اینکه برای هر مدال در المپیک چه میزان سرمایه گذاری لازم است، به مولفه های متعددی بستگی دارد، این سرمایه گذاری در انگلیس تا پنج میلیون پوند برای هر ورزشکار آب می خورد و ممکن است در کشورهای دیگر متفاوت باشد.
آمارهای رسمی از میزان سرمایه گذاری ایران روی ورزشکاران المپیکی منتشر نشده است، اما قطعا میزان سرمایه گذاری ایران روی ورزشکاران المپیکی بسیار کمتر از بسیاری از کشورها است.
البته نباید انتظار داشت، ایران نیز به مانند بسیاری از کشورهای پیشرو سرمایه گذاری هنگفتی برای مدال آوری در المپیک داشته باشد، اما حداقل این انتظار وجود دارد که نسبت متعادلی میان تولید ناخالص ملی ایران و سرمایه گذاری در ورزش وجود داشته باشد.
برخی آمارهای غیررسمی که از زبان برخی روسای فدراسیون ها مطرح شد، نشان از سرمایه گذاری روی ورزشکاران المپیکی تا حدود چهار هزار میلیارد ریال برای هر ورزشکار دارد.
پنج میلیون پوند برای هر ورزشکار المپیکی شاید در نگاه نخست بسیار زیاد باشد، اما با مقایسه این عدد و تولید ناخالص داخلی انگلیس در می یابیم که درصد بسیار اندکی از تولید ناخالص داخلی این کشور صرف سرمایه گذاری روی ورزشکاران المپیکی شده است.
تولید ناخالص داخلی انگلیس بر اساس گزارش صندوق بین المللی پول در سال 2014 میلادی بالغ بر دو هزار و 39 میلیارد پوند اعلام شده است که نسبت سرمایه گذاری روی ورزشکاران المپیکی به تولید ناخالص داخلی این کشور عدد ناچیزی است.
ورزش از جمله مقوله هایی است که در همه دنیا طرفداران خاص خود را دارد، مردمان هر ملتی با پیروزی های ورزشکارانشان شادمان می شوند و ناکامی هایشان آنها را دلگیر می کند. در المپیک 2016 ریو نیز صحنه هایی از اشک ها و لبخندها دیده شد، لبخند قسمت پیروز بود و اشک سهم بازنده.
«پیردوکوبرتن» فرانسوی و پایه گذار المپیک نوین در سال 1896 میلادی در آتن یونان شاید هرگز نمی دانست که آنچه پایه گذاری کرده، روزی مهمترین آوردگاه صلح جهانیان در غالب برگزاری مسابقات ورزشی می شود و میلیاردها انسان از کشورها و دولت ها در طول این رقابت ها بیشترین توجه را به این رخداد می کنند.
المپیک بدون شک بزرگ ترین رویداد جهان و مظهر «صلح و دوستی جهانیان» است. برای اثبات این ادعا همین بس که شمار کشورهای عضو کمیته بین المللی المپیک از کشورهای عضو سازمان ملل متحد بیشتر است.
المپیک و ورزش سرشار از درس های بزرگ برای ورزشکاران و انسان ها است و بسیاری از صاحبنظران، کارشناسان، مدیران و دولت ها نیز می توانند از این رخداد بی نظیر، درس و تجربه کسب کنند. در این کارزار کسی موفق تر است که آنچه آموخته در صحنه عمل اجرا کند.
بی جهت نبود که «کارلوس آرتور نوزمان» رئیس کمیته سازمان دهنده المپیک ریو در پایان مراسم اختتامیه گفت: ما مهم ترین رویداد جهان را برگزار کردیم. برزیل یک مکان جادویی است. البته با چالش بزرگی هم رو به رو بودیم، اما سرانجام با موفقیتی بزرگ المپیک پایان یافت.
در المپیک 2016 ریو 27 رکورد جهانی و 91 رکورد المپیک جابجا شد و «بریتانیا» برای نخستین بار در تاریخ بازی های المپیک توانست در کسب مدال از چین پیشی بگیرد.
**رکورد مجموع کسب مدال در 9 دوره بازی های المپیک
آمریکا از المپیک 1984 لس آنجلس تا پایان بازی های المپیک 2016 ریو با کسب 400 مدال طلا و کسب هزار و هشت مدال طلا، نقره و برنز، پرافتخارترین کشور و رکورددار بیشتر مدال های المپیک است. این کشور در رتبه بندی توسط کمیته بین المللی المپیک، در شش دوره رتبه نخست و یک دوره در رتبه سوم در المپیک 1988 سئول و دو دوره در رتبه بندی در جایگاه دوم المپیک 1992 بارسلون و المپیک 2008 پکن ایستاده است.
