سرویس تئاتر هنرآنلاین: فردا یکشنبه چهارم بهمن‌ماه در چهارمین روز برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ۲۴ نمایش صحنه‌ای و خیابانی در قالب بخش‌های مختلف میزبان علاقمندان تئاتر است.
نمایش‌های صحنه‌ای "بازی سایه" به نویسندگی تاسویا هاسگاوا از ژاپن در دو نوبت ۳۰ : ۱۷ و ۳۰ : ۲۰ در تالار وحدت، "راز مهر، راز سپهر" به نویسندگی و کارگردانی شکرخدا گودرزی از تهران در ساعت ۲۰ در تالار اصلی مجموعه تئاتر شهر، "آنتولوژی صبح فرحناک یک چاقو" به نویسندگی و کارگردانی رضا گشتاسب از یاسوج در دو نوبت۳۰ : ۱۸ و ۳۰ : ۲۰ در تالار چهارسو، "مجلس قربانی سنمار" نوشته بهرام بیضایی به کارگردانی شیما جوادپور از بوشهر در دو نوبت ۳۰ : ۱۷ و ۳۰ : ۱۹ در تالار قشقایی، "بیضایی" به نویسندگی و کارگردانی محمد مساوات از تهران در دو نوبت ۱۷ و ۲۰ در تماشاخانه سنگلج، "ساده با تو یک ترانه" به نویسندگی و کارگردانی ندا قربانیان از کرج در دو نوبت ۱۷ و ۱۹ در تالار مولوی، "سند چشم انداز" نوشته رضا شاهبداغی به کارگردانی مهدی محمدی از تهران در دو نوبت ۱۸ و ۳۰ : ۲۰ در تالار حافظ،" هتلی‌ها "نوشته ساناز بیان به کارگردانی حمیدرضا آذرنگ از تهران در دو نوبت ۱۸ و ۴۵ : ۲۰ در تالار سمندریان تماشاخانه ایرانشهر،" آنسفالیت" به نویسندگی و کارگردانی سیاوش بهادری راد از تهران در دو نوبت ۱۶ و ۱۹ در تالار استاد انتظامی خانه هنرمندان و "آی" نوشته محمد مساوات به کارگردانی عبدالرضا شیبانی از تهران در دو نوبت ۱۷ و ۱۹ در تماشاخانه سرو روی صحنه می‌روند.
همچنین در این روز نمایش‌های خیابانی و محیطی "سرباز‌ها "به نویسندگی و کارگردانی صوفیا برسزی از مجارستان ساعت‌های ۱۶ و ۱۸ در محوطه مجموعه تئاتر شهر، "عروسک‌ها عاشق می‌شوند" به نویسندگی و کارگردانی سمانه موسوی از تهران ساعت ۳۰: ۱۶ در محوطه مجموعه تئاتر شهر،" موضوع انشاء: تابستان جنگ، کجا بوده‌اید؟ "به نویسندگی و کارگردانی بهنام کاوه از آبادادان ساعت ۱۷،" چاروادار "نوشته محمد جعفری لفوت به کارگردانی پوریا کریمی از آستانه اشرفیه ساعت ۱۷ در باغ هنرمندان (خانه هنرمندان ایران) و "عروس آشتی" به نویسندگی و کارگردانی مختار محمدی از مریوان ساعت ۱۷ در محوطه برج میلاد اجرا می‌شود.
در چهارمین روز از برگزاری جشنواره، تماشاخانه‌های خصوصی نیز میزبان نمایش‌های صحنه‌ای بخش "به علاوه تئاتر فجر" هستند.
