جاي تعجب نبود زماني كه نيكولاس ساركوزي، رييس‌جمهور سابق فرانسه خبر از حضورش در رقابت رياست‌جمهوري 2017 را داد. در واقع پس از اينكه سال 2012 به حزب سوسياليست فرانسوا اولاند باخت، سخت مي‌توان ادعاي او را مبني بر تمام شدن كارش با سياست جدي گرفت. هر ذهنيتي درباره ساركوزي داريد مطمئنا انكار نمي‌كنيد كه او حاضر به دور بودن از نظرها و توجه‌ها داشته باشد.
حقيقت اين است كه ساركوزي هرگز شكستش را نپذيرفت. مانند آلمان پس از جنگ جهاني اول، ساركوزي از ميل به انتقام سرشار شده كه اين ميل با هوس هميشگي و پنهان‌شده‌اش به قدرت همراه است.
ساركوزي ظاهرا تصور مي‌كند فرانسه آماده خوشامدگويي به اوست به ويژه اين تصور را با منفور شدن اولاند تقويت مي‌كند. در عوض اينكه از بدنامي‌هاي به بار آورده خود كه در نظرسنجي‌هاي مردمي انعكاس يافته، ناراحت باشد ظاهرا مشغول روياپردازي تكرار انتخابات 2007 و زماني است كه به راحتي بر سگولن رويال، نامزد سوسياليست فرانسه و شريك سابق اولاند پيروز شد.
البته آنقدرها هم غيرمنطقي نيست. چه مردم ساركوزي را دوست داشته باشند چه نداشته باشند حقيقت اين است كه طي دوره رياست‌جمهوري اولاند وضعيت اجتماعي، اقتصادي و امنيتي فرانسه بدتر و بدتر شد و بسياري اولاند را مسوول پاسخگويي به اين وضعيت مي‌دانند.
البته ممكن است شرايط جاري رقباي ساركوزي در حزب جمهوريخواه فرانسه را آزار دهد. به ويژه ممكن است آلن ژوپه- قدرترين رقيب ساركوزي كه از يك حزب نامزد رياست‌جمهوري‌خواهند شد- متوجه شود رويكرد ميانه‌رواش به يك مسووليت بدل شود مخصوصا حالا كه نام ساركوزي به ميان آمده است.
هر دوي كمپين‌ها بر مليت فرانسوي تكيه كرده‌اند. اما از يك سو ژوپه كه عبارت «مليت شاد» را ابداع كرده و هدفش عبور از تقسيم‌بندي‌هاي عميق درون جامعه فرانسه است، از سوي ديگر ساركوزي آماده سرمايه‌گذاري بر همين تقسيم‌بندي‌هاست و اسلام را تهديدي جدي براي سبك زندگي فرانسوي‌ها معرفي مي‌كند. با توجه به فضاي عمومي حال حاضر فرانسه- كه حمله‌هاي تروريستي اخير از قتل 86 انسان در حمله با كاميون در نيس و در ماه جولاي تا قتل وحشيانه كشيشي در نورماندي اواخر همان ماه- ممكن است رويكرد ساركوزي پيش برود.
ممنوعيت پوشش اسلامي در شهرهاي ساحلي فرانسه را در نظر بگيريد. مطمئنا در جامعه‌اي آزاد كه قشرهاي گوناگوني در آن ساكن هستند، لباسي كه به گروهي از زنان اجازه لذت بردن از فعاليت‌ها را بدهد به راحتي پذيرفته مي‌شود. با اين حال زنان مسلمان براي پوشش اسلامي مورد حمله قرار گرفتند و پليس براي اين افراد جريمه‌اي در نظر گرفته و در آخرين مورد در ساحل نيس زني را مجبور به برداشتن حجابش كرده‌اند.
در حالي كه برخي چنين ممنوعيت‌هايي را محكوم مي‌كنند، برخي از شهروندان حامي آن شده‌اند. من هم اخيرا در ساحلي فرانسوي بودم ساحلي كه داشتن پوشش اسلامي در آن ممنوع نبود و مي‌ديدم مردم وحشت كرده‌اند و واكنش‌هاي توهين‌آميزي به زني مسلمان كه پوشش دارد و با خانواده‌اش در آب است، مي‌كنند. حتي شنيدم مردي جوان مي‌گويد اين تصوير او را وادار به «شليك به اين خانواده» مي‌كند. جامعه باز فرانسه كه قشرهاي گوناگوني در آن ساكن هستند از هم پاشيده شده.
ساركوزي فضاي عمومي را به خوبي درك كرده. او مي‌داند فرانسوي‌ها حالت تدافعي به خود گرفتند و خشمگين هستند. او مي‌خواهد با استفاده از اين احساسات، حمايت آنها را بخرد؛ حمايتي كه شامل جذب راي از سوي مارين لوپن از حزب راست‌گراي جبهه ملي مي‌شود. در همين راستا، ساركوزي بي‌شباهت به نامزد حزب جمهوريخواه امريكا يعني دونالد ترامپ نيست، كسي كه خود را ناجي كشور بزرگ در حال ركود ناميده و به همين طريق حمايت عده‌اي راي‌دهنده خشمگين را به دست آورده است.
اما از طرفي ممكن است ساركوزي متوجه اين موضوع شود كه به وجود آوردن چنين ترسي مردم را از او مي‌رهاند. به نظر نمي‌رسد ساركوزي با سرزندگي و روابط متشنجش، شبيه به رهبري قابل اعتماد و متعهد باشد كه فرانسه دچار تنش به آن احتياج داشته باشد.
به زودي پاسخ را خواهيم دانست. نظرسنجي‌هاي جديد مردمي نشانه‌هاي پررنگي از چگونگي درك مردم فرانسه از بازگشت تازه ساركوزي ارايه خواهد كرد. آيا راي‌دهندگان هنوز هم به دلايلي كه به واسطه آنها رياست‌جمهوري او پايان يافت، معتقد هستند؟ يا فضا در آن حد تازه هست كه او را به عنوان بهترين گزينه در نظر بگيرند؟
البته انتخابات درون حزبي ماه نوامبر نكته‌اي را ناگفته نمي‌گذارد. با توجه به پايين‌ترين ميزان تاييد اولاند، باور عموم بر اين است كه نامزدي كه آراي درون حزب جمهوريخواه را به دست بياورد رييس‌جمهوري بعدي فرانسه خواهد شد. گرچه ژوپه تا به حال در صدر جدول نظر‌سنجي‌ها قرار دارد، اما ممكن است فرانسوي‌ها نسخه شاد مليت فرانسوي او را به نفع مليت تيره‌وتاري كه ساركوزي خواهد ساخت، رد كنند.
هنوز هم بر اين باورم كه ژوپه بالاترين انتظارم براي جايگيري در مسند رياست‌جمهوري فرانسه است. از لحاظ سن و كارنامه حرفه‌اي، او نسخه فرانسوي هيلاري كلينتون است و عمل او را بيشتر از تسخير قدرت ديده‌ايم. اما ترس سلاحي پرقدرت است و ساركوزي همانند ترامپ مشتاق به كار گرفتن آن است.
منبع: پروژه سنديكات
∎