تالاب هامون که اردیبهشت سال جاري جايي در فهرست يونسکو به خود اختصاص داد به دليل تخلفات افغانستان در اجرای معاهده آب هیرمند و بستن تعدادی سد و همچنین منشعب کردن نهر و رودخانه غیرمجاز از این رودخانه در معرض خشک شدن قرار دارد و معيشت سيستان و بلوچستاني‌ها را به شدت به خطر انداخته است.
دکتر عیسی ابراهیم‌زاده، استادیار دانشگاه سیستان و بلوچستان با تاييد موارد فوق، مي‌گويد: افغانستان از سال 1351 تاکنون تعداد زیادی نهر و رودخانه غیرمجاز از رودخانه هیرمند منشعب کرده است که این موضوع سبب شده تا میزان آب ورودی به ایران به‌شدت کاهش یابد و هامون خشک شود.
علاوه بر اين تعدادی از مسئولان کشور از جمله نماینده‌های مجلس ایران معتقدند افغانستان سال‌هاست سیلاب‌های غیرقابل کنترل خود را حق آبه‌ی ایران قلمداد می کند در صورتیکه بر اساس معاهده تقسیم آب هیرمند، سیلاب‌های ورودی به ایران حق آبه نیست، حق آبه سیستان حقی است که باید برای همیشه در رودخانه هیرمند جاری باشد اما با بستن اين آب به روي سيستان و بلوچستاني‌ها، مردم اين استان را از حق طبيعي خود محروم مي‌کند.
تکرار فاجعه‌اي به نام مرگ ماهيان
در حالی ميليون‌ها ماهي در تالاب هامون تلف شدند که خردادماه سال جاري، مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان گفته بود که تالاب هامون به یاری مسئولین به مرحله تکمیلی احیا رسیده است. اما درست دو ماه بعد خشک شدن هامون تکرار شد و امرار معاش سيستان و بلوچستاني‌ها در عرض خطر قرار گرفت.
با اينکه اواخر فروردین امسال سیلاب وارد تالاب بین‌المللی هامون شد و مدتی ادامه یافت. یک ماه بعد مسئولان محیط زیست اعلام کردند که 35 درصد از هامون آبگیری شده و وضعیت تالاب نسبت به 2 سال اخیر بهتر ارزيابي شده است. اما این اظهار نظر مسئولان محیط زیست بيش از دو ماه دوام نیاورد و بخش قابل توجهی از هامون باز هم اسير خشک سالي شد و مرگ ميليون‌ها ماهي را رقم زد که قرار بود کمکي به بوميان منطقه براي تامين معاش باشد. اداره کل شیلات سیستان آمارهای ماهی‌هایی که از تالاب نجات‌یافته و به استخرهای پرورش ماهی منتقل شدهاند را بیش از 250 هزار قطعه عنوان کرده است.
محبعلی سیستانی، مدیرکل شیلات سیستان نيز با بیان اینکه تعداد ماهیان تلف شده در تالاب هامون مشخص نیست، مي‌گويد: تاکنون 350 تن ماهی خشک از تالاب هامون جمع آوری شده و به کارخانه‌های تولید پودر ماهی ارسال شده است . اين درحالي است که سال گذشته نيز 500 تن ماهی خشک از تالاب جمع آوری شده که با وضعیت مطلوب آبگیری تالاب هامون، پیش بینی می‌شود در سال جاري تلفات ماهيان نيز بيشتر شده باشد. براساس گفته‌های شیلات سیستان می‌توان برآورد کرد که تاکنون میلیون‌ها قطعه ماهی در تالاب هامون تلف شدهاند.
خشکي هامون مسئله جديدي نيست
الهام آبتین، رییس محیط زیست زابل نيز با بیان اینکه تالاب هامون خشک نشده و اين ادعا که هامون خشک شده است درست نيست، مي‌گويد: وزش بادهای 120 روزه و گرمای هوا، باعث کم شدن اکسیژن آب تالاب مي‌شود که در اين راستا براي جلوگيري از تلفات ماهيان، صید ماهی‌ها از سوی صیادان انجام مي‌شود، چرا که اگر در آب بمانند بر اثر دمای زیاد آب تلف مي‌شوند.
وي همچنين با اشاره به اينکه موضوع مرگ و میر ماهی‌ها جديد نيست و ساليان سال است که اتفاق مي‌افتد، مي‌افزايد: الان تالاب هامون ذخیره‌گاه زیست کره و جایی برای ارتباط متقابل انسان با محیط های محافظت شده مثل تالاب‌هاست. در حال حاضر نيز مردم از این وضعیت تالاب و خشکسالی استفاده بهینه می‌کنند و دست به فعاليت‌هاي کشاورزي مي‌زنند.