خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- رویا رجبی: بافت تاریخی دزفول که تلاقی فرهنگ و تاریخ مردمان این دیار کهن است، شامل ۲۸ محله قدیمی و در هم تنیده است که تزئینات معماری بی نظیر آن، دزفول را به «شهر آجری» معروف کرده است. در محدوده بافت تاریخی دزفول بیش از ۱۴۰ اثر تاریخی ثبت ملی شده شامل مسجد، حمام، گذر و بقعه وجود دارد.
علاوه بر ساباط ها، حمام ها، گذرها و مساجد تاریخی موجود در بافت، خانه های تاریخی معروفی نیز به نام صاحبان بنا ازدوره های گذشته در این بافت به جای مانده که هر کدام به تنهایی دارای ارزش فرهنگی، مذهبی و تاریخی هستند. وجود چنین خانه های تاریخی همچون خانه تیزنو، قلمبر، مستوفی، قصاب، معزی، سهرابی، گلچین، نیلساز، مهدوی، سیدصدر، کلک چی، جوکار، قلق چی و صنیعی سبب شده تا بافت تاریخی دزفول نسبت به سایر آثار و مجموعه های تاریخی این شهرستان متمایز باشد.
بی توجهی متولیان میراث فرهنگی
کم توجهی و بعضا بی توجهی متولیان میراث فرهنگی شهرستان و استان به برخی آثار تاریخی و فرهنگی در خطر نابودی در چند سال اخیر و بیان جملات تکراری و دم زدن از نبود اعتبارات برای سبک کردن بار هجمه ها، دل دوستداران میراث فرهنگی را به درد آورده است.
هر چند در این میان نباید منکر برخی اقدامات بعضا لاک پشتی این نهادهای متولی در بحث بهسازی و مرمت آثار موجود در بافت تاریخی دزفول شد اما حقیقت این است که عدم مدیریت های درست و بعضا بی ثباتی در مدیریت ها موجب شده تا میراث فرهنگی شهرستان دزفول در سال های اخیر همواره با انتقادهای صاحبان نظر در این عرصه مواجه شود، موضوعی که شاید از یک سو بتواند عزم این متولیان را برای رفع نواقص و کاستی ها جزم کند و ازسویی گاهی با افزایش بی توجهی ها و تداوم رویه های نادرست از جمله تغییرات فراوان و روی کار آمدن مدیران بی تجربه و یا کم تجربه و عدم ورود جدی مسئولان عالی رتبه شهرستان در راستای صیانت از آثار ارزشمند تاریخی دزفول، احساس می شود که انتقادات و هجمه ها آب در هاون کوبیدن است که تاثیری در روند مدیریت های ضعیف میراث فرهنگی شهرستان و بهبود وضعیت مذکور ندارد.
با وجود تمام این بی مهری ها اما انجمن «دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول» متشکل ازافراد مختلف و با تحصیلات و مشاغل گوناگون که چند سالی است با هدف مشترک، پاسداری از میراث تاریخی و فرهنگی دزفول تشکیل شده در کنار تمامی اقداماتی که از زمان تشکیل خود در راستای تلاش برای بهبود شرایط آثار تاریخی، معرفی این آثار و دیگر ظرفیت های گردشگری دزفول و ارائه راهکارهای عملی برای بهبود مسائل فرهنگی و اجتماعی شهرستان کرده، چند صباحی است که برای نشان دادن اهمیت توجه و صیانت از آثار تاریخی شهرستان از جمله نگهداری و توجه به این آثار، کمپینی را نیز با عنوان «حمایت از حفظ و احیای بناهای تاریخی دزفول» تشکیل داده که عمده ترین تمرکز خود را در این کمپین به معرفی و لزوم توجه به خانه های تاریخی موجود در بافت از طریق رسانه های معتبر گذاشته تا شاید در کنار بی مهری هایی که نسبت به این آثار صورت گرفته با انتشار این مطالب و ایجاد حساسیت موجب بالا رفتن درک مسئولان برای توجه بیشتر به آثار تاریخی و فرهنگی باشند.
