حمیدحاجی‌پور


چند ساعت بیشتر نمانده به آغاز  یک جنگ تمام عیار. جنگی که  جبهه مقابل ندارد و اصلاً معلوم نیست چه کسی با چه کسی می‌جنگد. خبری از سنگر و خاکریز و توپ و تانک هم نیست ولی انفجارها دست کمی از آثار ویرانگر ادوات جنگی ندارد. صدای انفجار شدید و دود غلیظ سفیدرنگی فضای کوچه‌ها و خیابان‌ها را  پر می‌کند، آتش زبانه می‌کشد و بارانی از ترقه‌  از هر سو می‌بارد. بارانی که جرأت نمی‌کنی با چتر فولادی هم زیر آن قدم بزنی.
ای کاش فقط پای ترقه خارجی در میان بود. نارنجک‌های دست ساز گوی رقابت را  از رقیبان چینی ربوده‌اند و گذشته از صدای مهیب و موج شدید صوتی‌شان، در چشم به هم زدنی محیط اطراف خود را به یک منطقه جنگزده و دودگرفته، تبدیل می‌کنند. چه شیشه‌هایی که پودر می‌شوند و فرو می‌ریزند، چه زنان بارداری که راهی بیمارستان می‌شوند و چه پیرزنان و پیرمردانی که تا چند قدمی سکته پیش می‌روند.
پرونده حوادث مربوط به چهارشنبه سوری سال 93 با مرگ 6 تن و مجروحیت 520 زن و مرد بسته شد. در جریان حوادث شب چهارشنبه سوری سال گذشته 22 جوان قطع عضو، 2 نوجوان نابینا و 60 نفر دچار سوختگی شدند. در این جنگ خیابانی تنها 139 تهرانی به علت وارد شدن آسیب جدی به چشمان‌شان به بیمارستان فارابی منتقل شدند.
یادآوری حوادث تلخ سال‌های گذشته
آمارها حاکی از آن است که در طول سال‌های گذشته بیشترین آسیب‌دیدگان حوادث چهارشنبه سوری از میان گروه سنی 12 تا 24 سال بوده‌اند که اغلب از ناحیه چشم، دست و گوش مجروح و روانه بیمارستان شده‌اند.
ساعت 8 شب آخرین چهارشنبه سال 92 پرتاب نارنجک دستی به سوی مأمور پلیسی که در حال گشتزنی در یکی از خیابان‌های مجاور بزرگراه نواب بود، منجر به بیهوشی 50 روزه و در نهایت مرگ وی شد. بررسی‌های پلیسی این حادثه نشان داد پسرجوانی از طبقه چهارم یک ساختمان 4 طبقه، نارنجک دستی را به سوی مأمور پلیس پرت کرده‌است که پس از برخورد با کلاه موتورسوار مأمور پلیس، منفجر شده و او را مجروح و بی‌هوش کرده است.
این مأمور که هنوز یکسالی از ازدواجش نمی‌گذشت به خاطر شدت جراحاتی که به وی وارد شده‌بود تسلیم مرگ شد و پرتاب‌کننده نارنجک که جوانی 19 ساله بود پس از دستگیری در بازجویی‌ها به جرم خود اعتراف کرد و پرداخت دیه و 3 سال زندانی خود را پذیرفت که اینک نیز در حبس به‌سر می‌برد.
در پرونده دیگری ساعت 12 ظهر چهارمین روز اسفندماه انفجار مهیبی همراه با تخریب شدید ساختمان 4  طبقه نوسازی در منطقه تهرانپارس به آتش‌نشانی گزارش شد و با حاضر شدن اکیپ‌های امدادی و پزشکی معلوم شد 3 زن و یک مرد بر اثر این حادثه غم انگیز جان خود را  از دست داده‌اند.
مأموران آتش‌نشانی در میان دود غلیظی که تا ساعت‌ها از ساختمان بلند می‌شد، طبقه به طبقه به دنبال قربانیان دیگری می‌گشتند. اجساد در میان شیون و فریاد خانواده‌ها و تماشاچیان عملیات آتش‌نشان ها،  یک به یک از بالا به حیاط آورده‌شد. پس از پایان این عملیات نفسگیر و بنا بر گفته اهالی ساختمان که زمان حادثه در خانه‌هایشان حضور نداشتند و نیز همسایه‌های دیگر، مشخص شد یکی از اهالی، زیرزمین ساختمان را به انبار مواد محترقه تبدیل کرده‌بوده تا در آستانه چهارشنبه سوری بفروشد. وی هنگام ظهر برای جوشکاری به زیرزمین رفته بود و موقع کار جرقه‌ای به کارتن مواد محترقه  برخورد می‌کند و انبار منفجر می‌شود و بلافاصله موجی از آتش از مسیر آسانسور به سایر طبقات راه پیدا می‌کند و 4 نفر از ساکنان به طرز غم انگیزی تسلیم آتش می‌شوند.
شاید حادثه مرگ نوجوان 16 ساله را هم در جنوب تهران به یاد داشته باشید که در پشت بام آپارتمان همراه 2 دوستش در حال تهیه نارنجک دستی بوده‌اند. انفجار چنان شدید بود که موج آن نوجوان بخت برگشته را بلند کرد و او را از پشت‌بام ساختمان 5 طبقه به زمین کوبید.
این حوادث تنها بخش کوچکی از اتفاقاتی است که در شب  چهارشنبه سوری سال‌های گذشته رخ داده‌است. صدها تن خواسته یا ناخواسته دست و پا و چشم‌های‌شان را  از دست داده‌اند و عده‌ای نیز به کام مرگ رفته‌اند.
