خبرگزاری فارس_گروه سینما و تئاتر: گفت‌وگوی ما با رحمت امینی مدیر نظارت و ارزشیابی اداره کل هنرهای نمایشی در فارس بعد از انتشار یادداشتی در مورد وضعیت تئاتر با عنوان «وقتی صحنه «همجنس بازی» و «الفاظ رکیک» مورد تأیید مسئولان تئاتر است!» شکل گرفت. در ابتدای نشست و پیش از آغاز مصاحبه امینی علاقمند بود تا مطالبی پیرامون وضعیت تئاتر را به عنوان مقدمه ارائه نماید، گرچه دغدغه‌های ایشان کمی طولانی شد اما حاوی نکاتی است که ترجیح دادیم در ابتدا ارائه شود. از اول قرار گذاشتیم مستقیم به فرد یا نمایشی اشاره نکنیم و (....) نشاندهنده حذف نام کارگردان و یا نمایشی است که این روزها روی صحنه است که در ادامه می‌خوانید:
امینی: من حاصل تئاتر دانش‌آموزی‌ام، می‌خواهم بگویم اگر بخواهیم در مورد محتوا و شکل اجرایی تئاتر صحبت کنیم باید بدانیم شکل‌‌گیری فرآیند در کشور ما چگونه است. ما یک تئاتر قبل از انقلاب داشتیم که به نوعی سیاست‌زده هم بود، اساساً ورود تئاتر به کشورمان با یک مقدار جهت‌گیری بود و بحث چپ‌ها و نگرش‌های اینگونه بود. اگر کارنامه‌ام را ببینید سراغ این ریشه‌های نمایش ایرانی می‌رود. قبل از انقلاب شیوۀ ورود تئاتر غربی مسلط بود و بعد از انقلاب هم هنوز که هنوز است و من استاد دانشگاه هستم اغلب دروس ما خواه ناخواه با مطالعۀ ساختارهای تئاتر دنیا انجام می‌شود و البته طبیعی هم هست برای اینکه اگر بخواهیم کلمۀ تئاتر را به کار ببریم تئاتر ذاتاً متعلق به ما نبوده و ریشه‌اش از یونان است اما چیزی که چه تئاتر ایرانی و چه تئاتر غربی برایش به عنوان خون در رگهای تئاتر است، بُعد انتقادی تئاتر است. تئاتر اگر منتقد نباشد تئاتر نیست، مثال می‌زنم، یادم هست نمایش «دریادلان» دو سه هفته نکشیده بود، از آن واقعه تأثیر گرفت و در تشییع جنازه و باقیماندۀ پیکرهای مطهّر شهدا شرکت کرد تا اینکه آرام آرام شکل نمایشی را اجرا کرد. بنابراین آنچه از تئاتر انتظار داریم، جامعۀ موجود خودش را معمولاً به چالش می‌کشد، دُمل‌های چرکین را نشان می‌دهد، نیشتر می‌زند، و گاهی اوقات از خیلی از هنرهای دیگر هم بیشتر تأثیر می‌گذارد.
شورای ارزشیابی و نظارت قضیه‌اش چیست؟ خودم ارزشیابی و نظارت می‌گویم، همیشه تأکید دارم که فقط نظارت نیستیم و ارزشیابی هم می‌کنیم. در یک دوره که تقریباً دولت به معنای اخصّ کلمه تهیه‌کننده تئاتر هم بود، آن موقع چون دولت خودش تولیدکننده بود هم تعداد کارها کمتر بود و هم تسلّط بر ارزشیابی و نظارت، فارغ از دولتها خیلی اتفاقات خوب تئاتری رخ می‌داد، شورای ارزشیابی و نظارت تقریباً ورود می‌کرد متن را با دقت بیشتری انتخاب می‌کرد برای اینکه می‌خواست پول دهد، همین حالا که با شما صحبت می‌کنم آقای شفیعی مدیرکلّ مرکز در مورد شورای ارزشیابی و نظارت دقّت مدیریتی خاص خود را دارد یعنی می‌گوید هرجای مرکز ما اگر بخواهد دچار کم و کاستی شود، امّا شورای ارزشیابی و نظارت باید کارش را به نحو احسن انجام دهد. و تقریباً می‌توانم بگویم از مدیران اداره کلّ هستم که نمی‌شود روزی با آقای شفیعی چه تلفنی چه حضوری ارتباط نداشته باشم، تئاتر یک فیلم یک‌روزه نیست، ما برای هر تئاتری به تعداد