گروه معارف - رجانیوز:
شناخت معارف عمیق اسلامی و معانی لطیف عرفانی از ارزاق خاص الهی است که نصیب هر انسانی نمی شود و به قدر ظرف وجودی و فهم شهودی به درک این معانی واصل می شود، درک معنای دحو الارض و حقیقت آن از اموری است که در کتب اهل عرفان و معرفت و در تفاسیر و کتب اهل هیئت و نجوم مورد بررسی و مناقشات فراوانی بوده است.
طبق تقویم رسمی کشور امروزهفتم شهریور سال 95 مصادف با 25 ذی القعده سال 1437 هجری قمری و بنابر روایات روز «دحوالارض» بود، اما بر اساس گزارش ستاد استهلال دفتر مقام معظم رهبری ماه ذی القعده یک روز عقب تر از تاریخی که در تقویم رسمی کشور اعلام شده، رویت شده است. بنابراین برخلاف آنچه که در تقویم رسمی کشور آمده است فردا روز 25 ذی القعده و روز عظیم‌الشأن دحوالارض است.
چهار روز عظیم‌القدر
در هر سال، چهار روز عظیم القدر
نزدخداوند متعال وجود دارد که در اصطلاح شرعی به آن ایّام اربعه می‌گویند.
ایّام الهی را باید عزیز دانست و در تعظیم و تکریم آن همت کرد تا خداوند متعال فرد را در دنیا و آخرت عزیز و گرامی بدارد و از تقصیرات و خطاهای او در گذرد.
روزه هر یک از این ایام اربعه معادل شصت سال روزه گرفتن و شصت سال متصل عبادت کردن است و غسل کردن در هر یک از این روزها سنّت مؤکّده، و کفّاره بسیاری از گناهان است و صدقه دادن در این روزها از افضل قُرُبات است.
در بعضی احادیث ائمه طاهرین صلوات اللّه علیهم وارد شده که یک درهم صدقه در این روزها معادل صد هزار درهم در روزهای دیگر است و افطار دادن به مال حلال به یک مؤمن متعبّد صائم عالم به مسائل دین در این شب ها به منزله افطاری به صد هزار صدّیق صائم در سابر شب‌ها است.
و اما آن چهار روز، دَحْو الارض، غدیر، میلاد و مبعث پیامبر اعظم(ص) است که این چهار روز در فضل و منزلت پنجم ندارند.
دحوالارض به چه معناست؟
«دَحو» به معنای گسترش است و بعضی نیز آن را به معنای تکان دادن چیزی از محلِ اصلی اش تفسیر کرده اند. منظور از دحوالارض (گسترده شدن زمین) این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابیِ نخستین فراگرفته بود. این آب‌ها، به تدریج در گودال‌های زمین جای گرفتند و خشکی‌ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده تر شدند. از طرف دیگر، زمین در آغاز به صورت پستی‌ها و بلندی‌ها یا شیب‌های تند و غیرقابل سکونت بود. بعدها باران های سیلابی مداوم باریدند، ارتفاعات زمین را شستند و دره‌ها گستردند. اندک اندک زمین‌هایِ مسطح و قابل استفاده برای زندگی انسان و کشت و زرع به وجود آمد. مجموع این گسترده شدن، دَحو الارض نام گذاری می‌شود.
آغاز روز دحوالارض (گسترش زمین)
روز بیست و پنجم ذیقعده، هم زمان با دحوالارض یعنی گسترش یافتن زمین است. در شب این روز نیز بر اساس روایتی از امام هشتم علیه‌السلام حضرت ابراهیم و حضرت عیسی علیهما السلام به دنیا آمده اند. همچنین این روز به عنوان روز قیام امام زمان مهدی موعود(عج) معرفی شده است. نیز روز دحوالارض، جزء چهار روز معروفی است که روزه آن پاداش فراوان داشته و ثواب هفتاد سال روزه گرفتن دارد.
