رئیس سازمان حفاظت محیط زیست درباره بودجه تخصیصی سازمان محیط زیست در سال 95 و اولویت‌های مصرف آن می‌گوید: بودجه مصوب، 167میلیارد تومان است که البته با توجه به مشکلات اقتصادی، اینکه چه مقداری تا پایان سال تخصیص یابد، مشخص نیست. اولویت مصارف بودجه سال 1395 مدیریت مقابله با ریزگردها و پدیده گرد و غبار؛ حفاظت، پایش و احیای تالاب‌ها و روخانه‌های در معرض خطر؛ ایجاد سیستم کنترل و پایش آلودگی هوا در کشور؛ توانمندسازی منابع انسانی و تأمین نیروی انسانی مورد نیاز برای حفاظت و بهسازی محیط زیست؛ راهبری، ساماندهی و اجرای برنامه‌های آموزشی، تحقیقاتی و پیام رسانی محیط زیست است.
دکتر ابتکار در پاسخ به این پرسش که آیا سازمان محیط زیست توانسته مشکل کسری بودجه خود را حل کند نیز تصریح می‌کند: به دلیل بحران‌های مختلف و مسایل حاد اقتصادی کشور، کسری بودجه وجود دارد، ولی با مدیریت صحیح می‌توان آن‌ها را اولویت بندی کرد و به نتیجه رساند. با وجود تمام این مشکلات، توانسته ایم در بخش‌هایی مانند پایش و برای تجهیز شهرهای کشور به دستگاه‌هایی که میزان آلایندگی‌ها را نشان دهد، اعتبارات خوبی بگیریم و این ناوگان طی سه سال اخیر کاملاً تجهیز و به روز شده است.
آنچه می‌خوانید گفت‌و‌گوی صمیمی ما با دکتر «معصومه ابتکار» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و معاون رئیس جمهور است که در هفته بزرگداشت دولت و در جوار بارگاه ملکوتی رضوی انجام شده است.
خانم دکتر! شما به عنوان معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان محیط زیست درباره سخنان تولیت آستان قدس رضوی و تأکید ایشان بر مجاز نبودن بهره‌برداری از جنگل‌ها با نام مبارک این آستان، چه نظری دارید؟
جناب آقای رئیسی به موضوع بسیار مهمی اشاره کردند و نشان دادند که برای حفظ جایگاه معنوی آستان قدس تلاش می‌کنند و درک قابل توجهی نسبت به این مسأله دارند. ایشان با دریافت گزارشی در این زمینه، دستور توقف اجرای چنین طرح‌هایی را در زیرمجموعه آستان قدس صادر کرده‌اند. امیدواریم دیگر دستگاه‌ها از این اقدام شجاعانه که مصلحت کل کشور را بر مصلحت بخش یا بخش‌هایی ترجیح می‌دهد، الگو بگیرند و به جنگل‌ها به عنوان ذخایری با ارزش نگاه کنند که در آستانه نابودی است و آثار نابودی آن بر زندگی تک تک ایرانیان، فاجعه بار خواهد بود.
سازمان محیط زیست چه فعالیت‌های بین‌المللی با محوریت ایران برای مشکل ریزگردها انجام داده‌است؟
ما چهار فعالیت اصلی را در این سطح دنبال کردیم. مکاتباتی در سطح بین‌المللی با آقای بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل انجام شد که حاصل آن، نشست بین‌المللی سال گذشته در اهواز بود. در این نشست تجربه کشورهای دیگر در مورد ریزگردها بیان شد. از دیگر موارد، نوشتن قطعنامه بود که براساس آن آقای بان کی مون باید نتایج تحقیقات در مورد گرد و غبار در سطح جهان را تهیه کند و دو ماه پیش قطعنامه دیگری را برای اجرایی کردن قطعنامه قبلی تهیه کردیم و دو قطعنامه دیگر را هم گرفتیم.