در المپیک 1988 سئول، اتحادیه جماهیر شوروی دومین رکوردار کسب مدال در جهان پس از آمریکا قرار گرفت. این کشور در آن سال توانست با کسب 55 مدال طلا و در مجموع 132 مدال بازی های المپیک سئول را بدست آورد.
پس از فروپاشی شوروی، ورزشکاران 12 جمهوری تازه استقلال یافته برای نخستین بار در المپیک 1992 با یک پرچم «تیم متحد» در این بازی ها شرکت کردند. کشور روسیه از هشت دوره بازی های المپیک 252 مدال طلا و در مجموع با 698 مدال بازی های المپیک در رتبه دوم جهان قرار دارد.
چین نیز از المپیک 1984 و در مجموع 9 دوره از بازی های المپیک تاکنون با کسب 227 مدال طلا و در مجموع با کسب 524 مدال بازی های المپیک رتبه سوم و بریتانیا نیز با کسب 111 مدال طلا و در مجموع 319 مدال بازی های المپیک در جایگاه بعدی قرار دارد.
بریتانیا با برنامه ریزی بلندمدت و سرمایه گذاری های هدفمند روی ورزشکاران خود در این سال ها رشد قابل توجه و چشمگیری نسبت به بازی های المپیک 2004 آتن، 2008 پکن و 2012 لندن داشته است و رفته رفته توانست غول بزرگ صید مدال های المپیک از کشورهای چین و روسیه را پشت سر بگذارد.
اینکه چه شرایطی و بسترهای لازم ایجاده شده است تا ورزشکاران بریتانیا موفق شوند در المپیک 2016 به تعداد مدال های قابل توجه دست یابند و در رتبه دوم کسب مدال در سال 2016 برسد، موضوع است که نیاز به واکاوی دارد.
«تام آدامز» خبرنگار «یورو اسپرت» نوشت: بریتانیا توانست به تدریج و با برنامه ریزی بلندمت و سرمایه گذاری های کلان که پیش از بازی های المپیک ریو در این کشور جنجال برانگیز بود، به رویا و افسانه های ذهنی خود رنگ واقعیت ببخشد.
بریتانیا در المپیک 1984 لس آنجلس با پنج مدال طلا و در مجموع با کسب 37 مدال در رتبه یازدهم جهان ایستاد، این المپیک بریتانیا را به شوک فرو برد. در آن سال، آمریکا، رومانی، آلمان غربی در رتبه های نخست تا چهارم ایستادند و آمریکا با 83 مدال طلا و در مجموع 174 مدال چشم ها را خیره کرد.
بریتانیا در المپیک 1988 سئول نیز کم فروغ بود و با کسب پنج مدال طلا، یک پله نسبت به دور قبل المپیک سقوط کرد و در رتبه دوازدهم جهان ایستاد و کشور چین هم که در فراز و نشیب کسب مدال قرار گرفته بود، در آن سال در مکان یازدهم قرار گرفت.
این کشور دوباره در المپیک 1992 بارسلون هم یک پله نسبت به المپیک سئول سقوط کرد و این بار در رتبه سیزدهم ایستاد. اما نقطه پایانی و فاجعه آمیز در المپیک آتلانتا در سال 1996 بود و تحمل این سال های تحقیر آمیز، نتیجه اش تنها یک مدال طلا و در مجموع به 15 مدال بود که به یک باره به رتبه 36 سقوط کرد.
پس از این دوران، بلافاصله عملکرد ورزشکاران بریتانیایی تجزیه و تحلیل شد. بحث های طولانی در گرفت. در نهایت برنامه ریزی و سرمایه گذاری وسیعی در رشته های انفرادی و تیمی از جمله ورزش های ژیمناستیک، شنا، قایقرانی، دوچرخه سواری و سوارکاری صورت گرفت.
همین برنامه ریزی های هدفمند بود که در المپیک 2000 شمار مدال های بریتانیا بهبود یافت و نتیجه آن کسب 11 مدال طلا و در مجموع 28 مدال بود.
روند بهبود مدال آوری ورزشکاران بریتانیا از این دوره شتاب گرفت و در المپیک آتن به 31 مدال، در المپیک 2008 پکن با 47 مدال و در المپیک 2012 لندن با کسب 29 مدال طلا برای نخستین بار در رتبه سوم ایستاد. المپیک لندن نقطه دیگر آزمون و درس ها بود و این کشور توانست روسیه را کنار بگذارد.
وقتی «مایل فلپس» آمریکایی با عظمت و تکرار نشدنی به 23 مدال طلا در المپیک دست یافت دست یافت. اهداف و برنامه های بریتانیا سرعت بیشتری گرفت و این بار با چشمانی باز به جوانگرایی روی آورد. این کار ساده ای نبود. این کشور به دنبال استعدادیابی و سرمایه گذاری بیشتر سعی داشت در المپیک ریو به هدف خود برسد.