دحو الارض در قرآن
به گفته مفسّرین، ایه شریفه «
وَالْاَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحیها؛ و زمین را بعد از آن با غلتانیدن گسترش داد» (نازعات:30) اشاره به دحوالارض دارد و «منظور از آن نیز این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابی نخستین فراگرفته بود. این آب ها به تدریج در گودال های زمین جای گرفتند و خشکی ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده تر شدند تا به وضع فعلی درآمدند.» و نخستین برآمدگی نیز که آشکار شد، کعبه بوده است.
در این باره در ایه دیگری به بیانی دیگر می خوانیم: «
وَ هُوَ الَّذی مَدَّ الْاَرْضَ؛ و اوست کسی که زمین را گسترش داد». (رعد: 3)
در تفسیر این آیه نیز آمده است:
«خداوند زمین را به گونه ای گسترد که برای زندگی انسان و پرورش گیاهان و جانداران آماده باشد؛ گودال ها و سراشیبی های تند و خطرناک را به وسیله فرسایش کوه ها و تبدیل سنگ ها به خاک پر کرد و آنها را مسطح و قابل زندگی ساخت؛ درحالی که چین خوردگی های نخستین آن، به گونه ای بودند که اجازه زندگی به انسان را نمی دادند»
دحو الارض روز ذکر و اجتماع
روز دحو الارض روز ذکر و اجتماع است و اجر زیادی برای اهل عبادات است و از آنجا که آغاز حیات و رویش و زندگی، روز ارزشمندی برای هر موجودی است، پس می توان ادعا کرد محور ارزشمندی زمین روز دحو الارض است چرا که به حیات رسیده است.
تغییر در حوزه‌های مغناطیسی زمین
در لغت، معانی مختلفی برای دحو الارض نقل شده است، در یک معنا می توان گفت در ذات زمین دحو محقق شده است به این معنا که آن خمیرمایه حوزه های مغناطیسی و چرخش های اتم هایی که در ذات زمین بوده است، از زیر خانه کعبه و از این نقطه شروع شده است و به سایر قسمت های زمین تغییر و گسترش یافته و به حد کمال رسیده است، تا بتواند دارای حیات شود، چه حیات گیاهی و نباتی و چه حیات حیوانی و انسانی و ظاهرا مقصود از دحو الارض این معنا است.
معنی «دحو الارض» به معنی به راه افتادن زمین از نظر حیات می باشد و از بیانات و ادعیه ای که به ما رسیده است این طور برداشت می شود که در این روز یک اثر ذاتی در زمین حاصل شده است و حیات به زمین تعلق گرفته است و اینکه گفته شد در این روز دو رکعت نماز خوانده شود و در هر رکعت 25 مرتبه سوره "و الشمس" خوانده شود اشاره به این مطلب است که ارتباط خورشید با زمین و تابش آن به زمین که موجب تغییر ذاتی بر روی زمین شده و حقیقت زمین تغییر ماهوی پیدا کرده است و به کمال رسیده و صاحب حیات شده است، همان طور عبادت و نماز همچون خورشید بر جان و روح تابیدن می گیرد و آن را به کمال می رسد و حیات معنوی را در وجود انسان می دمد.
جنبه ذاتی و اکتسابی زمین در معنای دحو الارض
در اینجا اگر جنبه ذاتی زمین را لحاظ کنیم، معنای دحو الارض اینگونه می شود: نخست این که زمین در درون ذات خود چرخش ها و حرکت هایی داشته است که منتقل به سمت حیات شده است، دوم این که زمین آب را پذیرفته؛ یعنی زمین در قسمت های مختلف آب را پذیرفت و این امر موجب حیات آن شد.
اگر مقصود جنبه اکتسابی زمین باشد نه ذاتی آن، دحو الارض به معنی پذیرش رحمت های الهی است و بر حسب پذیرشی که پیدا می کند آثار جدیدی می یابد، البته ما در فلسفه می گوییم "کل ما بالعرض لابد اَنْ یَنتهی اِلی ما بِالذات" در چنین روزی زمین لباس رحمت خاص بر تن کرده است، همین هم رحمت معنوی و هم رحمت مادی شامل او شده است و به عبارت دیگر روز دحو الارض روز بارور شدن زمین و روز توانمند کردن زمین است.
