هسته‌ای در همین سطح حفظ شد. اما پس از اجرایی شدن برجام در مدت کوتاهی نرخ تولید نفت خام مجددا به سطح 3.8میلیون بشکه در روز افزایش یافت. بازگشت سریع تولید نفت خام ایران را باید ناشی از حفظ پتانسیل تولید در میدان‌های نفتی توسعه یافته و راه‌اندازي پروژههای در حال توسعه دانست.
ایران از سال 1390 هرچند با کاهش سطح تولید نفت خام مواجه شد اما شرکت‌های تولیدی طی این‌مدت، ضمن ضرورت حفظ پتانسیل تولیدی نفت خام از میادین، از فرصت کاهش تولید به‌منظور حداقل نمودن گازسوزی در واحد‌های عملیاتی، کاهش هزینه‌های عملیات بهره‌برداری، انجام حداکثر تست و مطالعه چاه‌ها و انجام حداکثر تعمیرات و اصلاحات فرایندی در تاسیسات فراورش و انتقال نفت‌خام و جبران عقب‌افتادگی برنامه‌های تزریق گاز به میادین نفتی استفاده کردند.
از سوی دیگر از سال 1393و با کاهش قیمت نفت خام و محدودیت منابع مالی، پروژههای نگهداشت و افزایش تولید نفت خام براساس شاخص‌های میزان پیشرفت فیزیکی، تأثیرگذاری بر زنجیره تولید و مشترک و مستقل بودن میدان اولویت‌بندی شدند تا منابع محدود به پروژههای خاص تزریق شود.
همگی این اقدامات سبب شد تا افت طبیعی تولید میادین نفتی متوقف شده (یا کاهش یابد) و در برنامه افزایش تولید پس از تحریم‌ها، امکان بازگشت سریع و پایدار تولید نفت خام امکان‌پذیر باشد. ضمناً راهاندازی پروژههای فاز یک توسعه میادین یادآوران و آزادگان شمالی در ابتدای سال 95نیز 180هزار بشکه در روز به ظرفیت تولید نفت خام کشور اضافه کرد و نرخ تولید ایران را به 3.8میلیون بشکه در روز رساند. ایران برنامه دارد با راهاندازی طرح یاران شمالی، تولید زودهنگام میدان آذر و افزایش تولید میدان آزادگان جنوبی تا پیش از پایان سال 2016تولید خود را به سطح 4میلیون بشکه در روز برساند.
برداشت حداکثری از میدان گازی پارس‌جنوبی
از سال 1389و شروع همزمان جبهه‌های کاری در تمامی فازهای باقیمانده میدان پارس‌جنوبی، از یک‌سو منابع مالی و توان اجرایی شرکت‌های پیمانکاری ایرانی در پروژههای مختلف توزیع شد و از سوی دیگر با افزایش فشارهای بین‌المللی، شرکت‌های بین‌المللی از حضور و سرمایه‌گذاری در ایران انصراف دادند که نتیجه آن تأخیر و عقب‌افتادگی برنامه‌های توسعه فازهای مختلف این میدان بود.
اما از سال 1392فازهای مختلف پارس‌جنوبی براساس درصد پیشرفت رتبه‌بندی شدند تا با انضباط مالی، مدیریت پروژه و تمرکز توان پیمانکاران داخلی در پروژههای منتخب، امکان افزایش تولید روزانه 100میلیون مترمکعب در هر سال فراهم شود. نتیجه این امر افزایش نرخ تولید روزانه گاز کشور از 634میلیون مترمکعب در سال92به برنامه 845میلیون مترمکعب در سال 1395بود. همچنین با شروع راهاندازی فاز 12و راهاندازی فازهای 16و 15در سال 93، راهاندازی کامل فاز 12و راهاندازی فازهای 17و18در سال94 و راهاندازی فاز 19در بهار سال 95 و راهاندازی کامل فازهای 17و 18، اتمام فاز 19و راهاندازی فازهای 20 و 21 تا پایان سال 95محقق می‌شود.
واقعیت این است که صنعت نفت کشور طی 3سال گذشته با وجود فشار تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های منابع مالی از تمام ظرفیت نیروی انسانی و امکانات خود استفاده کرده است تا در حوزه نفت با حفظ توان تولید در سطح 4میلیون بشکه در روز و در حوزه گاز با افزایش 50درصدی ظرفیت تولید، بتواند شرایط خود را برای بعد از تحریم‌ها حفظ و ارتقا دهد. این در حالی است که طی همین مدت در بخش صنعت و سایر حوزه‌های کشور پدیده کندی یا توقف رشد مشاهده شده است.
اقدامات انجام شده در دوره تحریم و رکود و افزایش تولید نفت و گاز، نتیجه وجود نیروی انسانی کارآزموده و متخصص در این صنعت است. قطعاً برای اجرای برنامه‌های سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی در دوران پس از تحریم، اسباب و لوازم ارتقای نیروی انسانی نیز مورد توجه تصمیم‌گیران صنعت نفت قرار دارد.
منبع: روزنامه همشهری
∎