امیدسلیمی بنی: معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی می گوید شکایت از پزشکان 5 تا 10 درصد نسبت به سال گذشته کمتر شده، در حالی که پزشکی قانونی، می گوید 12 درصد بیشتر شده، چرا مردم از پزشکان شاکی هستند؟ سهم متخصصان رشته های مختلف در این شکایات چیست؟ دکتر محمدحسن نیک نژاد معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی در گفتگو با خبرآنلاین، این مسایل را مورد بررسی قرار داده است که در پی می خوانید:

وضعیت شکایات پزشکی که در دادسرای انتظامی نظام پزشکی رسیدگی می شود چگونه است؟

در سال 89، نسبت به سال پیش از آن، به دلیل اینکه سازمان نظام پزشکی در 31 استان شورای حل اختلاف ویژه امور پزشکی و سلامت را تشکیل داده و هم اکنون شکایات مربوط به مسایل عمومی پزشکان که در ارتباط با شغلشان نیست در این شوراها رسیدگی می شود، در حدود 5 تا 10 درصد کاهش را نشان می دهد. این آمار مربوط به شاکیانی است که جهت شکایت به دادسراهای سازمان انتظامی نظام پزشکی در 184 شهر مراجعه کرده اند. در مجموع سال 89 تعداد 4187 پرونده در دادسراهای نظام پزشکی تشکیل شده است.

سال 88، تعداد پرونده های تشکیل شده 4211 مورد بود، امسال این تعداد کمتر شده، آیا وضعیت صدور برائت و منع تعقیب پزشکان نیز کمتر شده؟

از تعداد گفته شده، 1172 پرونده منجر به صدور برائت شده، در 56مورد، موقوفی تعقیب صادر شده،  37 مورد عدم صلاحیت داشته ایم و برای 862 مورد نیز صدور کیفرخواست داشته ایم. البته باید توضیح بدهم بیش از 70 درصد افرادی که به شورای حل اختلاف و دادسراهای انتظامی نظام پزشکی مراجعه می کنند، نهایتا به صلح و سازش با طرف خود می رسند. در 30 درصد موارد، در صورتی که خسارت وارد شده به شاکی بیش از 5 میلیون تومان باشد نیز پرونده به مرجع قضایی ارجاع می شود.

آیا شما بر کار شوراهای حل اختلاف نظارت دارید؟

ما فقط اعداد و ارقام می گیریم و از آنها گزارش می خواهیم. البته در برخی پرونده ها از سوی این شوراها، کارشناسی برخی از موارد نیز به ما ارجاع می شود. این شوراها می توانند نظریه کارشناسی ما را قبول کنند و یا نه. این را هم باید بگوییم هیچ پرونده ای در دادسراهای نظام پزشکی بیش از 6 ماه معطل نمی ماند. ولی ممکن است در هیات عالی انتظامی این سازمان، زمان رسیدگی به پرونده ها و آرایی که منجر به صدور احکام سنگین شده است، و چون برای تمام کشور تصمیم می گیرد، ممکن است از 6 ماه بیشتر روند رسیدگی به پرونده طول بکشد.

توزیع پزشکان بر حسب نوع تخصص در شکایتهایی که مردم از آنها می کنند، چگونه است؟

پزشکان عمومی به دلیل این که در خط مقدم درمان هستند، بیشترین مراجعه مردم به آنها صورت می گیرد و تعداد آنها 75 درصد از جامعه پزشکی کشور را تشکیل می دهد، دارای بیشترین میزان شکایات هستند. پزشکان گروه زنان و زایمان به دلیل مراقبت از مادر، جنین و کودک، در گروه دوم قرار دارند. در حالی که دندانپزشکان در سال گذشته، دوم بودند. اکنون، دندانپزشکان سوم شده اند. چون حدود 24 هزار دندانپزشک عمومی و متخصص به مردم انواع خدمات حوزه دهان و دندان را ارائه می کنند. بعد از آنها به ترتیب تخصصهای ارتوپدی، جراحی عمومی، جراحیهای ترمیمی و زیبایی، داروخانه و قلب قرار دارند.

علت شکایات مردم از پزشکان را چه چیزهایی ارزیابی کرده اید؟

تحلیل آماری ما در سال 89 نشان می دهد بیشترین دلیل شکایت مردم، بروز عارضه درمانی با 43 درصد شکایات است. پس از آن، تبلیغات غیر مجاز 11 درصد، عوامل رفتاری 11 درصد، فعالیت غیر مجاز پزشکی در رشته نامربوط با تخصص 10 درصد، هزینه 7 درصد، شکایت از عارضه و هزینه 2 و نیم درصد، مسایل رفتاری 2 درصد و سایر مباحث 12  درصد را تشکیل می دهد.