کشیده شدن رحمت مادی و معنوی از کعبه به اطراف عالم
یک معنای دحو الارض هم «کشاندن» است؛ یعنی رحمت مادی و معنوی از زیر کعبه کشانده شده است و تعبیر دیگری گسترده شدن و پهن شدن حیات و رحمت الهی از کعبه به سراسر زمین است و در آن روز خدا رحمت خود را منتشر کرده است؛ یعنی همان گونه که بیان شد زمین دارای محور های متعددی می باشد یک محور آن دو قطب مغناطیسی زمین است که امروز بر قطب شمال و جنوب می باشد و قطب دیگر او قطب حیات و رحمت الهی است که موجب زنده شدن گیاهان و حیوانات و انسان ها است که آن مسجد الحرام و کعبه می باشد.
برنامه‌های معنوی و اعمال مخصوص شب و روز دحوالارض
زمین، گاهواره زندگی انسان و تمام موجوداتِ زنده است، که با تمام کوه‌ها، دریاها، درّه‌ها، جنگل‌ها، چشمه‌ها، رودخانه‌ها، معادن و منابع گران بهایش، نشانه‌ای از نشانه‌های آفریدگار به شمار می آید که آن را گسترانیده است. روز دحو الارض روز گسترش زمین روز بسیار مبارکی است و آداب و اعمال ویژه‌ای دارد: از جمله: روز دحوالارض از چهار روزی است که در تمام سال به فضیلت روزه گرفتن، ممتاز است و در روایتی آمده است که روزه اش مثل روزه هفتاد سال است؛ و در روایت دیگر کفاره هفتاد سال است و هر که این روز را روزه بدارد و شبش را به عبادت بسر آورد از برای او عبادت صد سال نوشته شود؛ و هر چه در میان آسمان و زمین وجود دارد برای کسی که در این روز روزه دار باشد استغفار می کنند. و این روزی است که رحمت خدا در آن منتشر گردیده و از برای عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیاری است و از برای این روز به غیر از روزه و عبادت و ذکر خدا و غسل دو عمل وارد است.
دعای روز دحوالارض
.:اشکال در بارگذاری پخش کننده:.
دعای روز دحوالارض.mp3 | دانلود فایل
اَللَّهُمَّ دَاحِيَ الْكَعْبَةِ وَ فَالِقَ الْحَبَّةِ وَ صَارِفَ اللَّزْبَةِ وَ كَاشِفَ كُلِّ كُرْبَةٍ
اى خدا اى كه زمين كعبه را بگسترانيدى و دانه را در جوف زمين شكافتى و سختيها را از بندگان برطرف ساختى و هر غم و اندوه را از دلها زايل نمودى
أَسْأَلُكَ فِي هَذَا الْيَوْمِ مِنْ أَيَّامِكَ الَّتِي أَعْظَمْتَ حَقَّهَا وَ أَقْدَمْتَ سَبْقَهَا
از تو درخواست مى كنم در اين روز از ايام تو كه حق آن را بزرگ شمردى و بر ساير ايام از جهت شرف مقدم داشتى
وَ جَعَلْتَهَا عِنْدَ الْمُؤْمِنِينَ وَدِيعَةً وَ إِلَيْكَ ذَرِيعَةً وَ بِرَحْمَتِكَ الْوَسِيعَةِ
و اين روز را نزد اهل ايمان به وديعت گذاشتى و آن را وسيله خود قرار دادى قسم به اين روز و به رحمت وسيع بى نهايتت
أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ عَبْدِكَ الْمُنْتَجَبِ فِي الْمِيثَاقِ الْقَرِيبِ يَوْمَ التَّلاَقِ فَاتِقِ كُلِّ رَتْقٍ وَ دَاعٍ إِلَى كُلِّ حَقٍ
كه بر محمد (ص) بنده صالح خود كه تو در عهد و پيمان كه به روز ملاقات نزديك است او را برگزيدى تا بسته را او به روى خلق گشود و عالمى را بسوى حق دعوت فرمود رحمتت بر او
وَ عَلَى أَهْلِ بَيْتِهِ الْأَطْهَارِ الْهُدَاةِ الْمَنَارِ دَعَائِمِ الْجَبَّارِ وَ وُلاَةِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ
