گروه انرژي  حميد مظفر- زهره اكرمي
در زبان انگليسي «خوابيدن با يك چشم باز» اشاره به وضعيتي دارد كه هرلحظه امكان آسيب‌ديدن از طرف مقابل شما وجود داشته ‌باشد و نياز به هوشياري كامل در مواجهه با چنين شخصي احساس مي‌شود. سابقه عربستان‌سعودي در برخورد با هم‌پيمانان خود خصوصا در بازار نفت كه آخرين مورد آن را در نشست دوحه شاهد بوديم، سبب اين مي‌شود كه بگوييم «در كنار سعودي‌ها با يك چشم باز بخواب!»
در يكي، دو هفته اخير باز هم عربستان‌سعودي طرح فريز نفتي را روي ميز آورد و سبب شد كه براي چند روزي قيمت نفت بالا برود و اميدها براي بازگشت تعادل به بازار و بالا رفتن قيمت نفت پررنگ شود. اما تنها چند روز كافي بود تا سعودي‌ها مجددا سياست يك بام و دو هواي خود را در پيش بگيرند. در حالي كه در روزهاي قبل خالد الفالح، وزير انرژي اين كشور از آمادگي كامل خود براي حمايت از فريز نفتي سخن گفته ‌بود. روز گذشته خالد الفالح از عدم ضرورت دخالت در بازار سخن گفت و اظهار كرد كه بازار در حال طي كردن «مسير صحيح خود» است. اين اظهارنظر سبب شده تا مجددا عرق سردي بر پيشاني فعالان بازار نفت بنشيند و اميدها براي ثمردهي نشست غيررسمي اوپك در الجزاير و دستيابي به توافقي براي فريز نفتي رنگ ببازند. در همين حال وزير نفت ايران نيز با وجود اعلام آمادگي براي حضور در نشست الجزاير به صورت رسمي، در نشست خبري خود در جريان بازديد از پروژه‌هاي عسلويه تلاش كرد تا هرگونه تقصيري در رابطه با بي‌ثباتي بازار را از گرده ايران برداشته و مازاد عرضه بازار را به رقباي خود نسبت دهد. هرچند در حال حاضر نيز هم ايران و هم عربستان سخني از شركت نكردن در نشست غيررسمي الجزيره و ترك ميز مذاكره نگفته‌اند، اما فراز و نشيب‌هاي روز‌هاي اخير سبب شده كه تحليلگران انتظار چنداني از موفقيت اين نشست نداشته ‌باشند و انتظار تكرار واقعه دوحه را بكشند.
در كنار اينها روز گذشته جنت يلن، رييس فدرال رزرو امريكا در رابطه با آخرين سياست‌هاي پولي اين كشور به ايراد سخن پرداخت. وي در صحبت‌هاي خود از بالا رفتن شانس افزايش نرخ بهره در ماه‌هاي اخير خبر داد. سخناني كه انتظار مي‌رود افزايش ارزش دلار و درنتيجه كاهش قيمت نفت را داشته‌ باشد. تمام اين مسائل سبب شده بازار نفت گرفتار بردارهاي نامشخصي باشد كه برآيند آنها چندان براي كارشناسان و رسانه‌ها شفاف نباشد. گزارش «تعادل» از آخرين وضعيت بازار نفت را در ادامه مي‌خوانيد.
سخنان روز جمعه خالد الفالح، وزير انرژي عربستان انتظارات در زمينه به نتيجه رسيدن دخالت كشورهاي توليد‌كننده نفت، براي تقويت قيمت را تعديل كرده و از سوي ديگر تحليلگران از تهديدآميز شدن وزنه مازاد عرضه از بازار سخن گفتند، اين اتفاق‌ها درنهايت باعث افت قيمت‌هاي جهاني نفت خام شد.
در همين راستا قيمت نفت خام برنت در ساعت 6:58دقيقه جي‌تي‌ام، با 21سنت كاهش نسبت به نزديك‌ترين معامله به 49.46دلار براي هر بشكه رسيد و قيمت نفت WTI با 10سنت كاهش، 47.23دلار معامله شد.
وزير انرژي عربستان پنج‌شنبه گذشته در گفت‌وگو با رويترز اظهار داشت: «ما معتقديم به هيچ مداخله معناداري در بازار نياز نيست و بايد اجازه داد عرضه و تقاضا به‌طور خودكار براي ما كار كنند. وي همچنين افزود: در حال حاضر بازار در جهت صحيحي در حال حركت است». وي همچنين اظهار كرد كه به‌طور قطع، پيشنهاد او كاهش توليد نفت نيست.  در همين حال الفالح به بلومبرگ نيز گفت كه اگر فريز عملي شود اتفاق مثبتي خواهد بود و اينكه عربستان مي‌خواهد به صحبت‌هاي ساير اعضاي اوپك گوش دهد.
