به گزارش خبرآنلاین به نقل از ایرنا، ایران که سال‌ها در سازمان همکاری شانگهای مقام ناظر را داشته و بخاطر تحریم های غرب، نمی توانست عضو رسمی این سازمان باشد، اکنون با رفع موانع حقوقی و تحریم های غرب و همچنین حمایت سران شانگهای، انتظار می رود، عضویت کامل این سازمان را در نشست تاشکند به دست آورد.

شانزدهمین نشست دو روزه سران کشورهای عضو سازمان همکاری های شانگهای از سوم تیرماه در شهر تاشکند پایتخت ازبکستان آغاز خواهد شد.
ایران از سال 2005 به عنوان عضو ناظر در سازمان همکاری شانگهای حضور دارد و برای عضویت کامل و نهایی در این سازمان درخواست داده است.

براساس مقررات سازمان همکاری شانگهای، کشوری که در تحریم‌های سازمان ملل قرار دارد به عضویت این سازمان پذیرفته نمی شود. نداشتن خصومت با کشور‌های عضو شانگهای از دیگر معیار‌های عضویت در این سازمان اعلام شده است.

بر اساس مقررات جدید این سازمان، هم ‌اکنون کشور‌های منطقه اورآسیا که با ممالک عضو شانگهای روابط دیپلماتیک داشته و کشورهایی که ناظر یا شریک این سازمان هستند و با کشور‌های عضو شانگهای همکاری‌های گسترده اقتصادی، تجارتی و روابط انسانی دارند، می‌توانند به این سازمان بپیوندند.

بدین ترتیب ایران مانعی برای پیوستن به سازمان همکاری شانگهای به عنوان عضو رسمی ندارد.
درخواست رسمی برای عضویت درسازمان همکاری شانگهای باید توسط رئیس شورای وزرای خارجه کشور‌های متقاضی عضویت به رئیس شورای سران کشور‌های عضو این سازمان ارسال شود که این درخواست در سال 2006 میلادی از سوی ایران ارایه شده است.

تاریخچه سازمان شانگهای

اعضای سازمان همکاری شانگهای شامل شش عضو ثابت چین، روسیه، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و پنج عضو ناظرجمهوری اسلامی ایران، هند، پاکستان، مغولستان و افغانستان است.این سازمان سابقه فعالیت 15 ساله دارد.
در زمان حاضر کشورهای عضو سازمان امنیتی و ‌اقتصادی همکاری شانگهای معادل 30 میلیون و 189 هزار کیلومتر مربع مساحت، سه پنجم گستره آسیا و حدود سه میلیارد نفر جمعیت را دارا هستند.

سازمان همکاری شانگهای سازمانی میان ‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شده‌است.

این سازمان در سال 2001 توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان پایه‌گذاری شد. نقش اصلی و تعیین کننده ، درسازمان همکاری شانگهای را، دو کشور چین و روسیه تشکیل می‌دهند.
سازمان همکاری شانگهای در حقیقت ترکیب جدید سازمان «شانگهای 5» است که در سال 1996 تأسیس شده بود، ولی نام آن پس از عضویت ازبکستان به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر داده شد.

در پانزدهمین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای که پارسال در«اوفا »ی روسیه برگزارشد،هند و پاکستان دو رقیب قدیمی به عضویت سازمان همکاری های شانگهای در آمدند و جمهوری آذربایجان و ارمنستان که سال هاست بر سر مالکیت «قره باغ کوهستانی » با یکدیگر اختلاف دارند از مقام شریک این سازمان برخوردار شدند.
تحلیلگران پیش بینی می کنند ایران عضو رسمی بعدی این سازمان باشد.
براساس مباحث مطرح شده و وضعیت موجود پیش بینی می شود در نشست تاشکند جمهوری اسلامی ایران به طور رسمی به عضویت رسمی سازمان شانگهای درآید.

 اهمیت سازمان همکاری شانگهای

این سازمان اگر چه ابتدا با هدف حل و فصل اختلافات مرزی بین چین و چهار همسایه آن، درمجموعه کشور‌های مشترک‌ المنافع ایجاد شد٬ اما در ادامه این گونه به نظر می‌ رسد که در جهت تبدیل شدن به یک اتحادیه منطقه‌ای با اهداف نظامی و امنیتی پیش می‌رود.

