فرزانه ابراهیمزاده: با رژه دستهجمعی عروسکها در خیابانهای پایتخت در عصرگاه اول شهریور، شانزدهمین جشنواره بینالمللی عروسکی تهران - مبارک کار خودش را آغاز میکند. عروسکهایی که از صندوقهایشان بیرون میآیند تا از آسمان پر از صلح و آبیرنگ در زمانی بگویند که هزاران کودک بیپناه در سراسر جهان و بهویژه در سوریه، یمن، عراق، افغانستان و... از هراس آوارشدن سقف خانههایشان، خواب مرگ میبینند. کودکانی که مدتهاست زیر سقف شهرها سر چهارراهها بزرگ میشوند و آسمان آبی عروسکها را از یاد بردهاند و مبارک، شیطان جشنواره تهران قصد دارد با شعار آسمان عروسکها آبی است، لبخند را بر لبشان بنشاند. با آنکه دو روز به آغاز این دوره از جشنواره تئاتر عروسکی باقی مانده اما میتوان با اخباری که لابهلای خبرهای فرهنگی گم شدهاند، امیدوار بود که در 16 روز پیشرو شاهد جشنوارهای متفاوت و آرام باشیم. جشنوارهای که تلاش کرده و میکند تا یک قدم جلوتر از 15 دوره قبلی خود و تمام جشنوارههایی باشد که این روزها در گوشه و کنار ایران برگزار میشود. جشنوارهای که در پایان حتما اتفاق مهمی را برای بخشی از تئاتر کشور یعنی خانواده تئاتر عروسکی به همراه خواهد داشت. با آنکه نمرهبیستدادن به دیکته ننوشته کار عجیبی است اما کافی است نگاهی به روند برنامهریزی و مدیریت برای برگزاری این دوره از جشنواره داشته باشیم تا چنین ادعایی را ثابت کنیم.
مدیریت متخصص
این روزها کمتر کسی صدای اعتراض مرضیه برومند، دبیر این دوره از جشنواره تئاتر عروسکی را شنیده است. وی یکی از معدود دبیران جشنواره عروسکی بود که موضوع جشنواره را بهخوبی میشناخت و برای برگزاری آن برنامه داشت. مهمترین ویژگی برومند یعنی صراحت کلام و نظم برای کاری که قرار است انجام شود، هرچند از نظر بعضیها نقطهضعف بهشمار میآید اما در مدیریت جشنواره 27ساله تئاتر عروسکی یک خصوصیت مثبت محسوب میشود. برومند بیشتر اعتراضهایش را در دوره قبلی جشنواره کرده بود و برای حضورش در این دوره از جشنواره هم شرطهای خودش را داشت. شرطهایی که پیش از پذیرفتن مدیریت جشنواره با ستاد اجرائی در میان گذاشته و تأکید کرده است که حاضر نیست با هر شرایطی جشنواره را برگزار کند. این اتفاق در دوره قبلی جشنواره افتاد و صحبتهای بیرودربایستیاش در برگزاری جشنواره نشان داد که با هیچکسی تعارف ندارد. بسیاری از خبرنگاران تئاتر صحبتهای تند او را در نخستین جلسه مطبوعاتی مشترک میان دبیران جشنوارههای فجر در سال ۹۳ از یاد نبردهاند. اعتراضی که نهتنها مقدمهای برای تغییر مدیریت مرکز هنرهای نمایشی شد که باعث شد مدیران ردهبالای هنری متوجه شوند که برومند برای برگزاری نمایشگاه با هیچکسی رودربایستی ندارد. برگزاری جشنوارهای منظم و در معنای درست خود بینالمللی با اجراهای بهترین گروههای نمایشی نشان داد که برومند به اندازه اعتراضهایی که میکند کارش را بلد است. او که یکی از هنرمندان شاخص عصر طلایی نمایش عروسکی در ایران است، درست در زمانی که تئاتر عروسکی و کودک دوران افول خود را سپری میکرد تلاش کرد با اجرای درست جشنواره آن را ارتقا دهد. برومند با اعتراض به سبک هیأتی کارکردن و رفاقتبازی که در بیشتر برنامههای دولتی در ایران وجود دارد؛ برای اداره هر بخش از جشنواره افرادی را انتخاب کرده بود که در آن زمینه تخصص کافی داشتند. اعتقاد به کار جمعی و اعتماد به افراد متخصص در هر رشته نیز بخش دیگری از ویژگیهای مدیریتی برومند به شمار میآمد. افراد متخصصی که جدا از خانواده تئاتر عروسکی نبودند و با وجود اختلافهای بسیاری که در نگاهشان به تئاتر عروسکی با برومند داشتند اما به خاطر تخصصشان انتخاب میشدند. برومند با اعتماد به هر کدامشان اجازه دخالت در تصمیمگیریهای نابجا را نداد. اتفاقی که تا امروز در این دوره از جشنواره عروسکی افتاده است و اداره امور اجرائی شانزدهمین جشنواره تئاتر عروسکی را به دست افرادی سپرده است که در کاری که میکنند صاحبنظر حوزه خودشان هستند. کیفیتگرایی بعد از تخصصگرایی مهمترین اصل مدیریت برومند است. ستاد جشنواره جدا از انتشار فراخوانی که برای برگزاری جشنواره منتشر میشود، از چهرههای شناختهشده عروسکی جدا از هیأتهای انتخاب و داوران دعوت کرده است با آمادهکردن نمایشهایی در بخش جنبی و حتی مسابقه، سطح کیفی جشنواره را ارتقا دهند. اما به همین هم بسنده نکرده است و به همراه گروهی از بهترین نمایشگران عروسکی به همه گروههایی که کارهایشان را برای شرکت در جشنواره آماده میکنند، سر میزند و برای بهترشدن اجراها و عروسکها بهخصوص به جوانان مشاوره و پلاتو و سایر امکانات تمرین بهتر را از طریق ستاد جشنواره میدهد. برومند برخلاف بسیاری از دبیران جشنوارههای ایران افق نگاه خود را به ۱۰، ۱۲ روز برگزاری جشنواره منحصر نمیکند و به بهانه جشنواره تلاش زیادی برای بهترشدن وضعیت تئاتر عروسکی در روزهای میان برگزاری دو جشنواره کرده و میکند. راهاندازی خانه عروسک در نزدیکي تئاتر شهر - خیابان فلسطین- یکی از مهمترین اتفاقهای عروسکیها بود که در دو سال گذشته توانسته است به هنرمندان جوان عروسکی مجال بهتر کارکردن را بدهد. از سوی دیگر تلاشهای برومند برای اجرای آثار عروسکی در طول سال یکی دیگر از شرطهای او برای چنین جشنوارهای است.
∎