پیش از هر پیشامد پلیس را در جریان بگذارید
سیدجلال ملکی، سخنگوی سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با اشاره به اینکه آتش‌نشانان به دنبال سلب شادی مردم نیستند  در گفت‌و‌گو با «ایران» می‌گوید: «ما در شادی‌ها بویژه جشن چهارشنبه سوری که قدمتی چند هزار ساله دارد در کنار مردم هستیم و عقیده داریم این سنت باید به شکل ایمن و بدون هیچ تلفات و حادثه‌ای برگزار شود و در این راه باید خانواده‌ها به کمک بیایند و شادی صحیح را به فرزندان خود بیاموزند تا خدای ناکرده شاهد اتفاق تلخی در آستانه عید نوروز نباشند.
ملکی در ادامه می‌افزاید: «معمولاً کسانی که مواد اولیه نارنجک‌های دستی را تهیه و در خانه یا محیط‌های نامناسب دیگر انبار می‌کنند، هیچ شناختی از حساسیت این مواد ندارند و حتی نمی‌دانند به عنوان مثال چه میزان از اکلیل را با چه مقدار از سرنج باید مخلوط کرد. این افراد برای سودجویی جان خود و دیگران را به‌خطر می‌اندازند. باید بگویم که 250 گرم اکلیل و سرنج می‌تواند یک اتاق 14 متری را به‌طور کل ویران کند؛ حالا حساب کنید کسانی که 300-400 کیلو اکلیل و سرنج را برای شب چهارشنبه سوری خریده‌اند و در پارکینگ و اتاق یا هر جای دیگر انبار کرده‌اند چه خطری تهدیدشان می‌کند.
این حجم از مواد می‌تواند چند خانه را با خاک یکسان کند. حتما مردم انفجار 2 سال پیش منطقه تهرانپارس را فراموش نکرده‌اند که چند آدم بی‌گناه کشته‌شدند و ساختمان به چه وضعی درآمد! یادم می‌آید وقتی از اهالی درباره این حادثه تحقیق کردیم، بیشترشان دیده‌بودند که متهم اصلی این حادثه حجم زیادی مواد محترقه را به زیر زمین ساختمان منتقل کرده.
متأسفانه کسانی که از فعالیت‌های غیرقانونی این فرد با اطلاع بودند پلیس را در جریان نگذاشته‌بودند و اگر این کار را می‌کردند حتماً می‌توانستند از بروز چنین حادثه غم‌انگیزی پیشگیری کنند. باید به نکته‌ بسیار مهمی اشاره کنم؛ کسانی که نارنجک‌های دستی تولید می‌کنند هیچ تخصصی ندارند و هشدار می‌دهیم که این نارنجک‌ها به حدی حساس و خطرناک هستند که حتی گاهی در دست هم منفجر می‌شوند. به عقیده ما هیچ مواد محترقه‌ای بی‌خطر نیست و کارشناسان آتش‌نشانی این مواد را به پرخطر و کم‌خطر تقسیم می‌کنند. به خانواده‌ها توصیه می‌کنیم حواسشان به فرزندان‌شان باشند و در این شب آنها را برای برگزاری جشنی امن و بی‌خطر همراهی کنند.»
ë با هنجارشکنان برخورد می‌کنیم
سال گذشته در جریان فعالیت‌های پلیسی برای برخورد با هنجارشکنان شب چهارشنبه سوری مأموران پلیس پایتخت 7  تن را دستگیر کرده و موفق به کشف 36 تن انواع مواد محترقه شدند. با این همه پیشگیری، جالب آنکه بدانید شب  چهارشنبه سوری سال گذشته از ساعت 4 عصر تا 10 شب 228 مورد آتش‌سوزی رخ دادکه به تفکیک شامل 4 انفجار ترقه، 50 آتش سوزی مسکونی، 49 آتش‌سوزی در فضای سبز، 32 مورد آتش سوزی سطل زباله، 46 مورد آتش سوزی ضایعات، 20 آتش سوزی خودرو، 4 آتش سوزی واحد تجاری، 3 مورد آتش سوزی واحد صنعتی و چندین آتش سوزی دیگر بود.
امسال نیز سردار حسین اشتری، رئیس پلیس کشور در آستانه فرارسیدن چهارشنبه آخر سال به همه کسانی که در این شب امنیت و آرامش مردم را به‌هم می‌ریزند هشدار داد و گفت: «متأسفانه برخی با اقدامات مخاطره‌آمیز و هنجارشکنانه در این شب، خسارات جبران‌ناپذیری به خود و دیگران وارد می‌کنند. اولویت پلیس تأمین امنیت مردم است و پلیس به هیچ عنوان اجازه اقدامات خلاف قانون را نمی‌دهد. بستن خیابان‌ها و سلب آسایش مردم ممنوع است و پلیس طبق قانون با آن برخورد خواهد کرد. کسانی که در این شب مرتکب تخلف شوند، پلیس طبق قانون با آنان برخورد می‌کند و تا پایان تعطیلات نوروزی اجازه خروج از بازداشتگاه را به آنها نمی‌دهد.»
چهارشنبه سوری در شهرستان‌ها و روستاهای ما هنوز چهارشنبه سوری است و مثل تهران تبدیل به یک جنگ شهری با دوستان و آشنایان و همسایه‌ها نشده است. در این شهر کم نیستند کسانی که انگار عقده های یک‌ساله خود را با انواع و اقسام نارنجک‌های دستی و ترقه‌های جورواجور بیرون می‌ریزند و زیر پای این و آن منفجر می‌کنند. کم نیستند کسانی که فکر می‌کنند هرچه صدای نارنجکت بلندتر، شخصیتت رنگین و سنگین‌تر. چه کنیم با این جماعت که زیبایی‌هایی یک سنت دیرین را این‌طور مسخره می‌کنند و به آتش می‌کشند؟!