بارون دوبد با نام کامل بارون كلمنت اوگوستوس دوبد، سیاح روسی است که در سال 1840 میلادی برابر با 1218 خورشیدی به مناطق لرستان به ویژه خرمآباد سفر كرده و شرح سفر خود را در كتابى با عنوان «سفرنامه لرستان و خوزستان» نگاشته است. وی از نمايندگان روس در ايران بوده، به عنوان نایب اول سفارت روس در تهران فعالیت میکرده است. بارون دوبد، شخصى تحصيلكرده و علاقهمند به تاريخ و تمدن شرق بوده، در انجمنهاى بينالمللى نيز عضويت داشته است. تسلط کامل وی به زبان فارسی و آشنایی با فرهنگ ایرانی، تحصیلات عالی درباره تاریخ ملل مشرقزمین و مهارت در نقاشی، سفرنامه و توصیفهای وی را از بسیاری جهانگردان متمایز کرده، به آن جنبه بالای علمی و فرهنگی بخشیده است. او با بهرهگیری از نفوذش در دولت روسيه، به سراسر ايران سفر کرد و جز خوزستان و لرستان، مناطقی ديگر همچون گرگان، خراسان، كرمانشاه، همدان و فارس را نیز از نزدیک به تماشا نشست. هدف اصلی دوبد از این سفر، شناسایی مناطق بکر و کوهستانی اما ناامن لرستان و خوزستان بوده است؛ سرزمینی که تا آن زمان برای مسافران اروپایی تااندازهای زیاد ناشناخته بود. آنچه درباره انگیزههای مسافرت دوبد به نظر میآید، هرچند سفر وی ظاهرا با انگیزه شخصی صورت پذیرفته، با این حال شیوه مسافرت وی به یک ماموریت سیاسی شباهت دارد؛ بدینمعنا که با گرفتن فرمانهای رسمی از وزیر داخله خطاب به والیان، حاکمان و خوانین، حرکت خویش را به مناطق لرنشین آغاز میکند، از اینرو مردم کمتر به وی اعتماد کرده و با وی در ارتباط بودهاند. کوشش دوبد در تهیه نقشههای جغرافیایی، اهمیتی فراوان دارد. این نقشهها که به دلیل مهارت وی، بسیار دقیق و علمی تهیه شده بود، توانست مقدمات آشنایی اروپاییان با سرزمینهای بکر خوزستان و لرستان را فراهم کند. وی نخستین سیاح روس به شمار میآید که از منطقه لرستان و خوزستان بازدید کرده است، از اینرو برداشتهایش از روابط میان حکمرانان و خوانین با دولت مرکزی، آداب و رسوم و معیشت و خلقیات مردم آنجاها جالب و پرنکته میتواند باشد. او سفر خود را از تهران به سوی قم، کاشان، اصفهان و شیراز آغاز کرده، به شوشتر و دزفول رفته و سرانجام از مسير دزفول به خرمآباد و بروجرد میرسد. او در سفر خود به آثار سياحان و مورخان پيش از خود استناد مىکند. بارون دوبد همواره در زمان ماموريتاش در ايران به روشنی میگوید آرزو داشته آثار باستانى تخت جمشيد را از نزديك ببیند که شهره آفاق است. او از آن که سرانجام به آرزویش رسیده، بسیار خرسند است. این جهانگرد روس که در میانه راه مهمان خانوادهای لر میشود، محبت و توجه زنان منزل را به مرد خانه، خاضعانه و عجیب میشمارد «خانوادهای که میزبان من بودند عبارت بودند از یک مرد جوان، همسر و مادر سالخورده او. در شرق به ندرت دیدهام که مادری نسبت به فرزندش و زنی نسبت به شوهرش، تا این در محبت خالصانه داشته باشند».
او همچنین جایی دیگر از سفرنامهاش به عشق خالصانه زنان ایرانی نسبت به مردانشان اشاره میکند که طرهای از گیسویشان بر مزار همسر میگذاشتهاند. هفته آینده با بررسی این بخش از سفرنامه دوبد، همراه وی به لرستان سفر خواهیم کرد.
نخستین سیاح روس در لرستان
صاحبخبر -