به گزارش آناج به نقل از صدای سراب، وحید یحیوی آذر طی یادداشتی با عنوان ” بافت های فرسوده شهری از تهدید تا فرصت ” نوشت:

شهرهای امروز دارای مشکلات بسیاری می باشند که از مهمترین مسائل کنونی شهرنشینی در جهان، پهنه های نابسامان میانی یا همان بافت‌های فرسوده شهری موجود در شهرها می باشند، که بنا بر آمارهای موجود بخش زیادی از پهنه‌های شهری را به ویژه در شهرهای جوامع در حال توسعه تشکیل می‌دهد..

چنین بافت هایی علاوه بر مسائل و مشکلات کالبدی، ابعاد و کیفیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهر و فضاهای شهری را نیز دچار تنزل نموده و حضور انسان در فضاهای شهری را با معضل روبرو ساخته اند.

ایران با ۷۲ هزار هکتار بافت فرسوده(۱۵% مساحت کشور و ۲۵% جمعیت شهری) دارای مشکلات عدیده و قابل توجهی در این زمینه می باشد که کلانشهرهای کشورمان با حدود ۱۳ هزار هکتار بافت فرسوده دارای سهم قابل ملاحظه ای در این بخش می باشند.

شهر سراب نیز مانند دیگر شهرهای قدیمی کشورمان از این مشکلات بی نصیب نمانده است و دارای مشکلات فراوانی در این زمینه می باشد که پس از تعریف بافت فرسوده و بیانمعیارهای بافت های فرسوده بطور خلاصه به معرفی و بررسی  وضعیت بافت های فرسوده شهری در سراب می پردازیم.

در مورد تعریف بافت فرسوده شهری می توان چنین بیان نمود که بافت فرسوده شهری به عرصه هایی از محدوده قانونی شهرها اطلاق می شود که به دلیل فرسودگی کالبدی، عدم برخورداری مناسب از دسترسی سواره ، تاسیسات ، خدمات و زیرساختهای شهری آسیب پذیر بوده و ارزش مکانی ، محیطی و اقتصادی نازلی برخوردارند . این بافت ها به دلیل فقر ساکنین و مالکین امکان نوسازی خود به خودی را نداشته و نیز سرمایه گذاران انگیزه ای جهت سرمایه گذاری در آن ندارند.

معیارهای شناختبافت فرسوده

مطابق با مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی ایران ، محدوده بافتهای فرسوده براساس شاخصهای زیر تعیین شده است:

– بلوکهایی که بیش از  ۵۰% قطعات آن کمتر از ۲۰۰مترمربع باشند.

– بلوکهایی که بیش از  ۵۰%  بناهای آن فرسوده( فاقد سیستم سازه ای )و به عبارتی ناپایدار و غیراستاندارد باشند.

– بلوکهایی که بیش از  ۵۰%معابر آن عرض کمتر از  ۶متر داشته باشند.

بافت فرسوده شهر سراب

شهر سراب نیز با حدود ۸۷هکتار بافت فرسوده ( مصوب سال ۱۳۸۶ کمسیون ماده ۵) که اغلب آن در محدوده مرکزی و بافت تاریخی شهر مشاهده می گردد دارای معضلات فراوانی در این زمینه می باشد.

بافت های فرسوده  شهر سراب علاوه بر مسائل و مشکلات کالبدی ، ابعاد و کیفیات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهر و فضاهای شهری را دچار تنزل نموده و حضور انسان در فضاهای شهری مختل ساخته اند و منجر به افول حیات شهری و از بین رفتن سرزندگی و نشاط در بافت شهری شده اند.

با توجه به موارد ذکر شده مشاهده می گردد شهر سراب دارای مشکلات بسیاری در زمینه بافت های فرسوده شهری می باشد که توجه جدی به این گونه بافتها و برنامه ریزی مناسب برای بازآفرینی  محدوده های فرسوده شهر سراب جز مهمترین مسائل شهری می باشد.