چرا بحث مالی و مسایل هزینه، تنها 7 درصد از شکایت مردم را تشکیل داده؟ به نظر می رسد نارضایتی از دریافت تعرفه های بالاتر از قانون و به تعبیری زیرمیزی در جامعه بیش از این مسایل باشد؟

ببینید، ما آمار را نقل می کنیم. ممکن است در جامعه بیشتر این مسایل به نظر برسد. این را می توان گفت که قطعا در شهرهای کلان بیشتر  این مسئله شیوع دارد و در شهرهای کوچک، کمتر به چشم می خورد چون بخش خصوصی در شهرهای کوچک وجود ندارد یا خیلی ضعیف است و خدمات باید در بخش دولتی انجام گیرد. برای همین مسئله زیادی واقعا در جامعه وجود ندارد.

با این حال، مشاهده شده که دریافت بیش از میزان تعرفه در شرایط فعلی، قبح خود را از دست داده و به عنوان "توافق بین بیمار و پزشک" و نه حتی "زیرمیزی" مطرح می شود. شما به عنوان نظام پزشکی راسا در این قضیه ورود نکرده اید؟

امر نظارت بر درمان مستقیما بر عهده وزارت بهداشت است. این وظیفه قانونی است. ولی در سازمان نظام پزشکی طبق دستور رئیس کل محترم، آقای دکتر صدر، از امسال، یک گروه نظارتی تعیین شده و دکتر علی فتاحی دادستان انتظامی سازمان نظام پزشکی تهران با تعدادی از همکاران حکم دریافت کرده اند که به بررسی اجمالی بیمارستانها دولتی و خصوصی بپردازند تا مسئله رعایت تعرفه را کنترل کنند. با توجه به این که این گروه نظارتی به تازگی تشکیل شده، گزارشی داده اند، ولی هنوز شکایتی که دایر بر تخلف باشد، از سوی این گروه به معاونت انتظامی سازمان نرسیده است. از طرف دیگر در موضوع افزایش 7 و 9 درصد تعرفه های بخش غیر دولتی و دولتی، نظر شخصی من این است با توجه به تورم موجود در جامعه، این افزایش، باعث بروز مشکلات زیادی در بیمارستانها و درمانگاه های دولتی می شود که تخلف از سقف تعیین شده، از این مشکلات است.

شما می فرمایید شکایت از پزشکان کم شده، ولی سازمان پزشکی قانونی می گوید سال 89، 12 درصد شکایت از قصور پزشکان بیشتر شده است. آیا این به معنی ترجیح افراد برای شکایت از پزشکان در مرجع قضایی به جای نظام صنفی و حرفه ای نیست؟

من چنین آماری را نمی توانم تایید کنم. 90 درصد کارشناسهایی که سازمان پزشکی قانونی دارد، همان افرادی هستند که در سازمان نظام پزشکی حضور دارند و استادان دانشگاه های علوم پزشکی هستند. به هیچ عنوان دخالتی در رسیدگی هایی که در هر دو مرجع انجام می گیرد، از سوی ما نمی شود. ما در هیاهتها و شوراها هیچ دخالتی نداریم. تنها در امور اجرایی این نهادها حضور داریم. از طرفی، طبق قانون، سازمان پزشکی قانونی وابسته به قوه قضائیه است، دستنگاه قضایی برای هر مسئله پزشکی که اتفاق بیفتد، موضوع را به آن سازمان ارجاع می دهد. ممکن است این پرونده مربوط به سالها پیش باشد، ما در نظام پزشکی قادر به رسیدگی به پرونده هایی که یکسال بیشتر از ویزیت پزشک گذشته باشد، نیستیم، ولی در پزشکی قانونی، این مسئله، سقف زمانی ندارد.

از طرف دیگر، نظام پزشکی نمی تواند میزان مجازات مالی را تعیین کند، ولی پزشکی قانونی مجازات و خسارتهای مالی مانند دیه و ارش را راسا تعیین می کند.