و بر آل اطهارش باد كه آنان هاديان و چراغ علم و معرفت و اركان هدايت بسوى خداى بزرگوارند و حاكم بر بهشت و بر دوزخند
وَ أَعْطِنَا فِي يَوْمِنَا هَذَا مِنْ عَطَائِكَ الْمَخْزُونِ غَيْرَ مَقْطُوعٍ وَ لاَ مَمْنُوعٍ (مَمْنُونٍ)
و اى خدا هم در اين روز از گنج عطاى پر بهاى خود كه مستور و نامقطوع و بى منت است به ما عطا فرما
تَجْمَعُ لَنَا بِهِ التَّوْبَةَ وَ حُسْنَ الْأَوْبَةِ يَا خَيْرَ مَدْعُوٍّ وَ أَكْرَمَ مَرْجُوٍّ
و بر آن عطا اضافه فرما توفيق توبه و حسن بازگشت به درگاهت اى بهتر از هر كس كه از او حاجت خواهند و باكرمتر كسى كه به او روى آرند
يَا كَفِيُّ يَا وَفِيُّ يَا مَنْ لُطْفُهُ خَفِيٌّ الْطُفْ لِي بِلُطْفِكَ وَ أَسْعِدْنِي بِعَفْوِكَ
اى كفايت كننده امور خلق اى وفادار اى كه لطفش پنهان است به حق لطف و كرمت كه با من لطف و محبت كن و از من درگذر و به عفو و بخششت مرا سعادتمند ساز
وَ أَيِّدْنِي بِنَصْرِكَ وَ لاَ تُنْسِنِي كَرِيمَ ذِكْرِكَ بِوُلاَةِ أَمْرِكَ وَ حَفَظَةِ سِرِّكَ
و به يارى و نصرتت مؤيد فرما و از ياد با شرف و كرامتت بوسيله اميران و نگهبانان خود (انبياء) محرومم مگردان
وَ احْفَظْنِي مِنْ شَوَائِبِ الدَّهْرِ إِلَى يَوْمِ الْحَشْرِ وَ النَّشْرِ
و از آلايش روزگار و مكر و شوائب دهر تا روز محشر و هنگام رستاخيز محفوظ دار
وَ أَشْهِدْنِي أَوْلِيَاءَكَ عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِي وَ حُلُولِ رَمْسِي وَ انْقِطَاعِ عَمَلِي وَ انْقِضَاءِ أَجَلِي
و دوستان و اولياء خود را روز خروج روح و هنگام مرگ و وقت اجل و انقطاع عمل به بالينم حاضر ساز تا با مشاهده آنان از جهان بروم
اللَّهُمَّ وَ اذْكُرْنِي عَلَى طُولِ الْبِلَى إِذَا حَلَلْتُ بَيْنَ أَطْبَاقِ الثَّرَى
اى خدا و مرا زمان طولانى درد و ابتلايم ميان طبقات خاك
وَ نَسِيَنِيَ النَّاسُونَ مِنَ الْوَرَى وَ أَحْلِلْنِي دَارَ الْمُقَامَةِ وَ بَوِّئْنِي مَنْزِلَ الْكَرَامَةِ
كه همه خلايق مرا فراموش كرده اند تو مرا ياد كن و به دار اقامت وارد فرما به آن منزل با كرامت و عزت جاى ده
وَ اجْعَلْنِي مِنْ مُرَافِقِي أَوْلِيَائِكَ وَ أَهْلِ اجْتِبَائِكَ وَ اصْطِفَائِكَ
و مرا با اولياء خود و خاصان و برگزيدگانت رفيق گردان
وَ بَارِكْ لِي فِي لِقَائِكَ وَ ارْزُقْنِي حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِيئاً مِنَ الزَّلَلِ وَ سُوءِ الْخَطَلِ
و در آن روز لقاء خود را بر من مبارك ساز و توفيق حسن عملى پاك و منزه از خطا و خلل پيش از ورود اجل عطا فرما
اللَّهُمَّ وَ أَوْرِدْنِي حَوْضَ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ
اى خداو بر حوض پيغمبرت حضرت محمد صلى الله عليه و آله وارد گردان
وَ اسْقِنِي مِنْهُ مَشْرَباً رَوِيّاً سَائِغاً هَنِيئاً لاَ أَظْمَأُ بَعْدَهُ وَ لاَ أُحَلَّأُ وِرْدَهُ وَ لاَ عَنْهُ أُذَادُ
و از آن به شربتى گوارا و خوش چنانم سيراب كن كه ديگر هرگز نه تشنه شوم و نه ديگر از ورود بر آن حوض مردود و رانده شوم