روزهای اجرای آن تنوّع اجرایی داریم امّا گروهها و کارشناسان ما برگه‌ای برای بازبینی دارند که ستونی دارد، کارشناس و بازبین ما می‌رود می‌بیند، موارد را یادداشت می‌کند 8،9، 10 مورد، این میزانسن را حذف کن، گاهی اوقات کارهایی در همان مرحله رد می‌شود، البته الان بیشتر در حوزه متن است یعنی سعی می‌کنیم گروه آسیب نبیند برود تمرین کند چندماه خرج کند، سعی می‌کنیم در بخش محتوایی باشد و گاهی مشروط می‌شود و می‌گوییم از نظر ما باید ببینیم در اجرا چه‌کار می‌کنید. اما باید یک چیزی را بدانیم، به هرحال نظام جمهوری اسلامی دانشگاهی داشته و دارد، دانشگاههایی را تأسیس کرده که در آن تئاتر آموزش داده شده است، نظام خودمان. یک زمانی می‌گویید x و y از قبل از انقلاب تربیت یافته‌اند، روی آن دقت می‌کنیم، یک زمانی می‌بینیم الآن 80 درصد متولد بعد از انقلاب هستند و با یک امیدی دانشگاه رفته‌اند و اینجاست که باید دفاع کنم.
انتقادی که به تیتر یکی از مطالب فارس در مورد تئاتر داشتم این است که برای این تیتر ای کاش مثل همه روزنامه‌ها که باید این کار را بکنند، یک مقدماتی هم نوشته شود. چیزی که برایم جالب بود نویسنده که شما باشید نوشتید علاقمندم بدانم امینی آنجا چه‌کار می‌کند؟ می‌داند؟ بله امینی می‌داند، امینی خوشبختانه مثل یک روند کاملاً منطقی که از یک جایی کارمند جزء، مدیرکل یا وزیر می‌شود واقعاً طی کردم و تازه امینی وصلۀ انقلاب است، چه به لحاظ خانوادگی و چه به لحاظ شهر که ورامین باشد. وقتی تیتر همجنسگرایی روی مطلب می‌رود فقط من و شما و یکسری هنری‌ها می‌فهمیم که قضیه برای یک بخش تئاتر است.
از انتها شروع کنیم و انتقادی که به تیتر ما داشتید. شما در صحبتتان فرمودید تئاتری می‌رود و نمود جامعه را در تئاتر نشان می‌دهد و هرچیزی آموخته از درون جامعه است. هنرمند تئاتر امروز ما به بخش سیاه جامعه نگاه می‌کند، جامعه متشکل از خوب‌ها، بدها و خاکستری‌هاست امّا هنرمند امروز ما متاسفانه در عمده مسائل و موارد به سمت بخشهای سیاه یا تاریک جامعه می‌رود پس اگر ماهم سراغ بخش سیاه تئاتر برویم نباید به ما خرده بگیرید. اگر تیتر آنطور زده می‌شود به خاطر این است که خبرنگار هم مثل هنرمند تئاتر نگاه کرده است.
امینی: یک تئاتر و اختصاصاً مسئله‌ای که ظاهراً در آن تئاتر رخ داده در تیتر عنوان می‌شود...
و در یادداشت چهار مثال دیگر هم زده می‌شود.
امینی: بله در مطلب اینطور هست. اساساً خودم چون هم تئاتری‌ام و هم منتقد، می‌گردم و برای مطلب و نقد خودم در روزنامه یا کتاب یک تیتر جامع پیدا می‌کنم که روح کلّی مطلب در آن باشد. گاهی شما 8 تا کار از 106 کار می‌بینید، یک مقوله در آن تکرار می‌شود که آن همان است که شما نوشتید. ولی واقعیت این است که اولاً به طور رندوم شما انتخابی که کردید و در مطلبتان هم همین هست آن را می‌بینید، من می‌گویم کمی تأمّل کنیم ببینم این قضیه همجنسگرایی که حتّی آوردن اسمش برایم سخت است آیا در سه کار دیگر هم بود؟ نکته‌ام این است، از اینها بگذریم و فرض کنیم در سه تا کار دیگر هم بود، آیا یک خبرنگار یا یک تحلیلگر اجتماعی باید با زدن آن تیتر فکر کند آسیبی به تئاتر می‌رسد یا خیر.
