صاحب‌خبر - عطیه لباف اوایل دولت یازدهم صنعت گاز کشور با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کرد. نبود توازن میان حجم تولید و مصرف گاز در کشور، شکایت ترکیه از ایران مبنی بر اینکه ایران مطابق با قرارداد میان دو کشور به تعهدش عمل نکرده و قطع گاز صنایع، نیروگاه‌ها و جایگاه‌های سی ان جی در فصول سرد سال از جمله این مشکلات بودند که چهره صنعت گاز کشور را مخدوش کرده بود. تمام این مشکلات از توسعه لاک پشتی طرح‌های گازی از قبیل استحصال و پالایش گاز، ایجاد خطوط انتقال و ایستگاه‌های تقویت فشار طی دهه‌های اخیر سرچشمه می‌گرفت و اگر قرار بود دولت یازدهم نیز با همان آهنگ قبلی طرح‌های تولید و گازرسانی را اجرایی کند اکنون در نبود گاز کافی بخش بزرگی از اقتصاد ایران به زانو درآمده بود. دولت یازدهم توانست با اولویت‌بندی فازهای نیمه کاره میدان مشترک پارس جنوبی علاوه بر افزایش برداشت گاز از یک مخزن مشترک گازی میان ایران و قطر امنیت گازرسانی و صادرات گاز را تأمین کند و ضمن کاهش حجم مصرف سوخت‌های میان تقطیری و آلودگی‌های ناشی از آن فرصت صادرات این محصولات را فراهم کند. درحالی که پیش از این مجبور به واردات این سوخت گران قیمت و پرداخت ارز بابت خرید آن از خارج از کشور بودیم. البته رسیدن به جایگاه فعلی آن هم در اوج تحریم‌ها و سخت‌ترین شرایط کشور کار ساده‌ای نبود و برای شرایط کنونی صنعت گاز مسئولان وزارت نفت از جان خود مایه گذاشتند. در ادامه نگاهی به اهم فعالیت‌هایی که طی سه سال گذشته در این صنعت رقم خورد، می‌اندازیم. جهش تولید در پارس جنوبی میدان گازی پارس جنوبی بزرگترین میدان گازی جهان است که بخشی از مخزن آن در ایران و بخش دیگر آن در قطر قرار دارد. وزیر نفت، پارس جنوبی را این طور توصیف می‌کند: فرض کنید یک کوه از سکه‌های طلا میان ایران و قطر قرار گرفته و هر روز شریک قطری تا جایی که امکان دارد از این کوه سکه بر‌می‌دارد. ارتفاع کوه مدام در حال کاهش است اما در همین حال ما سال‌ها دست روی دست گذاشته‌ایم و نتوانسته‌ایم حق خود را بگیریم. قطعاً برای آیندگان این عقب ماندگی در تولید از میدان مشترک پارس جنوبی یکی از تأمل برانگیز‌ترین بخش‌های تاریخ کشور و نماد بی‌تدبیری خواهد بود. در دهه 1370، وقتی پای ایران به پارس جنوبی باز شد قطر از این میدان، گاز استحصال می‌کرد اما با وجود این فاصله سرعت اجرای فعالیت‌های توسعه‌ای ایران بسیار کند بود، به طوری که بعد از گذشت بیش از یک دهه یعنی در ابتدای دولت یازدهم حجم تولید گاز ایران از پارس جنوبی در رقمی حدود 254 میلیون مترمکعب در روز خلاصه می‌شد اما در همین مقطع قطر بیش از 500 میلیون متر مکعب در روز گاز از پارس جنوبی تولید می‌کرد. دولت یازدهم برای رفع این معضل از همان ابتدای کار برنامه‌ها را تغییر داد و اعلام کرد که در این میدان آنچه اهمیت دارد کاهش فاصله برداشت با قطر است. در این زمینه کار شاخصی که انجام شد اولویت‌بندی فازها براساس میزان بودجه و توان مالی دولت، درصد پیشرفت فاز و همین‌طور بلوک‌بندی آنها بود تا هر چه زودتر فازهای نیمه کاره به تولید برسند و برای کشور درآمد ایجاد کنند. بلوک‌هایی که در مرکز میدان گازی پارس جنوبی قرار دارد، میزان فرار گاز از این بلوک‌ها را بیشتر کرده است و به همین خاطر دولت یازدهم بیشتر توانش را روی توسعه این فازها متمرکز کرد. خوشبختانه در این شرایط فازهایی نظیر فاز 12، 15و 16 که پیشرفت بیشتری داشتند و زودتر به درآمد می‌رسیدند توسعه یافتند و اکنون فازهای ١٧ و ١٨، ٢٠ و ٢١ و ١٩ نیز برای بهره‌برداری