به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری میزان؛ این اتحادیه ۲۲ عضو اصلی و ۴ عضو ناظر دارد.ضمناً عضویت سوریه از نوامبر ۲۰۱۱ به حالت تعلیق درآمده است.
مصر، عراق، یمن، لیبی، مغرب، تونس، امارات متحده عربی، بحرین، قطر، عربستان سعودی، الجزایر،لبنان، موریتانی، اردن، جیبوتی، کومور، کویت، سوریه( که صندلی نماینده سوریه خالی است)،سومالی،سودان، عمان، فلسطین، اعضای اصلی اتحادیه عرب و کشورهای اریتره و برزیل نیز به عنوان ناظر هستند.
اتحادیه عرب، نخستین سازمان بین المللی است که بین کشورهای عربی - اسلامی به ابتکار مصر تاسیس شد
طرح پیشنهادی مصر در اولین کنگره عربی توسط اعضای حاضر یعنی مصر، عربستان، عراق، سوریه، لبنان، یمن و اردن امضا و تایید شد و به زودی به تصویب مقامات داخلی این کشورها رسید.
قرارداد تشکیل اتحادیه عرب، الحاق سایر دول عرب را نیز به اتحادیه پیش بینی کرده بود، بدین ترتیب دیگر کشورهای عرب که بعد از جنگ جهانی دوم به استقلال رسیدند، یکی بعد از دیگری به اتحادیه پیوستند.
در حال حاضر اتحادیه عرب تمام کشورهای عرب (شامل 2۲ کشور از آسیا و آفریقا و سازمان آزادی بخش فلسطین) را دربرمی گیرد که عبارتند از: مصر ، عراق ، یمن، لیبی ، مغرب ، تونس ، امارت ، بحرین ، قطر ، عربستان ، الجزایر ، لبنان ، موریتانی ، اردن ، جیبوتی، کومور ، اریتره ، سوریه ، سومالی ، سودان ، عمان و فلسطین
از همان ابتدا که در سال 1930 "نوری سعید" ایده اتحاد کشورهای عربی را مطرح کرد، "ابن سعود" به صورت رقیبی جدی در مقابل او عرض اندام کرد؛ حمایت انگلیس از ناسیونالیسم عربی، به اندیشه مزبور قوت بخشید. سپس مصر نیز به عنوان رقبای عراق و عربستان وارد جنبش سیاسی اعراب برای وحدت شد.
در واقع تشکیل اتحادیه عرب را می توان زاییده تجدید ناسیونالیسم ملت های عربی از یک سو و تایید دولت انگلستان در سال 1941 به وسیله آنتونی ایدن، وزیر خارجه وقت این کشور از سوی دیگر تلقی کرد، به عبارت دیگر در فاصله دو جنگ جهانی، جنبش های آزادی بخشی در جهان عرب شکل گرفتند که در مرحله اول خواهان استقلال کشورهای عربی بودند و در مرحله دوم خواستار وحدت و تشکیل حکومت واحد عربی بودند، به همین دلیل انگلیس در فوریه 1943 موافقت ضمنی خود را با تشکیل چنین اتحادیه ای اعلام کرد و سرانجام در نشست اسکندریه در مصر با امضای موافقتنامه اسکندریه اتحادیه عرب شکل گرفت.
اهداف شکل گیری
آزادی از سلطه بیگانگان و تحقق وحدت عربی مهمترین اهداف تشکیل اتحادیه عرب عنوان شده اند.
در سال 1950 یک قرارداد دفاع متقابل شبیه قرارداد دفاعی آتلانتیک شمالی، نیز بین دولت های عضو اتحادیه به امضا رسید.
اتحادیه عرب با جود آرمان های یاد شده، در عمل چندان موفق نبوده است. از بررسی عملکرد این اتحادیه آشکار می شود، این اتحادیه نه تنها نتوانست به وحدت دولت های عربی کمکی کند، بلکه در برخی موارد مانع وحدت بین آنها نیز شده که در این باره می توان به اتحاد کشورهای مصر، سوریه، لیبی و یمن اشاره کرد.