وَ اجْعَلْهُ لِي خَيْرَ زَادٍ وَ أَوْفَى مِيعَادٍ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ
و آنجا را بهترين زاد و كاملترين منزلگاهم قرار ده در روزى كه شاهدان قيام كنند
اللَّهُمَّ وَ الْعَنْ جَبَابِرَةَ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ وَ بِحُقُوقِ (لِحُقُوقِ) أَوْلِيَائِكَ الْمُسْتَأْثِرِينَ
اى خدا و لعنت فرست بر جباران و ستمگران اولين و آخرين و آنان كه حقوق و مقام اولياء تو را (به غصب و تعدى) بخود اختصاص دادند
اللَّهُمَّ وَ اقْصِمْ دَعَائِمَهُمْ وَ أَهْلِكْ أَشْيَاعَهُمْ وَ عَامِلَهُمْ وَ عَجِّلْ مَهَالِكَهُمْ وَ اسْلُبْهُمْ مَمَالِكَهُمْ وَ ضَيِّقْ عَلَيْهِمْ مَسَالِكَهُمْ
اى خدا و بنيان ظلم و بيدادشان را در هم بشكن و پيروان و عامل و مدد كارانشان را هلاك ساز و در هلاكتشان تسريع فرما و كشورهاى آنان را از آنها بگير و راهها را بر آنان تنگ ساز
وَ الْعَنْ مُسَاهِمَهُمْ وَ مُشَارِكَهُمْ
و شريك در منفعت آنها را هم لعنت كن
اللَّهُمَّ وَ عَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِيَائِكَ وَ ارْدُدْ عَلَيْهِمْ مَظَالِمَهُمْ وَ أَظْهِرْ بِالْحَقِّ قَائِمَهُمْ
اى خدا و به دوستان و اولياء خود بزودى فرج و آسايش عطا فرما و حقوق آنان را بديشان بازگردان و امام قائم آنها را به حق ظاهر گردان
وَ اجْعَلْهُ لِدِينِكَ مُنْتَصِراً وَ بِأَمْرِكَ فِي أَعْدَائِكَ مُؤْتَمِراً
و بر اقامه دينت به او نصرت بخش و به حكم و فرمان بر دشمنانت اقتدار بخش
اللَّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلاَئِكَةِ النَّصْرِ وَ بِمَا أَلْقَيْتَ إِلَيْهِ مِنَ الْأَمْرِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مُنْتَقِماً لَكَ حَتَّى تَرْضَى
اى خدا و به سپاه ملايك او را يارى كن و به آن فرمانى كه در شب قدر بر حكومتش تقدير فرمودى او را به انتقام از دشمنان برانگيز تا خشنود گردى
وَ يَعُودَ دِينُكَ بِهِ وَ عَلَى يَدَيْهِ جَدِيداً غَضّاً وَ يَمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضاً وَ يَرْفِضَ الْبَاطِلَ رَفْضاً
و دين و شرع تو كه ضعيف شده از نو به دست او باز گردد و كاملا حق را پاك و خالص (از تصرف باطل) كند و باطل را به كلى محو و نابود گرداند
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَيْهِ وَ عَلَى جَمِيعِ آبَائِهِ وَ اجْعَلْنَا مِنْ صَحْبِهِ وَ أُسْرَتِهِ
خدايا بر او و بر آباء طاهرينش درود فرست و ما را از اصحاب و سپاهيانش قرار ده
وَ ابْعَثْنَا فِي كَرَّتِهِ حَتَّى نَكُونَ فِي زَمَانِهِ مِنْ أَعْوَانِهِ
و ما را در رجعتش برانگيز تا آنكه در زمان دولتش ما از ياوران او باشيم
اللَّهُمَّ أَدْرِكْ بِنَا قِيَامَهُ وَ أَشْهِدْنَا أَيَّامَهُ وَ صَلِّ عَلَيْهِ (عَلَى مُحَمَّدٍ ) وَ ارْدُدْ إِلَيْنَا سَلاَمَهُ
اى خدا ما را به درك حضورش هنگام قيام موفق دار كه دوران سلطنتش را مشاهده كنيم و درود بر او و سلام او را به ما باز رسان
وَ السَّلاَمُ عَلَيْهِ (عَلَيْهِمْ) وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ
و سلام و تحيت و رحمت و بركت بر او و بر آباء طاهرينش باد.