اعضاي سازمان كشو‌ر‌هاي صادر‌كننده نفت، اوپك،در روزهاي 26 تا 28سپتامبر در حاشيه همايش بين‌المللي انرژي در الجزاير نشست مشترك خود را برگزار مي‌كنند.  ديدگاه خالد الفالح، وزير انرژي عربستان انتظارات در زمينه نتيجه‌يي معنا‌دار از دخالت توليد‌كنندگان نفت خام در بازار نفت را مقهور كرد. بازاري كه به‌واسطه فشار 2ساله از مازاد عرضه، لجوج و سرسخت شده است.

 موضع كج‌دار و مريز ايران
در همين حال، بيژن زنگنه، وزير نفت ايران در نشست خبري خود در حاشيه سفر به استان بوشهر و بازديد از پروژه‌هاي عسلويه به مناسبت هفته دولت با اشاره به اعلام حضور خود در نشست اعضاي اوپك در حاشيه مجمع جهاني انرژي در الجزاير، گفت: «ايران از هر طرحي براي مديريت و ثبات بازارهاي جهاني نفت خام حمايت مي‌كند».  زنگنه در سخنان خود تلاش كرد مجددا بر نقش كشورهاي رقيب خود مانند عربستان در به‌هم ريختن بازار تاكيد كند و ايران را از مازاد عرضه موجود در بازار مبري كند. به گزارش شانا، بيژن زنگنه صبح روز گذشته در نشست خبري خود در سازمان منطقه ويژه اقتصادي انرژي پارس گفت: «ايران در برهم ريختن ثبات بازار نفت نقشي نداشته است، از اين رو پس از تحريم‌ها ما اكنون به دنبال احياي سهم خود در بازارهاي جهاني نفت خام هستيم».
وي درباره حضور در نشست مجمع بين‌المللي انرژي با تاييد اينكه در اين اجلاس كه هفتم و هشتم مهرماه برگزار مي‌شود شركت خواهد كرد، افزود: «زماني كه بي‌ثباتي در بازار ايجاد شد، توليد نفت ايران به زحمت به ٢ميليون و ٧٠٠هزار بشكه مي‌رسيد و صادرات نفت كمتر از يك ميليون بشكه در روز بود».
وي تصريح كرد: انتظار ما اين است كساني كه ثبات بازار را برهم زدند، بالاترين و اصلي‌ترين مسووليت را در برگرداندن ثبات به بازار برعهده بگيرند.
ايران در روز جمعه اعلام كرد كه براي تثبيت بازار نفت با ساير توليدكنندگان همكاري خواهد كرد اما همچنين افزوده است كه از سايرين نيز انتظار دارد به حقوق فردي ايران نيز احترام بگذارند.  در اين ميان اما بعضي از ناظران اظهارات تهران را درنهايت در جهت ادامه تلاش‌ها براي بازگرداندن سهم بازار و افزايش صادرات خود پس از لغو تحريم‌ها تفسير مي‌كنند. لغو تحريم‌ها در ماه ژانويه به ايران اجازه داد كه بازگشت كاملي به بازار نفت داشته باشد.
به گزارش «تعادل» به نقل از «فورچون» اويستن برنتسن، مديرعامل شركت معاملاتي نفت خام سنگاپور اظهار داشت: «ما انتظار نداريم كه نشست ماه سپتامبر اوپك با هرگونه فريز نفتي يا اثرگذاري معنادار روي بازار نفت موافقت كند. از آنجايي كه نگراني اصلي اعضاي اوپك بر سر سهم از بازار نفت است، اين توافق عملي نمي‌شود. »
وي همچنين با توجه به ميزان عرضه نفت كه طي دو سال گذشته بر قيمت‌ها فشار آورده، معتقد است كه ذخاير جهاني نفت به آرامي در حال كاهش است تا قيمت‌ها را به بالاي 50دلار براي هر بشكه حفظ كند.
بانك امريكايي جفريز روز جمعه اعلام كرد، با وجود نشانه‌هاي خرسي بازار نفت در مدت اخير مانند ركورد صادرات اوپك و افزايش صادرات سوخت چين، انتظار مي‌رود كه بازار نفت در 3ماهه چهارم سال متعادل شود و كاهش ذخاير نفتي در سال 2017 شتاب بگيرد. اين موضوع سبب بازگشت قيمت‌هاي اصلي و اساسي نفت مي‌شود.

