رجب طیب اردوغان که از چند سال قبل در پی معرفی خود به عنوان پرچمدار جهان اسلام وارایه یک چهره ضداسرائیلی از خود بود این روزها تلاش گسترده ای را برای از سرگیری رسمی روابط با رژیم صهیونیستی آغاز کرده و احتمالاً تا چند هفته دیگر توافق صلح و آشتی دو طرف رسانه ای خواهد شد.
به گزارش الف، مذاکرات پنهانی و آشکار اسرائیل و ترکیه برای پایان دادن به کشمکش‌های ۶ ساله به نتیجه رسیده است. ظاهراً قرار است امروز یعنی ششم تیرماه آغاز دوران جدید روابط دو کشور به طور رسمی اعلام شود. در این راستا روزنامه حریت سه شنبه هفته پیش گزارش داد که تیم‌های مذاکره‌کننده آنکارا و تل‌آویو احتمالاً روز یکشنبه ۶ تیر (۲۶ ژوئن) در یکی از پایتخت‌های اروپایی رسماً توافق عادی‌سازی روابط دوجانبه را نهایی و اعلام کنند.
به گزارش حریت، فریدون سینرلی اوغلو، قائم مقام وزیر امور خارجه ترکیه و جوزف سیچانور، نماینده نخست وزیر رژیم اسرائیل در امور ترکیه قرار است با هم ملاقات کنند تا تفاهم نامه عادی سازی روابط آنکارا و تل آویو را علنی کنند. توافق شده که معاونان وزرای خارجه ترکیه و اسرائیل این قرارداد را به طور رسمی در جولای (تیر- مرداد) سال جاری امضا کنند. یک مقام ترکیه‌ای به حریت گفته است بلافاصله بعد از امضای نهایی توافق در ماه جولای، سطح روابط طرفین به بالاترین حد رسیده، دو طرف سفیر تعیین کرده و ضمن رفع محدودیت‌های موجود در روابط اقتصادی، تمرین‌های نظامی مشترک و همکاری در زمینه انرژی و واردات و صادرات تجهیزات نظامی را از سر می‌گیرند.
از سویی دیگر و همزمان با این تحول، رجب طیب اردوغان روز جمعه، چهارم تیر، در استانبول با خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس دیدار و گفت‌وگو کرد. به گزارش رسانه‌های ترکیه، اردوغان به خالد مشعل اطمینان داده که کشورش همچنان بیشترین توجه را به وضعیت فلسطینی‌های غزه معطوف می‌کند و از تجدید رابطه با اسرائیل برای بهبود شرایط زندگی ساکنان غزه استفاده خواهد کرد.
با وجود این سخنان، بسیار بعید است روابط ترکیه با گروه حماس که بر نوار غزه مسلط است همزمان با گرم شدن روابط سیاسی با اسرائیل ادامه داشته باشد. به عبارتی حماس بعد از دور شدن از جبهه مقاومت به احتمال زیاد قربانی عادی شدن روابط آنکارا با رژیم صهیونیستی خواهد شد.
از سرگیری روابط دو طرف در حالی در شرف انجام است که ترکیه مجبور شده از یکی از شروط خود برای بازسازی روابط سیاسی عقب نشینی کند. ترکیه برای عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل سه شرط گذاشته بود که دو شرط برآورده شده است: اسرائیل به طور رسمی بابت حمله به کشتی مرمره پوزش بخواهد و قبول کند که برای تلافی به بازماندگان قربانیان حادثه مبالغی بپردازد. سومین شرط دولت ترکیه، یعنی رفع محاصره غزه توسط ارتش اسرائيل محقق نشده است. به گفته مقامات دولت ترکیه، آنکارا از این شرط کوتاه آمده و طرفین به مصالحه دست یافته‌اند.
گفتنی است کشتی مأوی مرمره در خرداد ۱۳۸۹ قصد شکستن محاصره نوار غزه را داشت که با هجوم کماندوهای اسرائیلی در آب‌های بین‌المللی از مسیر خود بازماند. حمله نیروهای اسرائیلی به کشتی مأوی مرمره به یک بحران در روابط سیاسی آنکارا - تل‌آویو تبدیل شد، چنانچه ترکیه سفیر اسرائیل را اخراج کرد و خواستار عذرخواهی رسمی اسرائیل شد.