آماده می‌شوند. به این ترتیب دولت توانست طی سه سال تولید گاز از این میدان را به بیش از 430 میلیون متر مکعب در روز برساند و قول داده است که تا پایان دولت این رقم را به 530 میلیون مترمکعب در روز رساند. در این صورت ما می‌توانیم برای نخستین بار در تاریخ برداشت روزانه گاز را برابر با قطر کنیم و برنامه‌ها حاکی از آن است که سال 97 حجم تولید گاز پارس جنوبی به 1300 میلیون مترمکعب در روز می‌رسد. البته در خصوص رقم تجمعی برداشت گاز هیچ وقت به قطر نخواهیم رسید. اجرای طرح‌های گازرسانی همزمان با توسعه پارس جنوبی تأمین امنیت عرضه انرژی یکی از مهم‌ترین اقدامات دولت یازدهم به شمار می‌رود، به طوری که با راه‌اندازی پالایشگاه‌های جدید، رفع نواقص پالایشگاه‌های موجود، ایجاد خطوط انتقالی گاز و ایستگاه‌های تقویت فشار دولت توانست تمام گاز تولیدی در پارس جنوبی را به داخل کشور منتقل کند. برای مثال سال گذشته گازرسانی به 5 هزار روستا شروع شد و در همان سال 2 هزار و 800 طرح به بهره‌برداری رسید. ناگفته نماند که این طرح‌ها مربوط به روستاهایی است که نزدیک به شهر نیستند و سخت‌ترین طرح‌های گازرسانی کشور بودند. امسال طرح‌های گازرسانی به 2 هزار و 800 روستای دیگر به بهره‌برداری می‌رسد که شروع و بهره‌برداری از این حجم در یک سال کار بی‌سابقه‌ای است. هفته دولت حدود 1200 روستا و 8 شهر از این تعداد افتتاح و بهره‌برداری شد. به این ترتیب تا پایان دولت 70 شهر و 8000 روستا گازرسانی خواهد شد تا پرونده گازرسانی در کشور بسته شود. بدون شک این حجم از کار گازرسانی در 50 سال اخیر بی‌سابقه بوده است و ازبابت آن در این سه سال مردم و صنایع از بابت قطعی گاز نگرانی نداشتند. مصرف نیروگاه‌های کشور هم در عرض 3 سال از 35 میلیارد مترمکعب گاز طبیعی به 65 میلیارد متر مکعب در سال رسید. در این باره حمیدرضا عراقی مدیرعامل شرکت ملی گاز با اشاره به اینکه در این سه سال 90 میلیارد متر مکعب گاز مصرف شده که معنی آن صرفه‌جویی در مصرف 90 میلیارد لیتر گازوئیل و مازوت است، به «ایران» گفت: این موضوع علاوه بر ذخیره‌سازی ارز امکان صادرات فرآورده‌های نفتی برای کشور فراهم کرده که از این بابت شاهد ارزآوری در حد 90 میلیارد لیتر مازوت و گازوئیل نیز هستیم. از طرف دیگر در این مدت با آلودگی هوا مقابله شده است. افزایش صادرات گاز در سایه اقدامات دولت همانطور که اشاره شد نخستین دستاورد دولت یازدهم در بخش صادرات گاز مربوط به پایبندی ایران به تعهد خود به کشور ترکیه بود. به این ترتیب که در اوج سرما ایران روزانه 30 میلیون مترمکعب گاز به این کشور صادر کرد و توانست ضمن بی‌اثر کردن شکایت ترکیه، در مجامع بین‌المللی برای خود اعتبارآفرینی کند. دستاورد دیگر دولت در این بخش امضای قرارداد صادرات گاز به بغداد و بصره بود که بزودی بخشی از صادرات به بغداد آغاز خواهد شد. البته با پاکستان نیز قرارداد درازمدت داریم و مذاکرات جدی با کشورهایی نظیر عمان و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس در جریان است. این قراردادها در سایه افزایش تولید از تولید پارس جنوبی در برنامه ششم توسعه عملیاتی می‌شود، چراکه ایران می‌تواند با تکیه بر پتانسیل تولید گاز و ظرفیت خطوط انتقال و فضای سوق الجیشی خود نقش مهمی در دنیا بازی کند. ناگفته نماند که با بسته شدن پرونده گازرسانی مهم‌ترین برنامه دولت آتی، افزایش صادرات گاز و رساندن حجم صادرات گاز کشور تا پایان برنامه ششم توسعه به 500 میلیون متر مکعب در روز خواهد بود که اینک دولت یازدهم زنگ آن را به صدا درآورده است.∎​