 طبل توخالي فريز نفتي
چه فريز نفتي اوپكي‌ها بالاخره اتفاق بيفتد و چه شكست بخورد، دردي از بازار نفت دوا نخواهد كرد. اين عقيده‌يي است كه گزارشگر پايگاه خبري «ماركت واچ» دارد. موسسه گلدمن ساكس هشدار مي‌دهد كه با توجه به اينكه كشورهايي مانند ليبي، عراق و نيجريه كه توليد نفت آنها در چند ماه اخير با اختلالات زيادي مواجه بوده در حال آماده‌سازي خود براي افزايش توليد هستند، وضعيت بازار نفت به اين زودي بهبود پيدا نخواهد كرد. به گزارش «تعادل» به نقل از ماركت واچ، «دمين كوروالين» و «جفري كوري» دو نفر از استراتژيست‌هاي موسسه گلدمن در اين رابطه اظهار مي‌كنند: «ما معتقديم كه نه فريز نفتي اوپك و نه كاهش ارزش دلار براي پشتيباني بيشتر از قيمت‌ها مناسب نخواهند بود. از نظر ما بهبود روابط بين طرف‌هاي درگير در مناطقي كه با اختلالات نفتي مواجه هستند، تاثيرگذاري بيشتري نسبت به فريز نفتي اوپك در رابطه با تعادل مجدد بازار خواهد داشت.»
البته لازم به ذكر است كه ليبي، عراق و نيجريه هر سه كشورهايي هستند كه در سازمان كشورهاي صادركننده نفت عضو هستند و تحليلگران گلدمن ساكس به اين مساله اشاره نكرده‌اند كه آيا اين سه كشور از فريز نفتي حمايت خواهند كرد يا خير. در مجموع اين موسسه تحقيقاتي امكان رسيدن به توافق در نشست ماه سپتامبر اعضاي اوپك در الجزاير را رد نكرده‌ است.
براساس پيش‌بيني‌ گلدمن‌ساكس در نيمه دوم سال 2016 حداقل 100هزار بشكه در روز از اين سه كشور به بازار اضافه خواهد شد. همچنين در هفته گذشته شاهد بوديم كه عراق به تنهايي 150هزار بشكه در روز به ظرفيت توليد خود اضافه كرد.
هرچند فعل و انفعال‌هاي اين كشورها براي افزايش توليد خود زير سايه فضاي رسانه‌يي كه در مورد نشست غيررسمي ماه آينده اعضاي اوپك براي رسيدن به توافقي براي فريز نفتي ايجاد شده ‌بود به چشم نيامد. انتشار اخبار نشست الجزاير سبب شده كه هفته گذشته بهترين هفته براي قيمت‌هاي نفت در پنج ماه گذشته باشد.
همان‌طور كه اشاره شد نمونه فعل و انفعال كشورهاي نامبرده را مي‌توان در افزايش 150هزار بشكه‌يي توليد نفت عراق مشاهده كرد. اما از سوي ديگر ليبي كشوري با اوضاع آشفته سياسي و امنيتي است كه درگيري‌هاي نظامي بين نيروهاي داعش و ارتش سبب شده كه توليد نفت در اين كشور به كمتر از يك‌چهارم ظرفيت توليد يك ميليون و 500هزار بشكه‌يي خود برسد. با پايان يافتن درگيري‌ها انتظار مي‌رود كه ليبي بلافاصله توليد خود را دوبرابر كند. به گزارش «تعادل» به نقل از «ماركت واچ» كريستف رول سرپرست بخش جهاني سازمان سرمايه‌گذاري ابوظبي در پاسخ به اين سوال كه در حال حاضر بزرگ‌ترين ريسك بازار نفت كدام است، پاسخ داد: «وضعيت ليبي!»
ماركت‌ واچ در ادامه مي‌نويسد كه تحليلگران گلدمن‌ساكس اظهار كرده‌اند در صورتي كه افزايش 100هزار بشكه‌يي توليد تحقق پيدا كند، پيش‌بيني آنها از قيمت نفت براي سال آينده كاهش پيدا خواهد كرد و به ميانگين 45دلار در هر بشكه خواهد رسيد. اين در حالي است كه پيش‌بيني فعلي اين موسسه از قيمت نفت براي سال آينده 52دلار و 50سنت براي هر بشكه است. افزون بر اين مسائل، كاهش ارزش دلار نيز سبب شد كه قيمت نفت بالاتر نيز برود.