بر این اساس نمایش‌های "جوادیه" به نویسندگی و کارگردانی کهبد تارج ساعت ۱۸ در تماشاخانه ارغنون، "حکایت فین به روایت جن جین" به نویسندگی و کارگردانی ابوالفضل حاجی علی خانی در دو نوبت ۱۸ و ۲۰ در تئاتر باران، "من شاه ریچارد بودم" نوشته کیوان سررشته به کارگردانی محمد عاقبتی در دو نوبت ۱۸ و ۳۰ : ۲۰ در خانه نمایش دا،" همتون منو می‌شناسید "به نویسندگی و کارگردانی سامان ارسطو در دو نوبت ۱۸ و ۲۰در سالن استاد خسرو شکیبایی تماشاخانه سه نقطه،"سه چهار روزی که امیر خونه نبود "نوشته رضا گشتاسب به کارگردانی فضل اله عمرانی در دو نوبت ۱۹ و ۲۱ در سالن استاد رکن الدین خسروی تماشاخانه سه نقطه، "شبی بیرون از خانه " نوشته هارولد پینتر به کارگردانی مشترک فرید قادرپناه و رامین معصومیان ساعت ۱۸ در تماشاخانه استاد جمشید مشایخی،"آوریل ۱۹۱۲" به نویسندگی و کارگردانی مشترک فرید قادر پناه و رامین معصومیان ساعت ۲۰ در تماشاخانه استاد جمشید مشایخی،" اعترافات غیرارگانیک "نوشته مشترک محمد زارعی و اشکان جنابی به کارگردانی اشکان جنابی ساعت ۱۹ در تماشاخانه موج نو روی صحنه می‌روند.
در میان این آثار پیشنهاد می‌کنیم تماشای نمایش‌هایی همچون "رازمهر، راز سپهر"، "سند چشم انداز" و "آی" و یک نمایش خیابانی " عروسک‌ها عاشق می‌شوند "را از دست ندهید.
خوانش امروزی از روایت رستم و اسفندیار
نمایش" راه مهر- راز سپهر" کاری از گروه تئاتر پیوند به نویسندگی و کارگردانی شکرخدا گودرزی در قالب دو بخش تولیدات تازه تئاتر ایران و مسابقه تئاتر ایران با بازی محمد صادقی، نوید گودرزی، ساغر عزیزی، محمد ساربان، کاظم هژیرآزاد، مجید جعفری، مانلی حسین‌پور، رضا جعفری، مهدی علی‌نژاد و آگرین موسوی در تالار اصلی مجموعه تئاتر شهر روی صحنه می‌رود.
شکرخدا گودرزی در رابطه با فضا و موضوع این اثر نمایشی به خبرنگار تئاتر هنرآنلاین گفت: متن نمایش با نگاهی مجدد به داستان رستم و اسفندیار شاهانامه نوشته شده است. چون احساس کردم این داستان شاهنامه ظرفیت این را دارد که با نگاه امروزی به سراغ آن برویم، به ویژه با اتفاقاتی که هم اکنون در خاورمیانه در جریان است دریافتم که با تکیه بر اتفاقات معاصری همچون فعالیت گروه‌های تروریستی زیر لوای مفاهیم قدسی، می‌توان روی این داستان شاهانامه کار کرد. بنابراین در خوانش دوباره‌ای که از متن شاهنامه داشتم دریافتم که زمینه‌های شکل‌گیری چنین نگاهی در جهان کنونی که از نوعی مطلق‌نگری ناشی می‌شود باعث شده جهان مهربانی را به جهان کینه و عدالت تبدیل کند.
او با بیان اینکه در روند داستان نمایش تغییری ایجاد نشده است، تاکید کرد: آنچه در این نمایش نسبت به متن شاهنامه تغییر کرده صرفا نوع نگاه به موضوع این داستان از شاهنامه است؛ به این ترتیب ما در شرایط دنیای امروز می‌بینیم یک جریان جعلی و برخاسته از اشکال مختلف روایت دینی به جای اینکه تعامل و مدارا و گفت‌وگو را ملاک قرار دهد تنها به حذف مخالفان خود می‌اندیشد.
گودرزی همچنین با اشاره به اینکه این نمایش، اثری پر پرسوناژ است، ادامه داد: ما در این نمایش گروه خنیاگر، نوازنده زنده و گروه پرفورمنس داریم و بر همین اساس نیازمند یک سالن بزرگ برای اجرا هستیم.
معضلات تئاتر با " سند چشم انداز "در جشنواره تئاتر فجر
نمایش" سند چشم انداز "نوشته رضا شاهبداغی به کارگردانی مهدی محمدی از تهران با بازی نسیم اسدپور، معصومه باقری، سمیه بختیاری، مهناز حسینی، نگارسرلک، مسعود شاه کرمی، فرشته طاهری، فاطمه قاسمی، خشایار قائد رحمتی وگلاره مقدم در قالب بخش‌های تولیدات تازه تئاتر ایران و مسابقه تئاتر ایران در تالار حافظ روی صحنه می‌رود.