خانه تاریخی «محسنی» نیز از جمله بناهای با ارزش و ثبت ملی بافت قدیم دزفول است که به شدت نیازمند احیا و توجه از سوی مسئولان متولی است تا شاید با بهره گیری از ظرفیت های آن بتوان خلاءهای زیادی در حوزه میراث فرهنگی شهرستان را پر کرد.
خانه ای تاریخی که بی مهری و بی توجهی به آن به حد خود رسیده بطوریکه در روزهای گذشته شاهد سرقت درب خانه تاریخی و ثبت ملی «محسنی» بوده ایم و حال این بنای با ارزش بدون درب و پیکر روزگار خود را با ناخوشی می گذارند.
قرار گرفتن در مجموعه ای با ارزش
مدیر انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول در خصوص خانه تاریخی «محسنی» در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار می کند: این بنا در خیابان طالقانی کوچه شهید دیانتی و در مرکز محله شاه رکن الدین واقع شده است.
محمد آذرکیش می افزاید: با وجود اینکه محله شاه رکن الدین یکی از محلات ویژه شهر دزفول است و وجود آثار ارزشمند، آن را به یکی از محلات نمونه تاریخی از نظر وجود آثار فرهنگی بدل کرده اما یکی از بناهای ثبت ملی آن، این روزها در معرض نابودی کامل قرار دارد.
وی عنوان می کند: خانه تاریخی «محسنی» که در سال ۱۳۸۸ با شماره ۲۸۲۰۳ در ردیف آثار ملی ایران به ثبت رسیده چند هفته ای است که درب قدیمی چوبی آن که ارزش تاریخی داشته به سرقت رفته و روند تخریب بنا چنان شدت یافته که مقایسه تصویر چند ماه قبل آن با این روزها حکایت روندی تکان دهنده از وضعیت میراث گران بهایی است که به حال خود رها شده است.
عدم معرفی ظرفیت های تاریخی
مدیر انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول ادامه می دهد: خانه های تاریخی دزفول، گونه های منحصر به فردی از معماری اصیل ایرانی را از دوران گذشته به یادگار گذشته اند که به دلیل عدم معرفی صحیح، آنگونه که شایسته است مورد توجه قرار نگرفته اند.
آذرکیش با اشاره مجدد به خانه تاریخی محسنی، می گوید: این بنا بیش از یک قرن در شرایط مختلف دوام آورده اما پس از سرقت درب آن، روند نگران کننده تخریب این بنا چنان شدت یافته که بیم می رود اگر به همین روند ادامه دهد بزودی فقط تلی از خاک از این بنای باارزش باقی بماند.
وی یادآور می شود: این در حالی است که به دلیل موقعیت مناسب مکانی بنا و قرار گرفتن در مجموعه‌ای شامل بقعه، مدرسه، مسجد و حمام شاه رکن الدین و خانه‌های تاریخی چون مهدوی، مجاهد، نفیسی، خانه و ساباط غفاری، گلچین و نیلساز، توجه به این میراث گرانقدر اهمیت بالایی دارد.
خانه ای با کتیبه های آجری
وی با بیان اینکه قدمت خانه محسنی به مجموعه خانه‌های با ارزش دوره قاجار برمی گردد، تصریح می کند: مالکیت بنا خصوصی و در اختیار فردی به نام محسنی بوده و کاربرد آن از گذشته تا به حال به صورت مسکونی است.
مدیر انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول از جمله ویژگی های خاص و کم نظیرمعماری خانه محسنی را سر در و هشتی بسیار زیبا، با در چوبی قدیمی آن بر می شمارد و می افزاید: بر روی سر در خانه محسنی، کتیبه‌ای آجری با عبارت «یا علی» مشاهده می‌شود.
آذرکیش اظهار می کند: جداره‌های بیرونی و درونی بنا از تقسیمات و تزئینات زیبایی برخوردار هستندکه این روزها هشتی آن تخریب شده و درب آن به سرقت رفته است.
خانه تاریخی محسنی، متروکه و فرسوده
وی همچنین تاکید می کند: با وجود برخورداری از این همه ویژگی، به علت کم توجهی، آسیب‌های زیادی به قسمت های مختلف خانه تاریخی محسنی وارد شده که نیازمند توجه ویژه هستند، ضمن اینکه متروکه بودن بنا سبب شده که این تخریب و فرسودگی روز به روز بیشترشده و به سایر بخش های خانه نیز سرایت کرده است.
