پژوهش خبری صدا و سیما: روند پرشتاب رویدادها و تحولات ژئوپلتیک و ژئواستراتژیک در حوزه ملتهب و بحران خیز غرب آسیا، ما را بر آن داشت تا مهم ترین رخدادهای سیاسی منطقه در یک هفته گذشته را در قالب «یادداشت هفته» به صورت اجمالی مرور کنیم و علل و عوامل آشکار و نهان بروز آن رویدادها را مورد واکاوی قرار دهیم.
گسترش همگرایی و همکاری بازیگران مهم منطقه در مبارزه تروریسم
۲۶ مرداد خبر مهمی منتشر شد مبنی بر این که بمب‌افکن‌های غول پیکر نیروی هوایی ارتش روسیه به همراه شماری از جنگنده های رهگیری این کشور در پایگاه هوایی نوژه همدان مستقر شده‌اند و از این پایگاه حملاتی را علیه مواضع نیروهای تروریستی در سوریه صورت داده اند؛ برخی از مهم ترین مزایای این تصمیم عبارتند از:
۱- کوتاه تر شدن مسیر عملیات از بیش از۲ هزار کیلومتر به ۹۰۰ کیلومتر
۲- افزایش سرعت و کاهش زمان عملیات
۳- گرفتن فرصت تغییر موقعیت از تروریست ها برای دوری از حملات هوایی روسیه
۴- کاهش هزینه های تعمیر و نگهداری این جنگنده ها و هزینه های کلی عملیات
۵- فراهم شدن این امکان برای جنگنده های روسی که بمب های سنگین تری را با خود حمل کنند
۶- کاهش هزینه‌های سوخت و سوخت‌گیری پروازهای بمب افکن‌های روسی
۷- افزایش ضریب امنیت سوخت گیریعملیات های هوایی روسیه در سوریه
۸- کوتاه‌تر شدن سقف پرواز بمب افکن‌های روسیه و افزایش امنیت پرواز این بمب افکن‌ها
۹- دریافت مجوز عبور از آسمان عراق که روابط سیاسی و نظامی بسیار نزدیکی با ایران دارد به جای نیاز به دریافت مجوز استفاده نظامی از حریم هوایی چند کشور یا دست کم ترکیه
۱۰- افزایش احتمال مشارکت بمب‌افکن‌های روسی در عملیات آزادسازی موصل
به هرحال این جریان نشان از نقش خطیر بازیگری و تعیین‌کنندگی ایران در حل بحران های منطقه دارد. کارشناسان معتقدند استفاده از این پایگاه بیش از این که یک نیاز نظامی را تأمین کند یک نشانه سیاسی - استراتژیک مهم است که به پدیدآورندگان و حامیان تروریسم در منطقه پیام می دهد که معادلات و محاسباتشان برهم خورده و به زودی با دردسرهای بزرگی مواجه خواهند شد.
لبنان
هفته گذشته لبنانی ها دهمین سالگرد پیروزی در جنگ سی و سه روزه یا همان نبرد تموز با رژیم صهیونیستی را جشن گرفتند؛ بعد از یک دهه حزب الله لبنان به کابوس رژیم صهیونیستی تبدیل شده و نقشآفرینی این عنصر اساسی در محور مقاومت بهطور آشکار شرایط منطقه ای را تغییر داده است. زمانی که صهیونیست ها آمده بودند تا در میدان بنت جبیل طرح خاورمیانه جدید را جشن بگیرند دبیرکل جنبش مقاومت در پیامی صوتی همه را شگفت زده کرد؛ سیدحسن نصرالله گفت کسانی که راه مقابله با مقاومت را انتخاب کردهاند باید منتظر غافلگیری باشند، پس به ناو سائر نگاه کنید که در آتش می سوزد؛ هنوز سخنان او تمام نشده بود که ناو رژیم صهیونیستی با شلیک موشک کوثر که نوع کوتاه برد موشک کروز است به آتش کشیده و منهدم شد. این توان ده سال پیش حزب الله بود. سال ها نبرد و مقاومت در برابر صهیونیست ها و حضور چندساله اخیر در نزدیکترین جبهه علیه تروریست های تکفیری صهیونیستی در محور مقاومت، حزب الله را به فولاد آبدیدهای بدل کرده که در عرصه معادلات سیاسی نظامی منطقه، وزنه ای هم طراز کشورهای مدعی برتری در خاورمیانه است.
بحرین
مردم بحرین در محکومیت اقدامات ظالمانه آلخلیفه و در حمایت از علماء و روحانیون و مردم بحرینی که مورد حبس و خشونت و تبعیض قرار می گیرند، همچنان به تظاهرات و تجمعات خود ادامه می دهند. معترضان در سالروز استقلال بحرین ضمن تجمع در برابر خانه شیخ عیسی قاسم و اقامه نماز جماعت، خواستار خروج پادشاه از این کشور شدند. همچنین در هفته گذشته شیخ حسین الدیهی معاون جمعیت «الوفاق» بزرگترین جمعیت معارض بحرین در بیانیه‌ای اعلام کرد هرکس که در اصالت رهبر شیعیان بحرین شک دارد همه پرسی برگزار کند تا اصالت مردم بحرین و گزینه‌های ملی آن و نیز اصالت آیت‌الله قاسم برایش مشخص شود. علماء و روحانیون دانشگاه الازهر مصر نیز ممانعت دولت بحرین از برپایی نماز جمعه را محکوم کردند و آن را مخالف آموزه های دینی و قرآنی خواندند.
یمن
حملات بی هدف و کور عربستان سعودی و ائتلاف همراهش در بمباران گسترده یمن همچنان ادامه دارد. در هفته گذشته وزارت امور خارجه آمریکا از ائتلاف سعودی خواست حملات نظامی خود به یمن و بمباران ها را متوقف کند؛ کارشناسان معتقدند این موضع آمریکا مفهومی در خود مستتر دارد و آن اینست که حدود هفده ماه از آغاز این جنگ می گذرد بدون آنکه سعودی ها به هیچیک از اهداف خود از به راه انداختن این جنگ رسیده باشند، در حالیکه هفده ماه زمان کافی است برای اینکه تکلیف یک پرونده امنیتی نهایی شود.
در هفته گذشته شاهد یک رویداد سیاسی مهم در یمن بودیم و آن تشکیل و آغاز به کار مجلس یمن به عنوان نماد اصلی مردم سالاری بود. نکته با اهمیت اینجاست که در زمان به بنبست رسیدن مذاکرات صلح در کویت مجلس یمن آغاز به کار کرد. همزمان با اینکه مسیر گفتگوها میان نمایندگان دبیرکل سازمان ملل، آمریکا، عربستان سعودی و طرف یمنی در کویت به بنبست رسید، در داخل یمن گروه های یمنی گامی مثبت به سوی تشکیل حکومت منسجم تر برداشتند؛ به ویژه آنکه حزب کنگره معتمر به رهبری علی عبدالله صالح و جنبش انصارالله به رهبری رهبریعبدالملک حوثی به توافق رسیدند با یک فرمول مشترک مورد قبول همه گروه های اکثریتی مجلسی را که فعالیت هایش متوقف شده بود احیاء کنند؛ اکنون یمن هم یک مجلس توافقی و هم یک دولت توافقی دارد که در صنعا مشغول به کار است.
پژوهش خبری صدا و سیما// پژوهشگر: مرجان شریف زاده