من باید به این هم فکر کنم که با رفتن چنین نمایش‌هایی روی صحنه، چه آسیبی به جامعه می‌رسد و چه تبعاتی دارد.
امینی: بله صد در صد، به جامعه آسیب می‌رسد.
مشخصاً کاری که در یکی از سالنهای شمال شهر اجرا می‌رفت برای بار اوّل چطور تأیید شد؟
امینی: نشده است، به این شکل قطعاً نبوده است.
اگر پنجاه درصد هم شبیه آنچه روی صحنه بود به شما ارائه شده و مجوز گرفته بازهم عجیب است. من موقع دیدن نمایش خودم را جای ارزشیابانی گذاشتم که این کار را دیدند و گفتم 50 درصد فحش‌ها را اضافه کرده است که ارزیاب ندیده اما اصل محتوا زیر سؤال است.
امینی: معمولاً تئاتر با نظام حاکم در چالشی انتقادی همواره هست اما اینکه این انتقاد چگونه شکل بگیرد، آن هنرمندانه بودن است. کارهای آقای ... در 12 سال پیش هم هنرمندانه و هم منتقدانه بود، بعضی کارهایشان که شاهکار بود، مثلاً (پل) می‌خواهم بگویم یک جریانی در حوزۀ هنر و فرهنگ در 15 سال اخیر به وجود آمده که آرام آرام کارهای قدرتمند ما سطحش پایین آمده است، یک بخشهایی هم به اقتصاد هنر برمی‌گردد که جای بحث آن اینجا نیست.
شورای ارزشیابی و نظارت یک شورای واحدی بوده و براساس آیین‌نامه شورای عالی انقلاب فرهنگی ترکیب شش هفت نفره بوده که همۀ کارهای 5-6 سالن بعد از انقلاب را در بر می‌گرفته است. قطعاً وقتی یک کمیتی بالا می‌رود روی کیفیت هم تأثیر می‌گذارد.
اساساً شورای ارزشیابی و نظارت با هیچکس تعارف ندارد.
من جوابم را نگرفتم.
امینی: اصلاً منطقی نیست که هرشب از نظر مالی یا اخلاقی و همه نظر برای هر سالن کارشناس بگذاریم که قواعد ما را چک کند، مثلاً ایده‌ای که دارم در شورای ارزشیابی و نظارت دنبال می‌کنم می‌گویم کارشناس ما کار را می‌بیند و در کنار کارشناس ما شما خودتان شورا دارید، کنار کارشناس ما می‌نشیند، مطالب اوکی می‌شود و می‌رود و خیالمان راحت است و هرشب همین اجرا شود. البته کارها خصلت‌های مختلف دارد، یک کار هست ذاتاً و ریشه‌ای نقدهای عمیق دارد، و ما با توضیحات مفصلتری به کارگردانش می‌گوییم کار را اجرا کن. در دو سه هفته اخیر کاری از آقایی آمده متن را نشستیم خواندیم و گفتیم آقا این متن مورد تأیید ما نیست ولی فرصت می‌دهیم متن دیگری بنویسید، این کارها را می‌کنیم و خیلی دقیق است. اساساً شورای ارزشیابی و نظارت تعارف ندارد، واقعاً تعارفی با هیچکس ندارد.
نگاه به ارزشیابی تئاتر اینگونه نیست که با همه بدون تعارف برخورد کند و برای برخی از کارگردانان ملاحظاتی در نظر می گیرد. مثلا آقای ... که این روزها پشت سر هم نمایش روی صحنه می برد.
امینی: کار وی سه بار بازبینی شد.
وقتی دیالوگ ادا می‌شود 6 بطن دارد
پس چرا نهایتاً خروجی نمایش و بازبینی شما این شد؟
امینی: نمایش (...) خیلی برایم مهم بود که به عنوان رئیس شورای ارزشیابی و نظارت به شایستگی اجرا شود و خیلی بحث داشتیم و به سادگی نبود. شاید یک زمانی (آقای ...) یک جا به صدا دربیاید و بگوید، می‌خواهم بگویم. با او شرط کردیم و صحبت کردیم ولی کار تئاتر تفسیربردار است، به ویژه تئاتر حتی از سینما بیشتر. شاید در تمرینات تئاتر بوده باشید، وقتی دیالوگ ادا می‌شود 6 بطن دارد و لحنش هم که بگوید مطمئنم شما که با وی در یک مجموعه کار می‌کنید با هم اختلاف نظر پیدا می‌کنید. البته من انکار نمی‌کنم، ما در کتاب مقدس قرآن هم محکمات و متشابهات داریم، اصلاً قیاس مع‌الفارق است ولی می‌خواهم بگویم در حوزۀ هنر نمایش تفسیر افراد خیلی زیاد است .