تعیین بنا به عنوان مرکز فرهنگی شهر
آذرکیش با اشاره به اینکه خانه محسنی در زمره خانه‌های به ثبت رسیده در کشور محسوب می‌شود، ادامه می دهد: با این وجود خانه تاریخی «محسنی» می‌تواند به عنوان مرکزی فرهنگی رونق بخش شهر دزفول باشد،ولی متاسفانه این روزها به دست فراموشی سپرده شده و حال و روز خوبی ندارد، آیا شایسته است خانه ای با وجود این همه ارزش تاریخی و فرهنگی و معماری خاص به حال خود رها شده و به مخروبه تبدیل شود؟
وی عنوان می کند: با دیدن وضعیت اسفناک این بنای تاریخی این سوال درذهن دلسوزان نقش می بندد که چه کسی وظیفه حمایت و نگهداری از این آثار ارزشمند تاریخی را بر عهده دارد.
انجمن دز پارس وارد عمل می شود
آذرکیش با بیان اینکه انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول نگرانی خود را از روند بی توجهی به بناهای بافت تاریخی دزفول اعلام می کند، ادامه می دهد: در بافتی که حتی آثار ثبت ملی آن در امان نیستند چگونه می توان به حفظ آن امیدوار بود.
وی هشدار می دهد: این روزها خطرات بیشماری خانه محسنی را تهدید می کند خانه ای که به فروپاشی و تخریب کامل نزدیک شده و نفس های پایانی را می کشد.
مدیر انجمن دوستداران و پژوهشگران شهرستان دزفول اظهار می کند: لازم است که سازمان ها و نهادهای مربوطه به ویژه میراث فرهنگی استان خوزستان برای ماندگاری این خانه شکوهمند تاریخی و این بافت ارزشمند با اختصاص بودجه و کمی توجه، روند مرمت این بنا را آغاز کند تا پس از مرمت بنای مذکور بتوان از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های فرهنگی و گردشگری آن سود برد.
آذرکیش می گوید: حداقل کاری که سازمان ها و ادارات مرتبط می توانند در این راستا انجام دهند دیوارکشی بنا است تا به محض اختصاص بودجه مناسب در جهت مرمت و بهسازی آن اقدام شود.
میراث فرهنگی خوزستان چاره اندیشی کند
به گزارش مهر، وضعیت تأثر برانگیز میراث تاریخی و فرهنگی شهرستان دزفول قطعا نشان دهنده کم مهری های میراث فرهنگی استان به بافت تاریخی دزفول است، در صورتی که اگر هر شهر دیگری همانند دزفول ازاین همه آثار تاریخی ثبت ملی شده با چنین قدمت و ظرفیت هایی برخوردار بود برای حفاظت از بافت آن یک بودجه اختصاصی در نظر گرفته می شد چرا که بازخورد مثبت رسیدگی به این بناها نه تنها عاید شهر بلکه نصیب تمام استان نیز می شود، اما متاسفانه بافت تاریخی دزفول از چنین شانسی بهره نبرده است.
هر چند باید گفت که شاید مهمترین علت بی توجهی به بافت ها و آثار تاریخی عدم شناخت کافی از آنهاست که در این بین نیز یک نقد اساسی به افرادی وارد است که بی توجه به اهمیت این موضوع، همچنان رویه های نادرست خود در زمینه تغییرات در میراث فرهنگی شهرستان را ادامه می دهند غافل از اینکه آن چیزی که باید تغییر کند رویکرد و نگاه نادرست برخی مسئولان نسبت به مباحث تاریخی و عدم درک کافی برای بهره مندی از ظرفیت های گرانبهای چنین آثاری درراستای شکوفایی فرهنگی، تاریخی و گردشگری است.
به هر حال امید است در آینده نزدیک شاهد توجهات بیشتر به ظرفیت های تاریخی و گردشگری دزفول از سوی متولیان امر باشیم موضوعی که قطعا فواید زیاد آن به ویژه در بحث سرمایه گذاری و جذب گردشگر، نه تنها در دزفول بلکه عاید تمام استان خواهد شد.