اما در طول دوره شش ساله پس از حادثه کشتی مرمره، مناسبات اقتصادی آنکارا با رژیم صهیونیستی نه تنها قطع نشد بلکه گسترش نیز یافت. به عبارتی برخلاف تبلیغات گسترده حزب عدالت و توسعه درباره قطع روابط، چنین چیزی عملاً در عرصه واقعیت وجود نداشت. تجارت بین ترکیه و اسرائیل از سال ۲۰۰۹ با رشد ۱۹ درصدی مواجه شد، این در حالی است که شاخص رشد تجارت خارجی ترکیه با تمامی کشورها در همین مدت حدود ۱۱% بوده است. به این ترتیب حجم تبادل تجاری بین ترکیه و اسرائیل در پایان سال ۲۰۱۴ به حدود ۵.۷ میلیارد دلار رسید. همچنین داده‌های موسسه آمار ترکیه نشان می‌دهد که صادرات ترکیه به اسرائیل از یک و نیم میلیارد دلار در سال ۲۰۰۹ به دو میلیارد و نهصد و بیست میلیون دلار در سال ۲۰۱۴ رسید. در همین مدت نیز صادرات اسرائیل به ترکیه از یک میلیارد و یکصد میلیون دلار به دو میلیارد و هفتصد میلیون دلار افزایش یافت.
اما به نظر می‌رسد در حال حاضر رویای مقامات ترکیه برای تبدیل این کشور به امپراتوری عثمانی و زعامت جهان اسلام موجب ایجاد مشکلات و بحران‌های جدی در روابط خارجی آنکارا با اتحادیه اروپا، روسیه، سوریه، عراق، مصر و ... شده و اردوغان راه چاره را در عقب نشینی از خواسته‌های خود و تلاش برای احیای روابط با اسرائیل دیده است.
البته این احتمال وجود دارد دولتمردان ترک در روزها و هفته‌های آینده تلاش کنند توافق با اسرائیل را به عنوان عقب‌نشینی رژیم صهونیستی در برابر حمایت ترکیه از مردم فلسطین جلوه دهند تا بتوانند از این موضوع دوباره برای تبلیغات سیاسی خود و فریب افکار عمومیِ مسلمانان استفاده کنند؛ اما بعید است مسلمانان دوباره فریفته چنین نمایش‌هایی شوند و بدون شک از این صحنه سازی ها چیزی نصیب مردم فلسطین و مسلمانان نخواهد شد.
∎
به گزارش الف، مذاکرات پنهانی و آشکار اسرائیل و ترکیه برای پایان دادن به کشمکش‌های ۶ ساله به نتیجه رسیده است. ظاهراً قرار است امروز یعنی ششم تیرماه آغاز دوران جدید روابط دو کشور به طور رسمی اعلام شود. در این راستا روزنامه حریت سه شنبه هفته پیش گزارش داد که تیم‌های مذاکره‌کننده آنکارا و تل‌آویو احتمالاً روز یکشنبه ۶ تیر (۲۶ ژوئن) در یکی از پایتخت‌های اروپایی رسماً توافق عادی‌سازی روابط دوجانبه را نهایی و اعلام کنند.
به گزارش حریت، فریدون سینرلی اوغلو، قائم مقام وزیر امور خارجه ترکیه و جوزف سیچانور، نماینده نخست وزیر رژیم اسرائیل در امور ترکیه قرار است با هم ملاقات کنند تا تفاهم نامه عادی سازی روابط آنکارا و تل آویو را علنی کنند. توافق شده که معاونان وزرای خارجه ترکیه و اسرائیل این قرارداد را به طور رسمی در جولای (تیر- مرداد) سال جاری امضا کنند. یک مقام ترکیه‌ای به حریت گفته است بلافاصله بعد از امضای نهایی توافق در ماه جولای، سطح روابط طرفین به بالاترین حد رسیده، دو طرف سفیر تعیین کرده و ضمن رفع محدودیت‌های موجود در روابط اقتصادی، تمرین‌های نظامی مشترک و همکاری در زمینه انرژی و واردات و صادرات تجهیزات نظامی را از سر می‌گیرند.
از سویی دیگر و همزمان با این تحول، رجب طیب اردوغان روز جمعه، چهارم تیر، در استانبول با خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس دیدار و گفت‌وگو کرد. به گزارش رسانه‌های ترکیه، اردوغان به خالد مشعل اطمینان داده که کشورش همچنان بیشترین توجه را به وضعیت فلسطینی‌های غزه معطوف می‌کند و از تجدید رابطه با اسرائیل برای بهبود شرایط زندگی ساکنان غزه استفاده خواهد کرد.