مهدی محمدی کارگردان نمایش" سند چشم‌انداز "درباره موضوع این اثر نمایشی به خبرنگار تئاتر هنرآنلاین گفت: این نمایش درباره یک گروه نمایشی در تهران است که در یکی از تماشاخانه‌های خصوصی برای اجرا آماده می‌شوند اما نویسنده گروه مدتی است که ناپدید شده و متن را هم به گروه نمایش نرسانده است؛ همین مسئله باعث ایجاد اختلاف‌هایی میان اعضای گروه شده که باعث می‌شود در نهایت کار به نتیجه نرسد و نمایش ناقص بماند و در واقع آنچه در این نمایش می‌بینیم تمرین پشت صحنه یک تئاتر است و معضلاتی که یک گروه تئاتری در حال حاضر با آن درگیر است.
او با این توضیح که داستان در یک ساختار کاملا رئالیستی روایت نخواهد شد، افزود: ما یک بخش کاملا رئالیستی داریم و بخش‌هایی هم به شکل نمایش‌های ایرانی، تعزیه، نقالی و فضاهای فرمالیستی که همراه با موسیقی و حرکت است به اجرا در می‌آیند و این‌ها در واقع بخش‌هایی است که در دل این قسمت‌های رئالیستی گنجانده شده است. به این ترتیب در این نمایش با یک ساختار ترکیبی روبرو می‌شویم که هم فضای رئالیستی و هم فضای غیر رئالیستی دارد؛ به علاوه در این نمایش به وفور از موسیقی و ریتم و آواز بهره گرفته شده است.
این کارگردان تئاتر در اظهار نظری در رابطه با جشنواره سی و چهارم جشنواره تئاتر فجر، بیان کرد: خوشبختانه اتفاق مثبتی که در جشنواره امسال شاهد آن هستیم این است که کارهای جشنواره بر پایه یک نظم خاص بنا ارزیابی و زمان اعلام نتایج پیش بینی شد و حتی به تعداد انتخاب آثار به تمامی پایبند بودند. امسال خوشبختانه نسبت به سال‌های گذشته همه نمایش‌ها به شکل منظم و سر زمان مشخص با همان تعهداتی که در فراخوان وجود داشت انجام شد و امیدوارم اتفاقات بعدی هم به همین نظم و دقت پیش برود. البته امید دارم خروجی‌های امسال جشنواره به نفع تئاتر ما باشد چراکه بسیاری از مواقع جشنواره تمام می‌شود و بعد همه چیز به پایان می‌رسد و آن شور و هیجان و تمام نیرویی که در این مدت صرف شده است بین تمام گروه‌ها از بین می‌رود، امیدوارم که این اتفاق نیافتد و کار‌ها بعد از جشنواره به اجرای عموم برسند.
درامی در فضای بومی ترکمن‌ها
نمایش" آی "نوشته کاری از گروه نمایشی" گپ "به نویسندگی محمد مساوات و به کارگردانی عبدالرضا شیبانی با بازی مهتاب باجلان، محسن قزل‌سوفلو، پیام علوى، مسعود رحمانى، کوروش محمدی و مهیار قزل سوفلو در قالب بخش مرور تئاتر ایران در سال ۱۳۹۴ در تماشاخانه سرو روی صحنه می‌رود.
علیرضا شیبانی کارگردان نمایش" آی "در رابطه موضوع و فضای این نمایش به خبرنگار تئاتر هنرآنلاین گفت: در این نمایش آی دختر زیباى ترکمن به خون‌خواهی از آراز پسرعمویش برمى‌خیزد که در این میان با مخالفت‌های مصلحت اندیشانه قبیله‌اش مواجه می‌شود. هرچند نمایشنامه" آى "وام‌دار از افسانه‌هاى ترکمنى‌ست اما قصه‌اى را روایت مى‌کند که ساخته و پرداخته ذهن نویسنده است. براى نگارش این اثر سیدمحمد مساوات مطالعات وسیعى در افسانه‌ها و حتى مراسم و مناسک ترکمن داشته و به لحاظ ساختار نمایشى ایرانى با زبانى شاعرانه این نمایشنامه را خلق کرده است.