نماز مستحبی روز دحوالارض
از جمله اعمال آن (روز دحوالارض) نمازى است كه در كتب شيعه قميين روايت شده و آن دو ركعت است در وقت چاشت در هر ركعت بعد از حمد پنج مرتبه سوره و الشمس بخواند و بعد از سلام نماز بخواند:
.:اشکال در بارگذاری پخش کننده:.
دعای بعد از نماز روزه دحوالارض.mp3 | دانلود فایل
لاَ حَوْلَ وَ لاَ قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ
جنبش و توانايى جز به خداى بلند مرتبه بزرگ نخواهد بود
پس دعا كند و بخواند:
يَا مُقِيلَ الْعَثَرَاتِ أَقِلْنِي عَثْرَتِي يَا مُجِيبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِي يَا سَامِعَ الْأَصْوَاتِ اسْمَعْ صَوْتِي وَ ارْحَمْنِي
اى درگذرنده از لغزشها از لغزشم درگذر اى اجابت كننده دعوتها دعوت و دعايم اجابت فرما اى شنواى آوازها صدايم بشنو و به من رحم كن
وَ تَجَاوَزْ عَنْ سَيِّئَاتِي وَ مَا عِنْدِي يَا ذَا الْجَلاَلِ وَ الْإِكْرَامِ
و از بد كرداريم بگذر و از آنچه نزد من است اى خداى صاحب جلالت و بزرگوارى.
زیارت امام رضا(ع) در روز 25 ذی‌القعده
میرداماد رَحَمهُ اللّهُ در رساله أربعه ایّام خود در بیان اعمال روز دَحْوُالارض فرموده که زیارت حضرت امام رضاعلیه السلام در این روز افضل اعمال مستحبّه وآکَدِ آداب مَسْنُونه است و همچنین زیارت آن حضرت در روز اوّل ماه رجب الفرد نیز به غایت تأکید شده است.
روزه در روز دحوالارض
دحوالا رض یکى از آن چهار روز است که در تمام سال به فضیلت روزه ممتاز است .از حَسَن بن على وَشّا روایت است که گفت من کودک بودم که با پدرم در خدمت امام رضا علیه السلام شام خوردیم در شب بیست و پنجم ماه ذى القعده و فرمود: هر که روزش را روزه بدارد (یعنی روز بیست و پنجم ماه) چنان است که شصت ماه را روزه داشته باشد و به روایت دیگر است که فرمود در این روز حضرت قائم علیه السلام قیام خواهد نمود و در روایتى روزه اش مثل روزه هفتاد سال است و در روایت دیگر کفّاره هفتاد سالست و هر که این روز را روزه بدارد و شبش را به عبات بسر آورد از براى او عبادت صد سال نوشته شود و از براى روزه دار این روز هر چه در میان آسمان و زمین است استغفار کند و این روزى است که رحمت خدا در آن منتشر گردیده و از براى عبادت و اجتماع به ذکر خدا در این روز اجر بسیاریست.