اقدامات انجام یافته در بافت های فرسوده شهری

با توجه به اهمیت موضوع در سطح کشور ، حل مسائل مربوط به بافت های فرسوده شهری جز مهمترین برنامه های دولت و وزارت راه و شهرسازی می باشد.

با تصویب قانون حمایت از احیا، بهسازی و بازسازی بافت های فرسوده و ناکار آمد شهری در سال ۱۳۸۹ و مطابق ماده ۱۶ این  قانونتهیه سند ملی راهبردی احیا،بهسازی،نوسازی و توانمند سازی بافت های فرسوده و نا کارآمد شهری  گامی مهم در راستای بهبود وضعیت بافت های فرسوده برداشته شد.

از دیگر اقدامات دولت در این زمینه می توان به تهیه طرح های اختصاصی برای بافت های ناکارآمد و فرسوده شهری تحت عنوان بازآفرینی پایدار محدوده ها و محلات ناکار آمد شهری و ارائه تسهیلات بانکی با سود پایین در راستای نوسازی بافت های فرسوده شهری را نام برد.

در شهر سراب هم با توجه به مشکلات موجود و اهمیت موضوع ستاد باز آفرینی شهری سراب به ریاست فرماندار محترم تشکیل شده است و  تهیه طرح با عنوان (( شناسایی و تهیه سند چارچوب برنامه ریزی  محدوده ها و محلات نیازمند بازآفرینی شهر سراب ( شامل بافتهای فرسوده و سکونت گاههای غیر رسمی ) )) جز برنامه های شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران قرار گرفته که تاکنون مرحله اول مطالعات توسط شرکت مشاور آرمان پویش طرح  به پایان رسیده  و مطمئنا با ادامه مطالعات و تهیه طرح و سند اختصاصی  برای بافت های مذکور بسیاری از مشکلات موجود در محدوده این مناطق مرتفع گشته و گامی اساسی در راستای رفع معضلات برداشته خواهد شد.

از اقدامات شورای اسلامی شهر و شهرداری سراب در راستای بهبود وضعیت بافت های فرسوده شهری می توان تخفیف  ۵۰ درصدی عوارض مجوز ساخت برای مالکین املاک ساختمانی موجود در بافت های فرسوده شهری، تخفیفات عوارض مجوز ساخت در هنگام تجمیع قطعات و معرفی به اداره راه و شهرسازی جهت استفاده از تسهیلات بانکی را نام بردکه همشهریان و ساکنین محترم بافت های فرسوده شهری می توانند از این فرصت استفاده نموده و نسبت به نوسازی ساختمانهای فرسوده خویش اقدام نمایند.

از دیگر برنامه های عمرانی و شهرسازی شهرداری سراب بازگشایی معابر موجود در بافتهای فرسوده شهری از جمله ( خیابانهای ۱۲ متری وحدت، شهید احمدی ، اهرلو و … ) می باشد که در صورت بازگشایی این معابر که نیاز به مشارکت اساسی ساکنین این مناطق دارد بسیاری از مشکلات شهری همچون ترافیکی، دسترسی، فرسودگی کالبد، مسائل اقتصادی و اجتماعی و … در این مناطق بهبود خواهد یافت.

بنابراین رفع نابسامانی های موجود و ارتقای کیفی و کمی شرایط زیست محیطی، مستلزم برنامه ریزی و تهیه و تدوین و ساماندهی توسعه پایدار شهری و بهسازی و نوسازی بافت های فرسوده و اجرا و نظارت صحیح این برنامه ها در این مناطق توسط مسوولان تصمیم گیر و تصمیم ساز و استفاده بهینه از مشارکت مردمی می باشد تا در نهایت منجر به ارتقا کیفیت زندگی ساکنین در این مناطق شده و تهدیدات موجود در این محدوده به فرصت هایی اساسی و مهم در راستای نوسازی و احیا بافت های فرسوده تبدیل شود.

وحید یحیوی آذر

کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری

و مسئول ساماندهی بافت فرسوده شهرداری سراب