منطقه قفقاز وآسیای مرکزی با توجه به موقعیت استراتژیکی که دارد و مشکلاتی که از جانب گروههای افراطی با آن روبه روست٬ همواره در‌گیر چالش‌های امنیتی بوده است. همین چالش‌ها باعث شد تا کشورهای منطقه به دنبال پیوستن به ساختارهایی بر‌آیند که امنیت آنها را تامین کند.یکی از ساختار‌هایی که با محوریت روسیه و چین شکل گرفته و رو به گسترش است سازمان همکاری شانگهای است.

این سازمان هدف های خود را همکاری های امنیتی در آسیای میانه از جمله در زمینه مبارزه با تروریسم، جنبش های جدایی طلبانه و افراط گرایی مذهبی اعلام داشته است.
سازمان همکاری شانگهای همچنین گسترش همکاری های اقتصادی و مبادلات فرهنگی را از دیگر هدف های خود اعلام کرده است.

اهمیت جغرافیایی

سازمان همکاری شانگهای در مجاورت جغرافیایی و حیاط خلوت اروپا قرار دارد. افزون بر این هند به عنوان یک قدرت در حال رشد، به عضویت رسمی این سازمان ارتقا یافته است.بنابراین مجاورت جغرافیایی این سازمان باقدرت های منطقه ‌ای-جهانی فرصت خوبی برای توسعه روابط در اختیار این سازمان قرار داده است.

اهمیت اقتصادی

سازمان همکاری شانگهای از راه ایجاد انگیزه های اقتصادی توانست سطح همکاری ها را میان اعضا گسترش دهد. به عنوان نمونه در سال 2005 حجم مبادلات تجاری میان چین و پنج کشور دیگر عضو سازمان تقریباً به 38 میلیارد دلار رسید که بیش از 22درصد کل مبادلات سازمان را تشکیل داد. مبادلات تجاری روسیه با دیگر کشورهای عضو نیز از 26 میلیارد دلار در سال 2001 به پیش از 41 میلیارد دلار در سال 2005 رسید.

بنابراین مشاهده می شود بستن توافق نامه های تجاری میان اعضا وفعالیت های اقتصادی سازمان انگیزه ای برای جلب کشورهای آسیای مرکزی می شود تا به گسترش همکاری ها کمک کنند. از دیگر هدف های اقتصادی این سازمان جستجو برای منابع جدید انرژی با هدف کاهش اتکا به ذغال سنگ و دسترسی به بازارهای مصرفی کشورهای آسیای مرکزی و روسیه است. در رابطه با مسائل اقتصادی هم در اسناد رسمی و هم در اقدام های سازمان، تمرکز اقتصادی با میزانی از انحصارگری وجود دارد.

حمایت اعضای اصلی شانگهای از عضویت کامل ایران

تاجیکستان از پشتیبانان قاطع عضویت ایران در شانگهای بوده و برای عضویت تهران دراین سازمان تلاش‌ زیادی کرده است.
خبرگزاری اسپوتنیک نوشت که «امامعلی رحمان» رئیس جمهور تاجیکستان ابراز امیدواری کرده که ایران در نشست تاشکند به جمع اعضای کامل سازمان همکاری شانگهای بپیوندد.
بنابه اعلام خبرگزاری روسیا سگودنیا، نورسلطان نظربایف رئیس جمهوری قزاقستان نیز گفته است که پس از عضویت هند و پاکستان در سازمان همکاری های شانگهای، نوبت ایران برای پیوستن به این سازمان منطقه ای می رسد.

نظربایف هفته گذشته در حاشیه نشست بین المللی اقتصادی سن پترزبورگ افزود: هند و پاکستان در نشست ماه جاری سازمان همکاری شانگهای، به عنوان عضو رسمی حضور خواهند یافت و ایران نیز پس از آن به این سازمان خواهد پیوست.
وی افزود:باعملی شدن عضویت ایران، سازمان همکاری شانگهای بامجموع جمعیت سه میلیارد نفربه قدرتی بزرگ تبدیل می شود که همکاری با چنین سازمانی سودمند خواهد بود.

وزیرامور خارجه روسیه نیز از تمایل اعضای سازمان همکاری شانگهای برای عضویت دائم ایران در این سازمان خبر داده است.
«سرگئی لاوروف» وزیرامورخارجه روسیه ماه گذشته پس از اجلاس وزرای امورخارجه کشورهای عضوسازمان همکاری شانگهای در مصاحبه ای مطبوعاتی گفت: تمامی کشورهای عضو این سازمان تمایل دارند جایگاه ایران را از عضو ناظر به عضویت دائم ارتقاء دهند.