اختلاف های شدید موجود بین رژیم های حاکم بر اعضای اتحادیه و اهداف و منافع متضادشان در امور داخلی و سیاست خارجی، اتحادیه عرب را به سازمانی ناتوان و ضعیف تبدیل کرده است.
آرمان های سیاسی اتحادیه
اتحادیه عرب با این هدف شکل گرفت تا از منافع کشورهای عربی دفاع کند، اما پیش از هر چیز باید تاکید کرد، اتحادیه عرب برای تحقق این هدف طرح سیاسی خاصی داشته که در «مقابله» و «ستیز» خلاصه می شود، اما این طرح از ابتدا موفقیتی درپی نداشته و نتوانسته به اعراب مقابل اسرائیل که در 1948 اعلام وجود کرده، کمکی کند و طرح دفاع مشترک اعضاء نیز که در 1950به تصویب رسید مثمر ثمر واقع نشد. چنانچه در قبال وقایع سال های 1956 (بحران سوئز)، جنگ 1967 و 1973 اعراب و اسرائیل نیز چندان راهگشا نبود و کاری از پیش نبرد. از لحاظ نظامی نیز اقدامات اتحادیه بسیار ناامید کننده بوده است.
بحران های اتحادیه عرب
همچنین این اتحادیه به دلیل بحران های شدیدی که دامن گیر آن بوده، با مشکلاتی مواجه شده که موجب بروز شکاف هایی در آن شده است، مثلا کشورهای عضو این اتحادیه همواره به مصر و همچنین به موضع گیری های سیاسی متفاوت اردن از اتحادیه، به دیده ی تردید نگریسته اند.
عراق نیز با اتحادیه به لحاظ عضویت در پیمان بغداد یا مسئله کویت اختلافات عمیقی داشته است. پس از انعقاد پیمان کمپ دیوید که بین کشورهای عرب شکافی عمیق بوجود آورد و مصر را از صف مقدم جبهه کارزار علیه اسرائیل جدا و او را در کنار این رژیم اشغالگر قرار داد. مقر اتحادیه عرب در 1977 از قاهره به تونس انتقال یافت و کشورهای عرب تصمیم گرفتند، مصر را از اتحادیه اخراج کنند، ولی مجددا از سال 1984-1983 مصر به تدریج با کشورهای عرب روابطش را بهبود بخشید، طوری که مجددا اواخر دهه 1980 به اتحادیه بازگشت و مقر اتحادیه نیز در 31 اکتبر 1990 به قاهره انتقال یافت.
با این که زمینه های همگرایی در میان اعضا با این موانعی نیز مانع تحکیم و تقویت این همگرایی در میان اعضای اتحادیه شده که مهمترین آن وجود رژیم های دیکتاتوری چون عربستان است، رژیمی که حتی قادر به درک مناسب منافع ملی خود نیست، چه رسد به این که قادر به گذار از مصالح ملی به سوی تصمیمات و منافع مشترک منطقه ای باشد.
این درحالی است که باید به این نکته نیز اشاره داشت که جغرافیای سیاسی جهان عرب از ساختار ناهمگونی برخوردار و در بسیاری از کشورهای آن هنوز حکومت مردمی شکل نگرفته و همین موضوع در کنار بیداری اسلامی موجب آغاز و شکل گیری موجی از انقلاب ها در منطقه شد.
در این میان اتحادیه عرب به جای اتخاذ موضعی قاطع و واحد در قبال این انقلاب ها و حمایت از حرکت ها و جنبش های مردمی به اعتراف بسیاری از صاحبنظران بین المللی به ادات دست آمریکا، رژیم صهیونیستی تبدیل شده است.
سیاست های در پیش گرفته شده توسط اتحادیه عرب بیش از هرچیز به جای این که از جوشش های مردمی حمایت کند، در راستای مقابله با ملت های عربی بوده، به گونه ای که در قبال اشغال بحرین از سوی سعودی های صهیونیست موضعی اتخاذ نکرد، اما در همین حال تصمیم به همراهی با آمریکا و هم پیمانانش در لیبی گرفت و از آن جا که کشورهای عربی حوزه خلیج فارس منابع مالی این اتحادیه همواره تامین می کنند، حامی رژیم های دیکتاتور حاکم بر این کشورها و سیاست های آنها بوده است.