شما تنها با شاکی خصوصی وارد روند رسیدگی به تخلفات پزشکی می شوید؟

خیر، قانون تکلیف به شروع رسیدگی به تخلفات را از این مراجع تعیین کرده: شکایت شاکی و سرپرست قانونی وی، اعلام تخلف از مراجع قضایی و اداری مانند سازمان تامین اجتماعی، اعلام تخلف از طرف هیات مدیره، شورای عالی و ریاست سازمان نظام پزشکی، شکایت از طرف وزارت بهداشت و درمان، از جمله دانشگاه های علوم پزشکی که ما باید به آن رسیدگی کنیم؟

چرا وزارت بهداشت که خود مرجع رسیدگی به شکایات از پزشکان است، موارد را به شما ارجاع می دهد؟

تعدادی از این شکایات، در اصل، نامه هایی است که واحدهای شکایت و عملکرد وزارت بهداشت برای ما می فرستد، بیشتر آنها هم مربوط به نامه هایی است که در سفرهای استانی رئیس جمهور از طرف مردم به وی ارجاع می شود و مرکز ارتباطات مردمی نهاد ریاست جمهوری نیز شکایت را به وزارت بهداشت می فرستند و بعد وزارت بهداشت به ما می فرستد. مثلا یک فردی در زمان سفر رئیس جمهور نامه ای به وی می نویسد که چند سال پیش من پیش پزشکی رفتم و او به درمان مناسب ترتیب اثر نداد و نهایتا این نامه برای رسیدگی به ما می رسد و ما هم عینا به استانهای محل وقوع شکایت ارجاع می کنیم.

و شما نهایتا برای پزشکانی که مقصر تشخیص بدهید، چه مجازاتهایی را در نظر می گیرید؟

طبق قانون، ما از تذکر شفاهی تا محرومیت دائم از طبابت یا خدمات پزشکی را می توانیم برای متخلفان در نظر بگیریم. در بند دال مربوط به مجازاتهای پزشکان، ما قادر هستیم محرومیت از طبابت یا حرفه پزشکی از مدت 3 ماه تا یک سال را در محل مختلف (شهرستان محل وقوع تخلف)، از 3 ماه تا یکسال در تمام کشور، بعد از آن، از یک تا 5 سال محرومیت در تمام کشور و در نهایت محرومیت دائم از اشتغال به حرفه های پزشکی یا وابسته در تمام کشور را داشته باشیم.

آیا تاکنون پزشکی را به خاطر تخلفاتش، از طبابت محروم کرده اید؟

از سال 83 که ما دارای این اختیار قانونی شده ایم، تاکنون کمتر از 35 نفر پزشک را به طور دائم محرومیت دائم داده ایم، البته در سال 84 تبصره ای الحاظ شده که طبق آن آرای قطعی هیاتهای بدوی، تجدید نظر و هیات عالی انتظامی نظام پزشکی ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ قابل تجدید نظر در دادگاه دادگستری تجدید نظر استان می باشد. به همین خاطر برخی پزشکان محروم شده از دادگاه های تجدید نظر درخواست رسیدگی مجدد کردند. ما دیدیم در صورت شکایت، دادگاه های تجدید نظر استان، تخفیف قائل می شوند و رای محرومیت دائم را به محرومیتهای کوتاه مدت 3 و 4 ساله اعلام کرده است. به طور مثال پرونده ای اخیرا بوده که مربوط به رای 15 سال پیش ما درباره پزشکی است که محرومیت دائم شده است، این شخص با حضور در قوه قضائیه، نامه ای را از سوی ریاست محترم قوه قضائیه دریافت کرده که برای رسیدگی مجدد، پرونده به شعبه تجدید نظر همعرض برود. قوه قضائیه نیز به ما تکلیف کرده تا زمان رسیدگی به اعتراض این فرد، پروانه طبابت وی به ایشان برگردانده شود و مسئله نیز کتبا به وزارت بهداشت برای رفع محرومیت این فرد تا زمان صدور رای دادگاه تجدید نظر، اعلام شود که ما چنین کردیم. بیشترین آرای ما مربوط به توبیخ کتبی همراه با درج در پرونده بوده و کمترین مورد مربوط به محرومیت دائم از مشاغل مربوط به امور پزشکی است. در سال گذشته موردی برای محرومیت دائم نداشته ایم.

آیا با توجه به قانون اخیر منبع اشتغال همزمان پزشکان در بخشهای دولتی و غیر دولتی، اگر پزشکی همزمان در این دو بخش اشتغال داشته باشد، شما پیگیری می کنید؟

بله، طبق قانون اصل این است که پزشکان در یک جا شاغل باشند، اگر این مسئله برای اجرای نهایی اعلام شود، مشکلات آن مشخص می شود، رئیس نظام پزشکی هم این را گفته و ما هم این را می گوییم، اگر قرار است اجرای این قانون شروع شود، ما آمادگی داریم آن را ابتدا از سران ستاد درمان، وزارتخانه، روسا و معاونان دانشگاه های علوم پزشکی و روسای بیمارستانها شروع کنیم و به سایر همکاران نیز توجه خواهیم کرد.البته هنوز اجرایی نشده است، هر زمان اعلام شود، ما نیز این کار را خواهیم کرد.

45/233