از سوي ديگر، روز دوشنبه هفته گذشته بانك «بي‌ان‌پي پاريباس» فرانسه پيش‌بيني خود از قيمت نفت در سه دوره سه‌ماهه پيش رو را كاهش داد. تحليلگران اين بانك مذاكرات فريز نفتي اوپك را بي‌ارزش خوانده و معتقدند كه مازاد عرضه موجود در بازار كماكان بر قيمت‌ها فشار خواهند آورد. اين بانك فرانسوي در حال حاضر پيش‌بيني خود از قيمت نفت WTI براي سه ماهه پاياني سال جاري را روي 45دلار قرار داده‌ كه اين سطح از قيمت تا سه ماهه دوم سال 2017 به 44دلار خواهد رسيد.»
كاهش اخير قيمت نفت نشان‌دهنده اين است كه بازار به فريز و هرچه كه به آن مربوط است، مشكوك است و اميد خود مبني بر محدود كردن توليد توسط بزرگان نفت را از دست داده است. اميدي كه پس از اظهارنظر خالد الفالح وزير نفت عربستان مبني بر آمادگي كشورش براي ايجاد تعادل در بازار به وجود آمد، اما در روزهاي اخير تحليلگران اعتماد خود به كارتل را مجددا از دست رفته مي‌بينند و آنها كم‌كم در حال رسيدن به اين نتيجه هستند كه اعضاي اوپك روي هيچ چيز توافق نخواهند كرد و دست خالي الجزيره را ترك خواهند كرد. همان اتفاقي كه در فروردين‌ماه در دوحه قطر اتفاق افتاد.
استراتژيست‌هاي گلدمن‌ساكس اما كماكان اعتقاد دارند كه توافق براي فريز نفت همچنان، امكان‌پذير است اما سوال اينجاست كه چنين توافقي به چه كار اعضاي اين به اصطلاح كارتل مي‌آيد. آيا فريز نفتي واقعا به اعضاي اوپك براي تضمين قيمت بالاتر نفت كمك خواهد كرد؟
از ايالات‌متحده خبر مي‌رسد كه توليدكنندگان نفت فوج‌فوج در حال بازگشت به سر چاه‌ها هستند و براساس گزارش موسسه «بيكر هيوز» شمار براي هشتمين هفته متوالي در حال افزايش است. گسيل بيشتر نفت امريكا به بازار ريسك مازاد شديدتر عرضه در بازار و سقوط بيشتر قيمت‌ها را در بر دارد. گلدمن‌ساكس با توجه به افزايش 28درصدي شمار ريگ‌هاي حفاري در امريكا از ماه مه، طرح فريز نفتي كه سبب افزايش قيمت مي‌شود را در بلندمدت نوعي گل به خودي براي اوپك عنوان مي‌كند. استراتژيست‌هاي اين موسسه اظهار مي‌كنند: «نظر به اينكه شواهدي مبني بر تضعيف شديد رشد تقاضا مشاهده نمي‌شود لذا سمت عرضه در هفته‌هاي آينده كماكان در مقام پيشران بازار باقي خواهد ماند.»
در همين حال دبيركل اوپك در گفت‌وگو با روزنامه الحيات چاپ لندن از كشورهاي توليدكننده نفت خواست مديريت توليد نفت‌خام را با هدف تقويت قيمت‌ها در پيش‌ گيرند.

 گوش بازار به صحبت‌هاي خانم رييس
بردارهاي اثرگذار بر بازار نفت تنها به موارد بالا خلاصه نمي‌شود، اثر‌پذيري نفت از ارزش دلار باعث شده است كه «سخنراني رييس فدرال رزرو» نيز يكي از عواملي باشد كه طلاي سياه به آن گوش بسپرد. روز گذشته «جنت يلن» رييس فدرال رزرو امريكا در گردهمايي سالانه بانكداران در منطقه «جكسون هول» در ايالت وايومينگ صحبت كرد.تحليلگران و اقتصاددانان بي‌صبرانه منتظر صحبت‌هاي يلن و اشارات نظر وي به سرنخ‌هايي در رابطه با افزايش نرخ بهره در ماه‌هاي آينده و تمهيدات فدرال رزرو براي فائق آمدن بر ركود بعدي اقتصادي بودند.
به گزارش ماركت‌واچ افزايش نرخ بهره سبب افزايش ارزش دلار خواهد شد كه اين مساله سبب مي‌شود هزينه‌هاي مبادله نفت با ساير ارزها براي تاجران نفتي افزايش پيدا كند.