بنا را بر این میگذاریم که در حوزه سیاست اشکالی ندارد ولی در حوزۀ فضای اعتقادی و سبک زندگی و ناهنجاری‌ها و موضوعات تاریخی که اینگونه نیست، همین الآن یک تئاتری روی صحنه است که یکی از شخصیتهای تاریخی ما را کلّاً حذف کرده‌اند یعنی (آیت‌الله کاشانی) انگار در تاریخ وجود نداشته و انگار که در مرحلۀ اول که آقای مصدّق کودتا بر علیه‌اش شکست می‌خورد او نبوده است که مردم را جمع می‌کند و به خیابان می‌آورد. تهیه‌کننده نمایش ریشه در بازار آهن دارد و سواد و درک بصری و درونی از تئاتر نداشته است. این چطور از شورای ارزشیابی و نظارت تئاتر مجوز گرفته و آمده است؟
در بررسی نمایشنامه های تاریخی بحث اهّم و فی‌الاهمّ داریم/ خیلی ها به چمران حاتمی‌کیا نقد دارند
امینی: در مورد حذف شخصیت تاریخی و...؟
بله.
امینی: البته نمی‌دانم اینها را مصداقی ورود کنیم یا خیر، ببینید یک بُعد قضیه این است که کارشناس ما در این موارد وقتی وارد حوزۀ تاریخ می‌شویم دقتمان هم بیشتر می‌شود و این قضیه کاملاً وجود دارد، مثلاً آقای کشن‌فلّاح یا آقای کرمی به عنوان یکی از فعالان تئاتر کشور که هم خودش نویسنده است و هم در حوزه تاریخی کار کرده متن را می‌خوانیم. بحث اهّم و فی‌الاهمّ هم داریم، یک بحث این است که یک هنرمند تخیّل خود را ورود می‌دهد، حتی در حوزه تاریخ و این را در کارهای آقای حاتمی هم دیدیم، در حوزۀ آقای حاتمی‌کیا هم دیدیم که چمرانی را می‌سازد که خیلی‌ها به آن نقد دارند و وجود دارد. ما تا جایی که به حیثیت تاریخی افراد حتی در مورد آقای (مصدق) به عنوان مثال بخشهایی وجود داشت، وارد تحلیل تاریخ که به آن صورت نمی‌شویم ولی می‌گوییم حتّی اگر به این آدم بخواهد توهین خاصی بشود یک طیفی (مصدق) را تایید و یک طیف رد می‌کنند کما اینکه در مورد (آیت‌الله کاشانی) یک طیفی یک چیز می‌گویند و یک طیف چیز دیگری می‌گویند و می‌خواهم بگویم کارشناس می‌خواند و توصیه می‌کند که به نظر ما می‌رسد نقش (آیت‌الله کاشانی) شایسته است که لحاظ شود و آن نویسنده هم می‌رود می‌بیند. اتفاقاً این اثر از جمله آثار چالش‌برانگیز بود به خاطر (دکتر مصدّق)، به خاطر تالار وحدت، به خاطر تهیه‌کننده.
کارگردان به مرگ گرفته، شما به تب راضی شدید، این خیلی بد است. یعنی گفتید اگر این آدم بخواهد (آیت‌الله کاشانی) را نشان دهد، ممکن است یک (کاشانی) فاجعه‌ای نشان دهد پس کلاً این شخصیت را کنار بگذاریم. بنده متولد دهه 60 هستم و ممکن است کسی متولد دهه 70 باشد و مخاطب این تئاتر باشد، تا آخر عمرمان وقتی حرف از (مصدق) می‌شود فقط انیکار را به یاد بیاورد و این ظلم به تاریخ و مخاطب است.