وی گفت : ایران از سال 2005 تاکنون به صورت فعالانه در نشست های این سازمان شرکت نموده است و همه اعضاء به اتفاق درباره عضویت ایران پس از توافق جامع هسته ای این کشور با گروه 1+5 اتفاق نظر دارند.
«بختیار حکیموف» نماینده ویژه رییس جمهوری روسیه در امور سازمان شانگهای هم ماه گذشته برنامه تبدیل همکاری ایران با این سازمان از حالت ناظر به عضو رسمی و کامل در بزرگترین سازمان منطقه ای جهان را اعلام کرده بود.
وی گفت: نخستین درخواست ایران سال 2006 تنظیم شده و رسما سال 2008 مراجعه کرد و به همین خاطر می توان گفت که نامزد واقعی پیوستن به سازمان شانگهای به عنوان عضو رسمی است که با در نظر گرفتن لغو تحریم ها، دیگر مشکلی در این زمینه وجود ندارد.

«اسلام کریم‌اف» رئیس جمهوری ازبکستان نیز تاکید کرده ‌است که با تصویب مقررات در باره پذیرفتن اعضای جدید از جمله ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، زمینه حقوقی برای عضویت رسمی دیگر کشورها از جمله ایران به این سازمان فراهم شده است.

«فئودور لوکیانوف» رییس شورای سیاست خارجی و دفاعی روسیه هم اعلام کرد: برنامه رفع تحریم های ضد ایرانی در چارچوب اجرای برجام، شرایط عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا را فراهم کرده که بسیار مفید است.
لوکیانوف سردبیر نشریه «روسیه در سیاست جهانی» در گفت وگوی اختصاصی با خبرنگار ایرنا، گفت: با آغاز روند لغو تحریم‌ های ضد ایرانی شورای امنیت سازمان ملل، مسکو انتظار دارد جمهوری اسلامی ایران نقش منطقه‌ای و حتی جهانی فعال‌تری را ایفا کند.

«دمتری میزینتسیو» دبیرکل چهاردهمین اجلاس نخست وزیران شانگهای نیز گفته بود اعتبار و نفوذ جهانی این نهاد بین‌المللی با پیوستن ایران به عنوان عضو دائم افزایش می‌یابد.
وی گفت :‌ ا‌گر ایران به طور رسمی به سازمان همکاری شانگهای بپیوندد، این سازمان یک وزنه قوی در دنیا به حساب خواهد آمد و عضویت ایران کارکرد‌های چندجانبه سازمان همکاری شانگهای را افزایش می‌دهد .

وی افزود: ا‌گر ایران عضو رسمی سازمان همکاری شانگهای شود در ‌بخش‌های مختلف از گردشگری گرفته تا تبادل نیروی انسانی، انرژی، منابع، فرهنگ، کمک‌های انسان‌دوستانه و موزات اقتصادی، همکاری‌های گسترده‌تری در انتظار اعضای این سازمان خواهد بود .

رسانه های تاجیکستان نیز به نقل از منابع روسی پیش بینی کردند که در نشست آینده سران کشورهای عضو سازمان شانگهای، جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو رسمی این سازمان منطقه ای و بین المللی پذیرفته شود.
براساس گمانه زنی های برخی از رسانه های تاجیکستان، به موجب پیشنهاد روسیه و همچنین پیگیری و مساعدت تاجیکستان، ایران در جلسه سال جاری میلادی سران کشورهای عضو شانگهای در تاشکند از عضو ناظر به عضو رسمی تبدیل خواهد شد.

حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران سال گذشته در این نشست مشترک سران سازمان همکاری شانگهای، اعضای گروه بریکس و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در شهر اوفا با تاکید گفته بود: ایران نقطه استراتژیک پیوند شرق و غرب است و با موقعیتی راهبردی، شبکه مناسب حمل و نقل ریلی و جاده ای، فرودگاه های مجهز و استاندارد، بنادر تجاری در شمال و جنوب، عبور کریدورهای ترانزیتی شمال - جنوب، جاده ابریشم، راه آهن و بزرگراه سراسری آسیایی، گذرگاه اتصال اروپا – قفقاز - آسیا موسوم به تراسیکا و نیز کریدور جاده ای و ریلی اتصال چین و آسیای مرکزی به دریای عمان، شبکه ترانزیتی منحصر به فردی را برای سرمایه گذاری ایجاد کرده است.

52310