کشور ایران به لحاظ موقعیت ممتاز جغرافیایی، فرصت ویژه‌ای برای بهره‌مندی از انرژی‌های موجود در طبیعت دارد. بررسی‌ها نشان داده است که ایران جایگاه ممتازی برای تولید برق تجدیدپذیر خصوصا انرژی باد و خورشید دارد به گونه‌ای که حسین بنکداری مدیرکل آموزش، تحقیقات و فناوری وزارت نیرو اعلام کرده است که ایران با داشتن 300 روز آفتابی رده‌های بالای دنیا را در قابلیت تولید انرژی خورشیدی دارد. در حوزه انرژی باد نیز یوسف آرمودلی مدیر عامل سازمان انرژی های نو ایران اظهار داشته است که بیش از 15 هزار مگاوات توان اقتصادی و افزون بر 40 هزار مگاوات ظرفیت فنی در کشور در زمینه انرژی بادی شناسایی شده است.

با این وجود علی رغم ظرفیت بالای تولید برق تجدیدپذیر و عبور پرونده‌های تشکیل شده در مجموعه وزارت نیرو برای استفاده از انرژی باد در تولید برق از مرز 6 هزار مگاوات، ظرفیت بهره برداری شده تولید برق از انرژی باد تنها 54 مگاوات است. توسعه محدود تولید برق تجدید پذیر در حالی رخ داده است که خبرها حاکی از عدم حمایت دولت از ظرفیت‌های فعلی برق تجدیدپذیر است. در این رابطه می‌توان به نیروگاه بادی بینالود اشاره کرد. نیروگاه بینالود به عنوان بزرگترین نیروگاه برق بادی ایران از سال 1389 از سوی دولت در قالب بخش خصوصی واگذار شد و قراردادهایی به صورت تضمینی برای خرید برق از این نیروگاه از طرف وزارت نیرو تعریف و اجرایی شد. محسن مبشر مدیرعامل نیروگاه بینالود با اعلام اینکه تا پایان سال 94 دوره پنج ساله خرید تضمینی برق این نیروگاه توسط وزارت نیرو به پایان رسید، اظهار داشته است که در شرایط فعلی با گذشت سه ماه از آغاز سال جدید، وزارت نیرو از خرید برق این نیروگاه به صورت تضمینی خودداری و اعلام کرده است که باید برای فروش برق به بازار برق مراجعه کند. اما در شرایط فعلی هیچ‌گونه قانونی برای خرید برق تجدیدپذیر در بازار برق و بورس انرژی وجود ندارد و ادامه فعالیت این نیروگاه در اهاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. با وضع موجود چنانچه وزارت نیرو اقدامی به منظور خرید تضمینی برق و یا تعیین تکلیف قرارداد و نرخ خرید انجام ندهد، در آینده‌ای نزدیک فعالیت توربین‌های این نیروگاه متوقف خواهد شد.

علت اصلی چنین اقدام وزارت نیرو را می‌توان در اختیار نداشتن منابع کافی برای تمدید قراردادهای خرید تضمینی برق تجدید پذیر دانست. در حال حاضر دولت برای تولید برق با استفاده از سوخت فسیلی، یارانه زیادی را پرداخت می‌کند. علاوه بر این تعرفه تمام پلکانهای برق (با در نظر گرفتن قیمت برق صادراتی به کشور عراق به میزان 350 تومان برای هرکیلووات ساعت) یارانه‌ای است. به عبارت دیگر هر چقدر میزان مصرف برق بالاتر می‌رود، مشترکین پرمصرف از یارانه پنهان بیشتری برخوردار خواهند بود.

تخصیص یارانه پنهان بیشتر به مشترکین پرمصرف و نبود منابع مالی برای حمایت از تولید برق تجدیدپذیر در حالی رخ داده است که برخی از کشورهای پیشرفته با اصلاح نظام تعرفه‌گذاری برق، مشترکین را به رعایت الگوی مصرف برق هدایت کرده اند. این نظام که نظام تعرفه‌گذاری «پلکانی افزایشی» نام دارد، میزان مشخصی از مصرف را به عنوان الگو تعریف می‎کند و هزینه مصرف مازاد بر الگو با افزایش چشمگیری روبرو خواهد شد و مصرف کمتر، از کانون افزایش قیمت خارج می‌شود. اجرای این الگو 2 اثر بزرگ را در اقتصاد صنعت برق به همراه خواهد داشت:

1. مشترکین پرمصرف انگیزه بیشتری برای رعایت الگوی مصرف برق خواهند داشت و یارانه پنهان ناعادلانه این گروه از مشترکین حذف خواهد شد.

2. از محل افزایش درآمد دولت با اجرای این نظام می‌توان از طرح‌هایی مانند توسعه تولید انرژی تجدید پذیر حمایت نمود.

بنابر این لازم است که وزارت نیرو برای حمایت از توسعه تولید برق تجدید پذیر، افزایش انگیزه مشترکین پرمصرف به رعایت الگوی مصرف برق و حذف یارانه پنهان صنعت برق، اصلاح تعرفه برق را به عنوان زیر ساخت اصلاح اقتصاد صنعت برق در دستور کار قرار دهد.

*سید مسعود احمدی - کارشناس انرژی

انتهای پیام/