امینی: در ابتدای صحبتم گفتم، یک زمانی برای شما یک بودجه تعیین می‌شود و باید خیلی پاسخگوتر از این حرفها باشید یعنی من تصمیم می‌گیرم سفارش می‌دهم تا آقای x یک متن برایم بنویسد، تیم تاریخی شکل می‌گیرد، کارشناس تاریخی کنارش هست و مو را از ماست بیرون می‌کشد. یک زمانی بحث امروزمان این است، ما یک حجمی از هنرمند تئاتری داریم که با خودش می‌خواهد اعتباری بگیرد و اتفاقات خوب و بد هم در آن رخ می‌دهد. ما در آن متن خیلی چیزها را برای رد یا قبولش لحاظ می‌کنیم، شک نکنید. در بعضی حوزه‌ها تعارف نداریم.
در چه چیزهایی تعارف ندارید؟
امینی: اگر از ساده‌ترین و کوچکترین بحث‌هایی مثل کلاه‌گیس که منجر به تعطیلی بعضی کارها شده یعنی نشان دادن ظاهر سادۀ یک زن ممنوع است. استفاده از کلاه‌گیسی که طبیعت مو را نشان دهد، بعضی اوقات گونه‌ای می‌بافند.
همین نمایش که اسن آن ذکر شد به این خطوط قرمز مبتلاست و کلاه گیس هم دارد
امینی: بیجا کرده اگر این کار را کرده است. اینها تخلّف است، مطمئن باشید در مورد نشان دادن خوردن مشروب و ....
در ماه رمضان می‌خوردند! یعنی به جای آن آب آلبالو را می‌خورند.
امینی: اینها تخلف است، شما می‌پرسید در بازبینی چه چیزهایی ملاک است، اینها است. اینها باید رعایت شود، اگر شبی یا روزی در اجرا رعایت نشد تخلف است مثل موتورسوار و ماشین‌سواری که گواهینامه گرفته‌اند و امتحان دادیم و قبول شدیم، در همین تهران از در که بیرون می‌روید میزان تخلف میلیونی می‌بینید.
آن هم مشکل است.
امینی: بله، ولی نیروی انتظامی واقعاً چقدر نیرو دارد؟
جریمه می‌کند، بعد از چندبار جریمه ماشین را می‌خواباند و بعد هم گواهینامه را سوراخ می‌کند.
امینی: اینها را در آئین‌نامه داریم، از حراست وقتی گزارشی را در مورد آدمی که تخلف می‌کند می‌بینیم، ما که خودمان نمی‌توانیم این کار را کنیم، حراست نامه می‌دهد آقا یا خانم x تا اطلاع ثانوی یا مدت‌دار از حضور در صحنه ممنوع است، اینها وجود دارد و هست.
حتی به تماس‌های مردمی در مورد تخلفات تئاتر حساسیم
این دو نکته را در مورد تئاتری که روی صحنه هست عرض کردم، چه اتفاقی برای این می‌افتد؟
امینی: ما حتی به تماس‌های تلفنی هم توجه می‌کنیم، یک شب آقای شفیعی تماس گرفت و گفت خانم یا آقایی گفته نمایشی را در تئاتر کمدی دیدم حرفهای بد زدند، شبانه ساعت 10 کسی کار را دید، امروز گزارشش آمد و کارگردان احضار شد و تذکر داده شد. اگر شما که روزنامه‌نگار هستید یا مخاطب به ما اطلاع دهد، بازرسی نامحسوس می‌کنیم که خبر نداشته باشند، شاید شما اشتباه می‌کنید و بعد می‌بیند اگر آن اتفاق بیفتد به بازیگر یا کارگردان تذکر داده می‌شود و اگر کارگردان باشد تعهد کتبی گرفته می‌شود، معمولاً در برگه‌ها امضا نمی‌گیریم ولی از او امضا می‌گیریم که گام بعد جور دیگری برخورد شود.
برای نمایش تاریخی که در حال اجراست چه می‌کنید
امینی: من این کار را ندیدم و نمی‌توانم نظر خاصی بدهم. بستگی به زاویه دید دارد، الان اعتقاد شما این است و باید کار را ببینم.