با وجود این سخنان، بسیار بعید است روابط ترکیه با گروه حماس که بر نوار غزه مسلط است همزمان با گرم شدن روابط سیاسی با اسرائیل ادامه داشته باشد. به عبارتی حماس بعد از دور شدن از جبهه مقاومت به احتمال زیاد قربانی عادی شدن روابط آنکارا با رژیم صهیونیستی خواهد شد.
از سرگیری روابط دو طرف در حالی در شرف انجام است که ترکیه مجبور شده از یکی از شروط خود برای بازسازی روابط سیاسی عقب نشینی کند. ترکیه برای عادی‌سازی روابط خود با اسرائیل سه شرط گذاشته بود که دو شرط برآورده شده است: اسرائیل به طور رسمی بابت حمله به کشتی مرمره پوزش بخواهد و قبول کند که برای تلافی به بازماندگان قربانیان حادثه مبالغی بپردازد. سومین شرط دولت ترکیه، یعنی رفع محاصره غزه توسط ارتش اسرائيل محقق نشده است. به گفته مقامات دولت ترکیه، آنکارا از این شرط کوتاه آمده و طرفین به مصالحه دست یافته‌اند.
گفتنی است کشتی مأوی مرمره در خرداد ۱۳۸۹ قصد شکستن محاصره نوار غزه را داشت که با هجوم کماندوهای اسرائیلی در آب‌های بین‌المللی از مسیر خود بازماند. حمله نیروهای اسرائیلی به کشتی مأوی مرمره به یک بحران در روابط سیاسی آنکارا - تل‌آویو تبدیل شد، چنانچه ترکیه سفیر اسرائیل را اخراج کرد و خواستار عذرخواهی رسمی اسرائیل شد.
اما در طول دوره شش ساله پس از حادثه کشتی مرمره، مناسبات اقتصادی آنکارا با رژیم صهیونیستی نه تنها قطع نشد بلکه گسترش نیز یافت. به عبارتی برخلاف تبلیغات گسترده حزب عدالت و توسعه درباره قطع روابط، چنین چیزی عملاً در عرصه واقعیت وجود نداشت. تجارت بین ترکیه و اسرائیل از سال ۲۰۰۹ با رشد ۱۹ درصدی مواجه شد، این در حالی است که شاخص رشد تجارت خارجی ترکیه با تمامی کشورها در همین مدت حدود ۱۱% بوده است. به این ترتیب حجم تبادل تجاری بین ترکیه و اسرائیل در پایان سال ۲۰۱۴ به حدود ۵.۷ میلیارد دلار رسید. همچنین داده‌های موسسه آمار ترکیه نشان می‌دهد که صادرات ترکیه به اسرائیل از یک و نیم میلیارد دلار در سال ۲۰۰۹ به دو میلیارد و نهصد و بیست میلیون دلار در سال ۲۰۱۴ رسید. در همین مدت نیز صادرات اسرائیل به ترکیه از یک میلیارد و یکصد میلیون دلار به دو میلیارد و هفتصد میلیون دلار افزایش یافت.
اما به نظر می‌رسد در حال حاضر رویای مقامات ترکیه برای تبدیل این کشور به امپراتوری عثمانی و زعامت جهان اسلام موجب ایجاد مشکلات و بحران‌های جدی در روابط خارجی آنکارا با اتحادیه اروپا، روسیه، سوریه، عراق، مصر و ... شده و اردوغان راه چاره را در عقب نشینی از خواسته‌های خود و تلاش برای احیای روابط با اسرائیل دیده است.
البته این احتمال وجود دارد دولتمردان ترک در روزها و هفته‌های آینده تلاش کنند توافق با اسرائیل را به عنوان عقب‌نشینی رژیم صهونیستی در برابر حمایت ترکیه از مردم فلسطین جلوه دهند تا بتوانند از این موضوع دوباره برای تبلیغات سیاسی خود و فریب افکار عمومیِ مسلمانان استفاده کنند؛ اما بعید است مسلمانان دوباره فریفته چنین نمایش‌هایی شوند و بدون شک از این صحنه سازی ها چیزی نصیب مردم فلسطین و مسلمانان نخواهد شد.