صاحب‌خبر - سال گذشته را می توان سال تمرکز بر «قانون انتزاع» برای وزارت جهاد کشاورزی عنوان کرد. وزارت جهاد کشاورزی با اتکای به این قانون توانست موفقیت مثال زدنی در عرصه مدیریت واردات و تنظیم بازار برخی اقلام اساسی کسب نماید. رویکرد این وزارتخانه در یک سال اخیر، حمایت از تولید محصولات استراتژیکی همچون گندم، برنج و شکر بود. گام های مؤثر در جهت خودکفایی در تولید گندم، کاهش واردات برنج به واسطه مدیریت کارآمد واردات این محصول، مدیریت قابل قبول میوه شب عید و برداشتن گام هایی مؤثر و مفید در راستای تحقق پرتال کشاورزی را می توان به عنوان دیگر اقدامات مثبت این وزارتخانه به شمار آورد.البته موارد مغفولی نیز در کارنامه این وزارتخانه به چشم می خورد که اجرایی نشدن آن ها در سال گذشته، نقطه سیاهی بر لوح عملکرد وزیر جهاد برجا گذاشت؛ تداوم واردات نهاده های کشاورزی، عدم پرداخت به موقع برخی خرید های تضمینی گندم کشاورزان، کند عمل کردن در ماجرای تب برفکی، وابستگی به تأمین مرغ لاین از کشور های دیگر، عملکرد ضعیف در حوزه آبخیزداری و منابع طبیعی و مدیریت ناکارآمد در کنترل بیماری تب برفکی از جمله نقاط ضعف این وزارتخانه در سال گذشته محسوب می شوند. جدال بر سر واردات برنج واردات بی رویه برنج از جمله مواردی بود که هرسال اعتراض کشاورزان را در پی داشت. وزارت جهاد سال گذشته عملکرد خوبی در زمینه کنترل واردات این محصول داشته است؛ به طوری که با استفاده از اختیارات خود و از طریق اعمال تعرفه 40 درصدی واردات و همچنین اخذ مابه التفاوت 500 تومانی به ازای هر کیلوگرم برنج وارداتی، توانست سدّی بر سر واردات این محصول قرار دهد. با این اقدام که در راستای حمایت از تولید داخل بود، واردات برنج عملاً توجیه اقتصادی خود را از دست داد و از یک میلیون و 900 هزار تن در سال 92، به 745 هزار تن در پایان سال 94 کاهش یافت؛ و از ابتدای سال 95 به 191 هزار تن رسید. کاهش واردات برنج طی سه سال گذشته گواه خوبی برای اثر مثبت «قانون تمرکز وظایف کشاورزی» بود؛ طبق این قانون کلیه وظایف واردات و تولید محصولات کشاورزی به صورت یکپارچه به وزارت جهاد سپرده شده است. میوه های ایرانی بر سر سفره های شب عید هرچند وزارت جهاد در عید سال 94 نتوانست به خوبی از فرصت ایجاد شده از تصویب قانون تمرکز به خوبی استفاده کند؛ اما عملکرد قابل قبول این وزارتخانه در تنظیم بازار شب عید سال 95، ذهنیت های پیشین را به کلی تغییر داد. برای اولین بار تقریباً تمامی میوه های شب عید از محل تولیدات کشاورزان داخلی تأمین شد و با ذخیره سازی میوه به میزان لازم، کشور برای اولین بار از واردات میوه های شب عید رهایی یافت.تولید سالانه 17 میلیون تن میوه در داخل، نیاز کشور به واردات این محصول را برطرف می کند. با نگاهی به آمار تجارت محصولات کشاورزی در ماه های اخیر می توان گفت هماهنگی مدیریت بازرگانی و تولید یکی از عوامل کاهش واردات و رشد صادرات این محصولات است. راه اندازی پرتال کشاورزی؛ آرزویی دیرینه جمع آوری و استفاده از اطلاعات به روز شده و دقیق در حوزه کشاورزی اعم از میزان تولید، واردات و صادرات می تواند در مدیریت تجارت محصولات این حوزه، تنظیم بازار، اصلاح الگوی کشت و... سود مند باشد؛ امکانی که با راه اندازی پرتال جامع کشاورزی محقق خواهد شد.وزارت جهاد کشاورزی در سال 94 در زمینه دسترسی و بهره مندی از اطلاعات اقدامات خوبی را شروع کرد. تجمیع اطلاعات سامانه ذخایر راهبردی کالا های کشاورزی، گواهی بهداشت حمل، انبار ها، خرید تضمینی، مجوز های ورودی و ثبت سفارش ها از جمله این اقدامات بوده است؛ لکن در خصوص ردیابی و پیگیری محصولات دامی، مواد کودی، محصولات گیاهی، پروانه بهداشتی بهره برداری و بیمه نامه ها عملکرد قابل قبولی ارائه نشده است. برنامه ریزی برای قطع وابستگی به دانه های روغنی اطلاع از آمار 4 میلیاردی واردات روغن و کنجاله دانه های روغنی کافی است تا انگیزه های لازم برای قطع وابستگی به این محصول اساسی در مسئولان شکل بگیرد. سال گذشته وزارت جهاد کشاورزی بالاخره تصمیم گرفت با تدوین برنامه ای 10 ساله، کشت دانه های روغنی را در کشور توسعه دهد. تخصیص بودجه 300 میلیاردی برای توسعه کشت دانه روغنی کلزا ازجمله اقدامات این وزارتخانه بود. همچنین در طرح دیگری وزارت جهاد کشاورزی در نظر دارد به منظور تشویق و حمایت از کشاورزان، نیمی از هزینه تهیه ادوات کشاورزی اختصاصی برای کشت دانه های روغنی را در قالب حمایت و نیمی دیگر را در قالب وام های با بهره 12 درصد از محل اعتبارات خود تأمین کند.