یک کار دیگر، از کارگردانی مشهور که 15-10 سال قبل کارهایش خیلی خلاقیت داشت و محتوای خوبی داشت در تماشاخانۀ ایرانشهر اجرا می‌شود و چهار پنج شب هم گذشته است. هم تک‌خوانی زن دارد، هم موارد دیگر شما بعنوان مسئول ارزشیابی و نظارت چه می کنید ؟
امینی: مجوز همین کار را مشروط صادر کردیم، چون این کار یکبار اجرا شده بود پرونده‌اش را بیرون کشیدند دوتا نکته در آن بود، یکی همین بحث تک‌خوانی بود و یکی هم چهارتا دیالوگ. کارشناسان کار را دیدند و مجوز دادند، تا ببینیم چه می‌کنند چون گاهی این اتفاق می‌افتد که طرف می‌پذیرد ولی کار خودش را می‌کند. باز پیگیری کردم، اولین روز اجرایش گفتم آقای پارسایی اوکی بود؟ گفتند بله، تک‌خوانی را حذف کرده بود و هیچ موردی نداشت و خیالم راحت شد. اینکه سه روز بعد شروع کند، دیگر به آقای پارسایی سپردیم و گفتیم این سالن شماست و این مجوز ماست، رندوم ببینید رعایت می‌شود یا خیر.
مدیر دفتر موسیقی قبلش مجوز داده بودند؟
امینی: این بار نظر کارشناسان را لحاظ کردیم، اعتماد کردیم به اینکه آن نظر با فیلم تطبیق داده شد. به نظرم با سپردن یا تفویض مسئولیت‌های ضمنی‌اش به خود سالنها.
یعنی اگر یک تئاتر مشکل داشت مدیر سالن هم باید پاسخگو باشد. این قانون وجود دارد؟
امینی: سال 90 در فرم‌ها سه امضا بود، یک امضا در کنار آن سه امضا اضافه کردم و نوشتم مدیر یا نمایندۀ تام‌الاختیار سالن. بعضی‌ها زیر بار نمی‌رفتند و می‌گفتند به ما چه، گفتم خیر، باید مدیر سالن یا نماینده تام‌الاختیار بنشیند کار را ببینند و امضا کند. این بدین معناست که ما کار را به شما سپردیم و مسئولید، این باید تصویب قانونی شود.
الان هم وجود دارد؟
امینی: الآن در فرم هست ولی رفاقتی است. اگر اتفاقی بیفتد مدیر سالن می‌گوید درست است امضا کردم ولی از نظر قانونی مسئولیتی ندارم و کجای قانون هست که باید مرا توبیخ کنید؟ و راست می‌گوید.
پس دستش باز است و هروقت بخواهد می‌تواند زیر تعهدش بزند. بقیه که امضا می‌کنند تعهد قانونی دارند؟
امینی: بله آنها کارشناس هستند. کارگردان تعهدی که می‌دهد در محدودیت کاری‌اش تأثیرگذار است و می‌داند اگر این بار به تخلفاتش اضافه شود در فرآیند بعدی حتماً مجوزش گرفتار مشکل می‌شود.
بفرض الان شما رفتید تئاتری دیدید که تک‌خوانی زن دارد یا همان خط قرمزها را دارد، تذکر می‌دهید کارگردان احضار می‌شود و تعهد می‌دهد و از شب هفتم همان رویه را طی می‌کند. بعد با او چه‌کار می‌کنید؟
امینی: اگر واقعاً کار به جایی کشیده شود که به شکل لجبازانه و عنادآمیز بشود کار روال قانونی خود را طی می‌کند. یعنی برخوردهای قضایی و قانونی می‌شود، ما خودمان حق تعطیلی کار را نداریم یعنی در قانون پیش‌بینی نشده است.
روال قانونی چقدر طول می‌کشد؟
امینی: سریع، دو سه روزه.
بعد چه می‌شود؟
امینی: بستگی به حساسیت موضوع دارد، اولاً سالنهای دولتی باشد که کار سریع می‌تواند توقیف شود. تئاتر شهر باشد و... تعارف نداریم و مال ماست، سالن خصوصی باشد یا تئاتر کمدی باشد آنها همان روال را طی می‌کند و بنا بر حساسیتهای موضوع انجام می‌شود کما اینکه اگر یادتان باشد در مورد باران همین اتفاق افتاد.
کدام کار بود؟
امینی: البته من آن موقع مسئول نبودم و آقای موذن بود که شخصاً تشخیص داد و این اتفاق افتاد.
ولی قبول کنید که خیلی اوقات از کنارش رد می‌شویم، یعنی چون حس می‌کنیم چون برای فضای تئاتر هزینه دارد از کنارش رد می‌شویم.
امینی: اتفاقاً چه رحمت امینی، چه شفیعی یا هرکس جای ما دو نفر می‌آید اولین چیز باید برایش حیثیت و حراست تئاتر مهم باشد.
