مرحوم «محمدعلی رجایی» که امروز بیستوپنجمین سالروز شهادتشان است، سیاستمداری بود که تاریخ ایران کمتر به خود دیده است. من با مرحوم رجایی در دوران دانشجویی و در انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران آشنا شدم. او نماینده دانشجویان دانشکده علوم در انجمن بود و من نماینده دانشکده فنی بودم. رجایی دانشجویی تلاشگر و پرتوان بود. او همزمان با تحصیل در دانشکده علوم، معلم آموزش دورهای در زادگاهش، قزوین، بود. به همین دلیل صبحها به قزوین میرفت و درس میداد و عصرها خودش در دانشکده درس میخواند. خودش میگفت که در مسافت تهران به قزوین و برعکس مطالعه میکند و به همین دلیل دانشجوی ممتازی است. آشنایی من و رجایی از اینجا شکل گرفت اما پس از آنکه در سال ۱۳۵۳ توسط ساواک دستگیر و در زندان قزلقلعه محبوس شدیم، آشناییمان بیشتر و عمیقتر شد. آنچه بیش از همهچیز از این دوران به خاطر دارم، صحبتهایی است که با مرحوم رجایی درباره بازجوییهایمان میکردیم. مرحوم رجایی معتقد بود حتی مقابل بازجو هم نباید چیزی را بگوییم که به آن اعتقاد نداریم. من فکر میکنم مرحوم رجایی در تمام زندگی و مسئولیتشان در سمتهای مختلف از نمایندگی مجلس اول شورای اسلامی تا نخستوزیری همین ویژگی را حفظ کردند. او همیشه محکم ایستاد و برخلاف اعتقاداتش عمل نکرد. حتی به یاد دارم روزی که جسم بیجان مرحوم رجایی و باهنر را پس از انفجار در ساختمان نخستوزیری به صحن مجلس آوردند، بالای جنازه مرحوم رجایی رفتم و در چهرهاش همان صلابت همیشگی را دیدم، بدون هیچ ترس و وحشتی؛ اگرچه این محکمبودن به معنی خودرأیی او نیست. رجایی چندین بار با من درباره انتخاب بعضی از وزرایش مشورت کرد. مهندس «مهدی بازرگان» و مهندس «مصطفی کتیرایی» ازجمله دیگر کسانی بودند که مرحوم رجایی به نظرشان اهمیت بسیاری میداد. امروز خیلیها شعار این را میدهند که میخواهند مانند مرحوم رجایی باشند. بسیاری از آنها در این راه موفق نبودهاند. شعاردادن کار آسانی است؛ اینکه مثل مرحوم رجایی لباس بپوشیم و حرف بزنیم، برای همه امکانپذیر است. اما کارنامه افراد است که نشان میدهد آیا آنها مطابق این جمله رجایی که میگفت: «من اگر به چیزی اعتقاد نداشته باشم، آن را بیان نمیکنم و اگر در کاری موفق نباشم، به دیگران آن روش را توصیه نمیکنم»، عمل کردهاند یا نه. عمل به این جمله کار بسیار دشواری است و همینهاست که رجایی را از دیگران متمایز میکند.
رجایی مردی راستگو، راسخ، امانتدار، باپشتکار و درعینحال با حس قوی همکاری بود. این خصوصیات مرحوم رجایی است که باید بازگو و درباره آنها صحبت شود. جامعه و مسئولان ما امروز نیاز دارند این خصلتها را بیشتر در خود پرورش دهند چراکه مسئولان جز با این ویژگیها نمیتوانند جامعه را به راه صلاح هدایت کنند.
∎