بریتانیا در المپیک ریو حتی چشم از «نیک اسکلتون» در رشته اسب سواری با آن سن و سال برنداشت و با راهکارهای مناسب و دقیق توانست به اهداف خود دست یابد. «سیمون بیلز» با چهار طلا در ژیمناستیک خوش درخشید و «اندی موری»، «نیکولا آدامز»، «الستر برانلی» همانند لندن عملکرد خوبی داشتند. «مکس ویتلوک» نیز در رشته ژیمناستیک با دو مدل طلا و یک برنز انتظارات را برآورده کرد.
با این حال، المپیک ریو یک چالش جدی بود. چون رقابت های تنگاتنگ باعث شد رکوردها شکسته شود. بریتانیا هدف مشخصی را دنبال می کرد و توانست با جوانترها رکوردهای جهانی و المپیک را بشکند. عملکرد «مکس ویتلوک» و «لوئیس اسمیت» روی خرک و حلقه مردان دیدنی بود.
این یک سیستم فراگیر توام با پیروزی بود. بریتانیا با 350 میلیون پوند و روی هر مدال آور پنج میلیون پوند هزینه کرده بود. البته پیامدهای ترک اتحادیه اروپا و امکان استقلال اسکاتلند به معنای ایده پیش از بازی های توکیو 2020، راه سخت و دشواری در پیش روی این کشور قرار داده است.
**سهم مدال آوران المپیک ریو 2016
در بازی های المپیک ریو 307 مدال طلا، 307 نقره و 361 برنز توزیع شد که بیشترین سهم از مدال ها به رشته ورزشی دوومیدانی، شنا، ژیمناستیک و دوچرخه سواری اختصاص داشت.
در المپیک 2016 ریو، آمریکا با 555 ورزشکار 121 مدل را کسب کرد که سهم مدال آورانش 21.8 درصد جمعیت ورزشکاران اعزامی بود. انگلیس نیز با 307 ورزشکار 67 مدال را گرفت و سهم این کشور نیز 21.8 درصدی جمعیت ورزشکارانش بود.
چین با 412 ورزشکار 67 مدال گرفت. در حقیقت 16.9 درصد جمعیت ورزشکارانش در المپیک ریو مدال گرفتند. روسیه با 271 ورزشکار 56 مدل صید کرد و 20.6 درصد جمعیت ورزشکاران اعزامی مدال گرفتند.
بازی های شانزده روزه المپیک با 10 هزار و 444 ورزشکار از 206 کشور جهان و برای نخستین بار 10 ورزشکار از پناهجویان کشورهای سودان جنوبی، سوریه، جمهوری کنگو، اتیوپی در رشته های ورزش های آبی شیرجه، شنا، شنای موزون، واترپلو، تیراندازی با کمان، دو و میدانی، بدمینتون، بسکتبال، بوکس، قایقرانی، اسلالوم، اسپرینت، دوچرخه سواری، بی ام ایکس، دوچرخه سواری کوهستان، جاده و پیست، سوارکاری درساژ، اونتینگ و پرش، شمشیربازی، هاکی روی چمن، فوتبال، گلف، ژیمناستیک هنری، ریتمیک و ترامپولین، هندبال، جودو، پنج گانه مدرن، روئینگ، راگبی هفت نفره، قایقرانی بادبانی، ورزش تیراندازی، تنیس روی میز، تکواندو، تنیس، ورزش سه گانه، والیبال، والیبال ساحلی، وزنه برداری، کشتی آزاد و فرنگی برگزار شد.
کاروان ورزشی ایران با 64 ورزشکار در 14 رشته بوکس، پینگ پنگ، تیراندازی، تیر و کمان، قایقرانی، وزنه برداری، دوومیدانی، تکواندو، جودو، شمشیربازی، والیبال، کشتی آزاد و فرنگی، شنا و دوچرخه سواری در این دوره از بازی ها شرکت داشتند.
** دستاوردها و آزمون های المپیک ریو
بریتانیا و چین بهترین گزینه های الگوبرداری در المپیک بودند. تعیین استراتژیک و راهبردهای این دو کشور می تواند راهگشای کشورها در المپیک 2020 توکیو باشد.
ترکیبی از جوانان و باتجربه های المپیک، برنامه ریزی بلندمدت و کوتاه مدت، سرمایه گذاری روی رشته های انفرادی و تیمی، تشکیل تیم های الف و ب در مسابقات گوناگون می تواند چشم انداز المپیک 2020 را روشن تر کند.
باید بپذیریم موفقیت در المپیک اتفاقی نیست. المپیک البته محل تجربه اندوختن هم نیست، اما می تواند از المپیک درس ها گرفت. المپیک 2016 با همه مشکلاتی که در برگزاری آن وجود داشت، به تاریخ پیوست، المپیک بعدی نزدیک است.
ورزش (5) **د.آ**1545