آیا قرار است در سطح بین‌المللی کمکی برای رفع مشکل گرد و غبار به ایران انجام شود؟
قرار است سازمان ملل ساز و کار و راهکارهای مقابله با این پدیده را به ما معرفی کند.
نتیجه تفاهمنامه در خصوص مهار ریزگردها با کشور عراق به کجا انجامید؟
تفاهمنامه‌هایی از قبل امضا شده است و ما برای اجرایی کردن تفاهمنامه در بهمن 92 به عراق رفتیم و قرار شد 200 هکتار از زمین‌های اطراف کربلا را نهال کاری کنیم و همچنین در کارهای آموزشی به کارشناسان عراقی کمک کنیم و در آن تاریخ آغاز عملیات را اعلام کردیم.
چرا این عملیات ادامه نیافت؟
متأسفانه از سال 92 تاکنون شرایط نامناسب امنیتی در عراق، امکان انجام فعالیت را از ما سلب کرده است.
سازمان محیط زیست برای حل مشکل ریزگردها در خوزستان چقدر هزینه کرده است؟
مبلغ دومیلیارد و چهارصد میلیون تومان برای برنامه‌های مختلف آلودگی هوا و گرد و غبار در این استان اختصاص داده‌ایم.
برخی کارشناسان معتقدند طرح‌ها و اقدامات دولت ایران در مهار ریزگردها چندان موفق نبوده است، چه توضیحی دارید؟
ما در ایران 2 میلیون و 800 هزار هکتار کانون بحرانی گرد و غبار داریم که تغییرات محیطی، خشکسالی، مدیریت نادرست در مصرف آب و مسأله هدر رفت 40 درصدی آب در بخش کشاورزی مشکل دشت‌ها و تالاب‌ها را افزایش داده و ریزگردها را تحت تأثیر قرار داده است.
نتایج پیگیری‌های شما چه بوده است؟
در حال حاضر 62 درصد از تالاب هورالعظیم توسط شرکت نفت آبگیری شد و دریاچه ارومیه شرایط رو به احیا را دارد و به رغم گرمای 50 درجه و توفان‌های منطقه‌ای در‌هامون نیز فعالیت‌های خوبی انجام داده‌ایم و توانستیم حقابه‌هامون را به صورت منظم دریافت کنیم.
آیا احتمال آلوده بودن ریزگردها به مواد رادیواکتیو را تأیید می‌کنید؟
با توجه به تحقیقات انجام شده تاکنون هیچ خبر قطعی دال بر آلوده بودن این ریزگردها به رادیواکتیو داده نشده است.
نظر سازمان ملل در این باره چیست؟
هنوز چیزی دستگیر کسی نشده که بتواند به طور قطع اظهارنظر کند.
همکاری دستگاه‌های دیگر حاکمیتی همچون وزارت بهداشت و دیگر سازمان‌ها و نهادها را در حل مشکل ریزگردها، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
طبق مصوبه، وظایف تمامی دستگاه‌ها در دو نهاد کارگروه ملی مقابله با گرد و غبار که از جنبه مدیریت بحران مسؤولیت دارند، اعلام شده است. بیمارستان‌ها عملکرد خوبی دارند و تجهیزات خوبی در سطح منطقه داریم.
با توجه به فرا رسیدن اول مهر و احتمال افزایش میزان آلودگی در کلانشهرها آیا تدابیری اندیشیده شده است؟
حدود یک ماه پیش دولت علاوه بر دستورالعمل‌هایی که موجود است، مصوبه‌ای را اعلام کرد که تأکید بر خروج ناوگان فرسوده حمل و نقل شهری و نوسازی این ناوگان درون شهری در کلانشهرها دارد. ساعت کار ادارات و مدارس نیز به گونه‌ای تنظیم شده که مشکل آلودگی کاهش یابد.