شما کار را روی صحنه می‌بینید یا فقط در نظارت و ارزشیابی؟
امینی: خیر، می‌روم. دیشب کار دیدم.
آخرین کاری که دیدید چه بود؟
امینی: همین کار من، شما، ایشان. کارهای جوانان را بیشتر می‌بینم.
در هنگام دیدن اثر، نگاهتان از باب استاد دانشگاهی است؟
امینی: گوش می‌پیچانم. حتی گاهی خیلی راحت جلوی همه می‌گویم روسری‌ات را جلو بکش، چون 17 سال است استاد 70 درصد جوانان بودم یا مدیر گروهشان بودم، زنگ می‌زنند دعوت هم می‌کنند و می‌گویم این دیالوگ را دیگر نگو یا این لمس را دیگر نکن. الآن باب شده، یکی از تذکرات هم همین است، تذکر قانونی است نباید لمس کنند اگر کنند تخلف است.
متن‌هایی که برداشت آزاد از یک متنی را می‌نویسند (اقتباس) این باید مجوز بگیرد، کارگردان چرا باید مجوز بگیرد؟ متنی که ترجمه هست مگر نویسندۀ خارجی اصلاً به آن حقّ رایت داده است؟
امینی: سؤال خوبی کردید، این معضل ما هم هست. یک بخشی که به ما ربطی ندارد ولی مراجعه زیاد هست بخش صنفی است، اینها سؤالات صنفی هست. چه بخواهیم چه نخواهیم چه کپی‌رایت رعایت شود یا نشود، یک نفر زحمت ترجمه را کشیده است، شما به نظرتان اینکه مجوز مترجم را بگیریم بهتر است یا...
بعضاً نمی‌شود با خانواده در سالن تئاتر های آزاد نشست.
امینی: ما الآن سه تا کارگروه تشکیل دادیم که کارشان را انجام می‌دهند، کارگروه کمدی، خصوصی و حرفهای. با کار کمدی شروع کردیم چون معضلات زیاد بود. کارگروه تئاتر خصوصی یکی از دغدغه‌هایش این است که رسماً مدیر سالن یک شورایی را سه نفره به ما اعلام بکند و ما از نظر کارشناسی و اخلاقی و هنری تأیید کنیم و اگر آنها ده تا کار را ببینند باید خودشان رد کنند که مثلاً 6 تایشان خوب نیست و الکی برایمان متن نفرستند، خودت مدیر سالنی و مملکت و خطوط قرمز را می‌شناسی، محتوا را می‌شناسی، شکل کار را تأیید کن و بگو این کار از نظر ما مورد تأیید است، آنوقت بازبینی می‌کنیم. آنوقت این معضلی که می‌گویید کمتر می‌شود.
تئاتر آزاد را هم با همان نگاهی که به تئاترهای معمولی دارید در نظارت و ارزشیابی نگاه می‌کنید؟
امینی: ما می‌گوییم این تئاترها، اولین هدفشان سرگرم کردن است بنابراین نگاه هنرمندانه یا زیبایی‌شناسانه را که در مورد تئاترهای دیگر اعمال می‌شود در اینها اعمال می‌کنیم، یعنی اینها باید درست و سالم سرگرم کنند.
می‌زنند و می‌رقصند؟
امینی: تخلف است.
با این تخلفات دارند اجرا می‌شوند و هرشب روی صحنه می‌روند و برای همین فروش می‌روند.
امینی: ما به محرم و صفر نزدیک می‌شویم. تیم کارگروه تئاتر کمدی ما 18-17 جلسه تشکیل داده است و یکی دو ماه که نظارتمان فعلاً تا حدّ ممکن توقیف کردن و تذکر دادن‌های پیاپی است، هرروز یک کارگردان تئاتر کمدی هرروز می‌آید و پروسه تعهد و... را طی می‌کند و به یکی دوبار که بکشد ممکن است کار توقیف شود. در یکی دوماه گذشته همین کار را در مورد یکی دو کار کردیم و تعطیلی چندروزه برایشان نوشتیم. یکی از غم‌هایمان این است که این گروه وسط کار تعطیل شود 40-30 نفر از نان خوردن می‌افتند.
پس اغماض می‌کنید؟ بدون تعارف باید بگویم اغماض می‌کنید.