او درباره فرم و شیوه اجرای نمایش نیز خاطرنشان کرد: در حوزه اجرا با بهره‌مندى از رفتارهاى بومى و نمایشى قوم ترکمن (رقص‌ها، سوگوارى‌ها و نوع پوشش و آرایش و موسیقی و مراسم و مناسک) و اشکال نمایش ایرانى (پرده‌خوانى، نقالى، تعزیه و...) و آمیختگى آن‌ها با رویکردهاى نوین اجرایی و می‌نیمالیستى سعى کردم به خلاقیت‌هاى نو در بازسازى و بازتعریف آئین‌هاى نمایشى دست یابم.
این کارگردان جوان تئاتر ادامه داد: در صحنه‌پردازى بهره‌مندی از امکانات فضای خالی مدنظر قرار گرفته و این رویکرد موجب شده تا آکسسوار و لباس اهمیت ویژه‌ای پیدا کند و همه عناصر دیداری و شنیداری در نمایش به نشانه‌هاى مهمى تبدیل و تکثیر شود. بنابراین تمام عوامل و عناصر اجرایى، چه آن‌ها که برگرفته از فرهنگ و هنر ترکمن بوده‌اند و چه آن شیوه‌ها که مستقیما به نمایش ایرانى مربوط می‌شود، همه و همه در مسیر پر خطر و هیجان‌انگیز تجربه یک بیان شخصى در میزانسن، هدایت بازیگران، انتخاب و ساخت موسیقى و طراحى‌ها قرار گرفته است.
این کار‌شناس ارشد تئاتر با اشاره به اینکه تا همین چند سال اخیر در گنبدکاووس و در میان قوم شریف ترکمن زندگى کرده، در ادامه افزود: فرهنگ و هنر قوم ترکمن همان اندازه که متنوع و گسترده است در قیاس با دیگر اقوام ایرانى احتمالا غریب‌تر هم است، این غریبگی ملى در اجرای نمایش" آى "تقابلی با بیگانه‌سازى به وجود آورده است. با علم بر اینکه متن کلاسیک" آى "با آن زبان شاعرانه‌اش قصه را پیش برده و تاثیرپذیرى عاطفى‌اش را عیان می‌سازد. تلاشم بر این بوده تا با انتخاب اشکال و چیدمان‌هاى حرکتى مدنظرم (با توجه به ناآشنا بودن مخاطب با این فرهنگ) نمایش را در نوسانى مداوم بین دو قطب مسخ‌شدگى و بیگانه‌سازى قرار دهم.
کارگردان نمایش" آی "در خصوص تغییرات ایجاد شده در این نمایش نسبت به اجرای قبلی آن، عنوان کرد: تغییراتى صورت گرفته اما این تغییرات بنیادینى نیست، یعنى مربوط به بطن و متن کار نمی‌شود و بیشتر در جزئیات و فضاسازى‌ها این تغییرات اعمال شده که البته همین جزئیات وقت زیادى را صرف خود کرده است.
روایت وقتی که" مبارک "به دنیای آدم‌ها پا می‌گذارد
نمایش خیابانی" عروسک‌ها عاشق می‌شوند "به نویسندگی و کارگردانی سمانه موسوی در قالب بخش مسابقه تئاتر خیابانی در چهارمین روز برپایی جشنواره تئاتر فجر ساعت ۱۶: ۳۰ در محوطه مجموعه تئاتر شهر میزبان علاقمندان نمایش است.
سمانه موسوی در رابطه با ایده شکل‌گیری این نمایش به خبرنگار تئاتر هنرآنلاین گفت: دنیای امروز ما آدم‌ها رفته رفته رنگ سیاه به خود گرفته و تلخی‌ها و سیاهی‌هایش لحظه به لحظه بیشتر می‌شود. اما در اوج این تلخی‌ها و سیاهی‌ها، همیشه معیارهایی وجود داشته که انسان را توانسته از سایر موجودات جدا کند، معیارهایی همچون گذشت و عشق که نجات بخش جهان نمایش من است. به دنبال این بودم تا از یک سو این سیاهی‌ها را به گونه‌ای به نمایش بگذارم و از سویی دیگر آن وجه اخلاقی انسان که او را جدا کرده نیز نمایش دهم چرا که نمایش از دید من زمانی شکل می‌گرفت که این سیاهی در مقابل یک سفیدی و پاکی قرار گیرد، در نهایت نیز مجموعه‌ای از این نگاه و تفکرات بود که مرا به خلق" عروسک‌ها عاشق "می‌شوند وا داشت.