با توجه به اهمیت آموزش و پیشگیری از تخریب محیط زیست، نقش آموزش و پرورش را در این بخش چه می‌دانید؟
خوشبختانه تعاملات خوبی را با آموزش و پرورش داریم و کودکان از بدو ورود به سیستم آموزشی با مسایل محیط زیستی آشنا می‌شوند و رفتار صحیح با طبیعت را می‌آموزند.
با توجه به اینکه بسیاری از مدارس روستایی در جوار مناطق حفاظت شده هستند و آموزش به دانش‌آموزان و خانواده آن‌ها می‌تواند در حفظ گونه‌ها کمک کند، آیا طرحی در این زمینه دارید؟
بله؛ طبق تفاهمنامه از ابتدای مهر امسال محیط‌بانان ما حداقل یک بار در سال در این مدارس حاضر می‌شوند و به آموزش دانش‌آموزان خواهند پرداخت.
آیا امکان دارد این طرح در تمامی مدارس ایران اجرایی شود؟
با توجه به اعلام نیاز از سوی آموزش و پرورش در حد توان حاضریم کمک کنیم.
در حال حاضر چند درصد از صنایع ما در ردیف صنایع سبز قراردارند؟
سال گذشته حدود 500 واحد صنعتی در پورتال سازمان ثبت نام کردند. پس از ممیزی 60 واحد امتیاز آوردند و صنعت سبز اعلام شدند. صنایعی هم که امتیاز بالاتر از 90 کسب کردند به عنوان صنعت برگزیده انتخاب شدند.
طبق تبصره یک ماده 38 قانون مالیات بر ارزش افزوده، سازمان محیط زیست باید تا 15 اسفند هر سال لیست صنایع آلاینده را تهیه کند. آیا این اقدام انجام می‌شود؟
این روند با بررسی‌های کارشناسی و براساس شاخص‌های تعیین شده و مستندسازی آزمایش‌ها و از طریق فرآیندهای ادارات کل انجام و پس از بازنگری در سازمان مرکزی، ارایه می‌شود.
آلوده ترین صنعت یا واحد صنعتی در سال گذشته کدام واحد بود و چه اقدامی در این باره انجام شده است؟
به طور کل صنایعی مانند صنایع شیمیایی، صنایع نفتی، صنایع کانی غیرفلزی و آن‌ها که بالقوه پساب و فاضلاب صنعتی تولید کنند واین پساب تصفیه نشود، آلایندگی بالایی دارند. کارخانجات آسفالت و سیمان در حوزه آلودگی هوا در این دسته مطرح هستند.
آیا کارخانجات آسفالت و سیمان هم می‌توانند صنایع سبز محسوب شوند؟
بله اگر به ملاحظات زیست محیطی ملزم شوند، می‌توانند جزو صنایع سبز محسوب شوند. در سال گذشته هشت واحد سیمان به عنوان صنعت سبز معرفی شدند.
آخرین اقدامات در خصوص قانون جامع حمایت از محیط بانان به کجا رسیده و چقدر عملیاتی شده است؟
لایحه حمایت از محیط بانان نیز به منظور تقویت قوانین موجود از جمله افزایش امتیازات محیط بانان تا سقف امتیازات موجود در دست پیگیری است و به دولت ارایه شده و قرار است خارج از نوبت مورد رسیدگی قرار گیرد.
آیا مجلس شورای اسلامی هم می‌تواند بر روند کار تاثیرگذار باشد؟
با رایزنی‌های لازم، حمایت مجلس شورای اسلامی نیز جلب شده تا روند تصویب آن در مجلس نیز سریع تر انجام شود.
چرا در حال حاضر در ایران پارک وحش یا «اکوپارک» نداریم؟
این گونه طرح‌ها، هم فضای بسیار زیادی نیاز دارد و هم هزینه آماده سازی آن بسیار بالاست. اگر اشخاص حقوقی و حقیقی در بخش خصوصی چنین امکانی را داشته باشند، ما استقبال می‌کنیم.