امینی: اغماض نمی‌کنیم، کاری می‌کنیم که مقید به حذف چیزهایی شوند که نمی‌خواهیم باشد.
برای 106 نمایش روی صحنه چقدر بازبینی دارید؟ گزارشات مردمی به کنار.
امینی: محدودیت نداریم.
مثلاً می‌توانید یک شب 50 نمایش را ببینید؟
امینی: اینطور نیست، رندوم می‌رویم. یعنی مثلاً امشب سه تا کار دیده می‌شود، فردا شب سه تا دیگر، بعضی کارها که گزارش می‌رسد و دیده می‌شود، بعضی کارها با توجه به پرونده و سابقه‌شان خیالمان راحت است که رعایت می‌کنند ولی آنها را هم به این نگاه نمی‌کنیم که پرونده‌شان مشکلی ندارد.
هر 33 شب یک تئاتر، یعنی اگر تئاتری یک ماه اجرا برود و شب سی‌ام نمایش مورد بازبینی دوستان شما قرار بگیرد به فرض داشتن ایراد کلاً جسته و فرار کرده است.
امینی: اینطور نیست. اولاً تئاترهای الان سی شب نمی‌روند، سه ماه چهارماه می‌روند.
حدوداً سه بار توسط نظارت و ارزیابی دیده می‌شود و اگر سه بار به شما تعهد کتبی بدهد مشکلش حل شده است.
امینی: وقتی اینها تعهد کتبی می‌دهند حواسشان بیشتر جمع می‌شود، اینطور نیست. بعد که تعهد کتبی می‌دهند بعضی اوقات امشب که تعهد کتبی دادند باز فردا بازبینی می‌شود، اگر واقعاً رعایت نکرده باشد ممکن است یک هفته تعطیل شود و تعارف نداریم.
بحث بعدی، زیاد شدن سالنهای خصوصی است. مثلا در حال حاضر یک تماشاخانه خصوصی فقط یک کار دارد و آنهم دارای مشکلات متعددی است برای نظارت اینها برنامه خاصی داشتید یا دارید؟
امینی: برنامه خاصمان که کارگروه است که به سرعت ما آیین‌نامۀ جدیدمان را آیین‌نامه اجرایی حساب می‌کنیم اعمّ از همین قضیه تشکیل شورای هنری. در تماشاخانه های خصوصی اگر یک کارشان به مشکل بخورد ممکن است کاری که خوب می‌فروشد تعطیل شود و کار تمام شود پس خودمراقبتی می‌کنند.
فکر نمی‌کنید از این قضیه ترس ندارند؟ چون حس می‌کنند ارشاد فعلاً مماشات می‌کند
امینی: نگاه شما را در این قضیه تصحیح کنم، برای اینکه اینها هنوز تصویب نشدند هنوز که هنوز است یکسری مراحل اماکن و... را طی می‌کنند، خیلی حواسشان جمع است. دوم اینکه اینها اکثراً دانش‌آموختگان تئاتر هستند، من همیشه می‌گویم یک فرقی که اینها با تئاتر آزاد دارند حیثیت هنری – علمی‌شان هم هست. یعنی دوست دارند کارشان پرفروش باشد ولی نمی‌خواهند چیپ باشند.
می‌تواند تخلفاتی که شما گفتید در آنها اتفاق بیفتد و چیپ نباشد.
امینی: چیپ بودن هم شامل زیبایی شناسی هنری می‌شود...
مورد خاصی هست که روی آن جهت‌گیری داشته باشید مثلاً نسبت به «امید» و الانم شعار دولت «امید» است و موضوعاتی که در مورد امید در تئاتر می‌آید با اغماض بیشتر با آنها برخورد شود.
امینی: خیر چنین چیزی ندیدم.
اصلاً چنین چیزی وجود دارد؟
امینی: در دورۀ آقای احمدی‌نژاد حتی می‌خواستم کاری را خودم انجام دهم، یک جریانی راه افتاد راجع به عدالت، 7-6 کار سفارش داده شد که با مفهوم عدالت بود و از طرف دولت توصیه شد. ولی در این چندماه اخیر و حتی زمانی که در شورای ارزشیابی هستم بد هم نیست که بگویند، چون این کلمه بسیار کلمۀ تفسیربرداری است و همان زمان هم که عدالت مطرح شد خیلی نقدهای جدی به همان دولت وارد شد،
انتهای پیام/ج
http://fna.ir/XY0AGV