او در رابطه با فضا و موضوع نمایش ادامه داد: داستان از عروسک معروف نمایش‌های ایرانی" مبارک "حرف می‌زند که از دنیای عروسک‌ها خسته شده و میل به اختیار و انتخاب در او شکل گرفته و می‌خواهد دنیای آدمیان را تجربه کند. ما این فرصت را به نمایندگی از دنیای آدمیان به او می‌دهیم، در نتیجه مبارک تبدیل به یک آدم می‌شود. اما طولی نمی‌کشد که خستگی‌ها و سیاهی‌های دنیای آدمی او را زده و خسته می‌کند؛ در نتیجه پشیمان و ناامید قصد بازگشت به دنیای خود (دنیای عروسک‌ها) می‌کند. در همین زمان است که با حضور زنی در نمایش، عاشق می‌شود و قدرت عشق نگه دارنده اوست. اما همزمان با این مسئله، او متوجه می‌شود زمان انسان بودن او سر آمده و باید به دنیای عروسک‌ها باز گردد. در نتیجه او به واسطه قدرتی که عشق در او به وجود آورده، به دنبال یک جایگزین برای خود می‌گردد اما نمایش به گونه‌ای پیش رفته که حتی اگر جایگزینی نیز پیدا شد، کاری نمی‌توان انجام داد؛ به عبارتی، دیر شده است. چرا که قبل از پیدا شدن جایگزین، همان زنی که مبارک عاشقش شده بود، خود خواسته و از روی گذشت و فداکاری، به داخل خیمه رفته و جای مبارک تبدیل به عروسک شده است.
این کارگردان جوان تئاتر با اشاره به چگونگی اجرای نمایش، افزود: ما این نمایش را بر طبق الگوی نمایش‌های شادی آور ایرانی طراحی کردیم و در اجرا از ترکیب سیاه بازی و خیمه شب بازی استفاده کردیم. درست است که در هر دو گونه، سیاه به عنوان شخص محور حضور دارد اما یکی در دنیای آدمیان و آن دیگری در دنیای عروسک‌ها حضور دارد. نگاه ما به سمتی بود که می‌خواستیم ببینیم که سیاه و مبارک خیمه شب بازی را اگر در دنیای آدمیان بیاوریم، چقدر تفاوت ایجاد می‌شود. این تفاوت‌ها از دید ما اثر را جذاب و سرشار از کنش‌های‌گاه و بی‌گاه می‌کرد، به همین دلیل ترجیح را بر این گذاشتیم از پند و اندرز و شعار دوری کنیم و این‌ها را تا آنجا که می‌توانیم مورد قضاوت مخاطب قرار دهیم، فکر می‌کنم این ایده و تضاد مسئله‌ای‌ست که هم کشش و هم تنوع و نوآوری ایجاد می‌کند.
موسوی با این یادآوری که موسیقی نیز همواره یکی از تکیه‌گاه‌های اصلی نمایش ایرانی و به ویژه سیاه‌بازی و خیمه‌شب‌بازی است؛ تاکید کرد: همان طور که می‌دانید تماشاگر ایرانی همواره سیاه بازی را با موسیقی‌اش دیده و شنیده اما ما در این نمایش سعی کردیم نوآوری و خلاقیتی از خود نشان دهیم، بنابراین در بسیاری از قطعات معروف روحوضی دست بردیم و سعی کردیم هر یک را در دستگاهی موسیقیایی بگنجانیم. به طور خلاصه می‌توان گفت موسیقی این اثر را سازهای زیادی همچون کمانچه، تمبک، طبل ریز و... ساخت و پرداخت کرده که این امر به شدت در موفقیت اجرای نمایش ما را همراهی کرده است.
حسین ناظمیان‌پور، مصطفی براتی، رامیار خاطری و نازنین کرمی در این نمایش ایفای نقش می‌کنند.