البته محول کردن اجازه ثبت سفارش واردات 20 نوع روغن و دانه های روغنی به وزارت صنعت، در خلاف جهت سیاست فوق بوده است و عملاً مدیریت واحد واردات را غیرممکن کرده است. متعاقب این امر، واردات روغن ساخته شده کلزا در سال 94 نسبت به سال 93 افزایش یافت؛ ضمن آن که واردات کنجاله آفتابگردان، سویا، کنجد و دانه های روغنی این سه محصول نیز بیشتر شد. نتیجه آن که طبق آمار های موجود درصد خوداتکایی دانه های روغنی در سال 94 به نسبت سال 93 کاهش یافت. ایجاد 300 هزار فرصت شغلی و افزایش 9 میلیون تنی تولیدات کشاورزی، مزیت هایی هستند که اجرای طرح احیای 550 هزار هکتاری اراضی دشت های خوزستان و ایلام در پی خواهد داشت. وزارت جهاد کشاورزی در راستای تحقق اجرای این طرح، ضمن اجرای 238 هزار هکتاری طرح از سال های 93 تا 95، درزمینه توجه به زیرساخت های فنی توسعه در این طرح موفق عمل کرد؛ لکن در رابطه با نرم افزار های توسعه و نظام های بهره برداری از اراضی عملکرد قابل قبولی نداشته است. بر اساس قول سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور و وزارت نیرو، اعتبار و آب لازم جهت اجرای 207 هزار هکتار از این طرح، در قالب فاز دوم آن تأمین خواهد شد. زور خودکفایی بر واردات چربید وزارت جهاد کشاورزی در راستای کاهش وابستگی به واردات محصولات اساسی، کارنامه قابل قبولی را در یک سال اخیر کسب نمود. واردات محصولات کشاورزی و مواد غذایی در سال 94 در مقایسه با سال 93 از حیث ارزش 27 درصد و ازلحاظ وزنی 20 درصد افت داشت. بر اساس گزارش گمرک ایران، طی سال گذشته واردات گندم از نظر وزنی 54 درصد کاهش یافت؛ شکر خام نیز با 66 درصد افت از حیث وزنی، بیشترین کاهش واردات را در میان کالا های غذایی داشت. بااین حال، طی سال گذشته واردات سویا 228 درصد بیشتر شد. درجا زدن در حوزه پیشگیری و درمان بیماری تب برفکی با شناسایی موارد جدید بیماری تب برفکی در زمستان سال گذشته، انتظار این بود که با شکل گیری یک ستاد بحران، اقدامات لازم برای اجرای گسترده واکسیناسیون و قرنطینه دام های آلوده انجام گیرد. منتهی با تشخیص دیرهنگام این بیماری و بی توجهی مسئولان سازمان دامپزشکی به هشدار های شرکت های واکسن سازی مبنی بر عدم توانایی تأمین واکسن موردنیاز، عملاً بیماری تب برفکی فراگیر شد. در ادامه و همزمان با بالا رفتن تعداد دام های تلف شده و خبر تعطیلی برخی میادین عرضه دام، سازمان دامپزشکی از دادن اطلاعات دقیق سرباز زد و حتی در اسفند 94 مدعی شد بیماری مهار شده است اما با گسترش دامنه انتشار بیماری در کشور، رئیس سازمان دامپزشکی اردیبهشت ماه 95 بالاخره طلسم سکوتش در مورد اعلام تعداد تلفات دام ها را شکست و میزان تلفات این بیماری را 31 هزار رأس دام اعلام کرد. مادر های انگلیسیِ مرغ های ایرانی جوجه های مرغ های گوشتی موجود در بازار از مرغ لاین تولید می شوند. در حال حاضر بیش از 80 درصد بازار مرغ لاین کشور، از نژاد انگلیسی است که «راس» نام دارد و تمامی آن وارد می شود. این در حالی است که مشابه داخلی مرغ لاین به نام «آرین» موجود است. البته ناگفته نماند که مرغ لاین انگلیسی در بالای 42 روز تولید گوشت می کند و نسبت به مرغ لاین «آرین» ضریب تبدیل بهتری دارد. باوجود مکلف شدن وزارت جهاد کشاورزی به تهیه طرحی برای تقویت نژاد آرین در سال گذشته، طی این مدت وزارت جهاد کشاورزی اقدام خاصی در جهت کاهش وابستگی در تأمین این نژاد صورت نداده است. شکست در آزمون تجارت با روسیه سال گذشته و در پی تنش سیاسی بین کشور های روسیه و ترکیه، روسیه واردات محصولات کشاورزی را از ترکیه ممنوع اعلام کرد. این موضوع فرصت طلایی را در اختیار ایران قرارداد و مسئولان برای تسهیل صادرات به روسیه اقداماتی را انجام دادند. راه اندازی آزمایشی کریدور سبز تجاری، برقراری خطوط دریایی جدید بین دو کشور و افزایش تعداد پرواز های هوایی از جمله فعالیت های مثبت در این راستا بودند. بااین وجود، وزارت جهاد نتوانست در این زمینه کارنامه مثبتی را از خود بر جای بگذارد. به عنوان نمونه در مورد وضعیت بازار صادراتی مرغ و لبنیات، بعد از گذشت چند ماه، تنها چند محموله کوچک از مواد غذایی به این کشور صادر شد. قابل رقابت نبودن از نظر قیمت، از مهمترین دلایل عدم اقبال روس ها به محصولات کشاورزان ایرانی بود.∎​