در بسیاری از انگارههای آموزشی نو، پرورش فردی و اجتماعی نوآموزان از بایستهترین هدفهای آموزشی به شمار میآید و در آموزشوپرورشهای پیشرو، بخش مهمی از برنامه درسی- بهویژه در دورههای نخست آموزش- صرف آموزشهای شهروندی و آشنایی دانشآموزان با حقوق و تکالیف فردی و اجتماعی آنان میشود. اما شوربختانه این هدفها در ساختار آموزشی نمرهمحور و کنکورمدار ما دهههاست که پیگیری نمیشود. با رویکارآمدن دولت یازدهم و سخنان رئیسجمهور درباره آموزشوپرورش، امیدهایی برای ورود این آموزهها و بهادادن به آنها در ساختار آموزشی پدید آمد. برای نمونه در خبری در نخستین سال دولت یازدهم میخوانیم: «رئیسجمهور از مسئولان آموزشوپرورش و مدارس خواست ساعتی را تحت عنوان زنگ کتاب در برنامههای آموزشی مدارس اختصاص دهند و گفت: خوب است ساعتی در هفته یا ماه به کتابخوانی و توضیح آنچه دانشآموزان در کتاب میخوانند در جمع خودشان اختصاص داده شود... . دکتر روحانی با تأکید بر اینکه لازم است زنگ انشا در مدارس احیا شود، ایجاد زنگ گفتوگو در مدارس را به عنوان سومین و آخرین پیشنهاد خود مطرح کرد و گفت: بهخصوص در دوره تحصیلی متوسطه و سالهای پایانی تحصیلات دبستان خوب است ساعات گفتوگو و مباحثه ایجاد شود تا دانشآموزان با گفتوگوکردن با یکدیگر و نقدکردن مؤدبانه از همین دوران آشنا شوند...» (رسانهها، دوشنبه یکم مهر 92). تا یک سال پس از آن هم گاهگداری دستاندرکاران از ورود چنین درسهایی به برنامه درسی میگفتند. باز برای نمونه «حمیدرضا کفاش، درخصوص مطالبات رئیسجمهوری از آموزشوپرورش که محورهای آن را در روز بازگشایی مدارس اعلام کرد، گفت: برای موضوعات انشا، کتابخوانی و گفتوگو مادهواحدهای در شورای عالی آموزشوپرورش تنظیم شده که قبل از پایان سال در شورا مطرح و تصویب میشود» (رسانهها 2 تیر 93).
اما اکنون و پس از گذشت سه سال از این پیشنهادها و گذشت بیش از دو سال از گفتههای معاون پرورشی وزیر آموزشوپرورش، هنوز نه از زندهکردن زنگ انشا خبری هست و نه از راهاندازی زنگ گفتوگو و زنگ کتابخوانی! اگرچه یکی از دستاندرکاران برای توجیه ناتوانی در گنجاندن این زنگها در برنامه درسی گفت که این فعالیتها در کنار درسهای دیگر انجام میشود! در پاسخ باید گفت که رئیسجمهور خواهان زنگ مستقل برای این سه درس شده بود. از این گذشته نگارنده بهعنوان آموزگار میداند که این سخن در عمل یعنی هیچ! اینکه در کلاس درس فارسی، شما به دنبال گفتوگو و کتابخوانی باشید یعنی دنبال نخود سیاه فرستادن منتقدان.
شوربختانه برنامه درسی در آموزشوپرورش به گرهی کور و ناامیدکننده برخورد کرده است. برای نمونه با اینکه درسهای تازهای به آن افزوده میشود از شمار آنها کاسته نمیشود. این فرایند فشار آموزشی بر دانشآموزان و آموزگاران را افزونتر و گذراندن آن را سختتر کرده است. بیگمان خستگی، ناامیدی و سرخوردگی و بنبست آموزشی و در پایان گریز دانشآموزان از پیامدهای ناگزیر و نگرانکننده آن است.
آموزشوپرورش و وعدههای فراموششده!
محمدرضا نیکنژاد . آموزگار
صاحبخبر -