به همین دلیل اتحادیه عرب سازمانی فلج و وابسته به غرب و آمریکا است که رژیم آل سعود کاملا بر آن مسلط است؛ اقدامات شتابزده اتحادیه عرب در زمان حمله ناتو به لیبی نشان داد که اتحادیه عرب در زمان حمله به لیبی به ابزاری مطیع در دست ناتو تبدیل شده و با واگذار کردن پرونده لیبی به شورای امنیت خود را مسخره خاص و عام کرده است، چه اگر غیر از این بود، حتما اقدامی در قبال ملت بحرین انجام می داد.
چرا درحالی که قرار بود، اتحادیه عرب نشست دوره ای خود را در ماه مارس گذشته در عراق برگزار کند، عربستان و دیگر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس با برگزاری این نشست در بغداد مخالفت کردند و فرصت رسیدگی به اوضاع حقوق بشر در بحرین را از بین بردند چرا که دولت عراق قصد داشت موضوع مظلومیت ملت بحرین را در نشست مطرح کردند.
اتحادیه عرب، علیه ملت های عرب توطئه چینی می کند و واضح ترین دلیل این مدعا صدور بیانیه هایی در حمایت از سران دلارهای نفتی دربار سعودی در رویکردخصمانه ریاض علیه ایران و رژیم آل خلیفه و توجیه اقدامات این رژیم برای حفظ امنیت خاندان حاکم بر این کشور است.
درحالی که سازمان های بین المللی همانند اتحادیه اروپا، کمیساریای عالی حقوق بشر و دیگر سازمان های بین المللی موارد نقض حقوق بشر در عربستان و بحرین را بررسی کردند، اتحادیه عرب به هیچ وجه اشاره ای به این جنایات نکرد. این سیاست به شکلی آشکار و عیان در قبال انقلاب یمن نیز در پیش گرفته شده و درحالی که تاکنون هیچ واکنشی به قتل عام های علی عبد الله صالح، دیکتاتور یمن در این کشور اشاره ای نکرده است، خود را دل نگران و بی قرار ناآرامی های سوریه نشان می دهد و برای بررسی اوضاع جاری در آن نشست های فوق العاده و بیانیه های متعدد صادر می کند که آخرین آن روز گذشته و با درخواست تعلیق عضویت سوریه در این اتحادیه همراه بود.
در واقع تصمیم وزیران خارجه کشورهای عربی درباره کنار گذاشتن سوریه از این نهاد، نشانه سلطه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بر این اتحادیه است و در این راستا "جاسم بن حمد" وزیر خارجه قطر که خدمات شایانی به صهیونیست ها کرده، نقش بسزایی در تصمیمات اتحادیه عرب داشته تا خود را به عنوان یک عضو برجسته اتحادیه عرب و تاثیرگذار در تصمیمات آن نشان دهد.
انتهای پیام/
مصر، عراق، یمن، لیبی، مغرب، تونس، امارات متحده عربی، بحرین، قطر، عربستان سعودی، الجزایر،لبنان، موریتانی، اردن، جیبوتی، کومور، کویت، سوریه( که صندلی نماینده سوریه خالی است)،سومالی،سودان، عمان، فلسطین، اعضای اصلی اتحادیه عرب و کشورهای اریتره و برزیل نیز به عنوان ناظر هستند.
اتحادیه عرب، نخستین سازمان بین المللی است که بین کشورهای عربی - اسلامی به ابتکار مصر تاسیس شد
طرح پیشنهادی مصر در اولین کنگره عربی توسط اعضای حاضر یعنی مصر، عربستان، عراق، سوریه، لبنان، یمن و اردن امضا و تایید شد و به زودی به تصویب مقامات داخلی این کشورها رسید.
قرارداد تشکیل اتحادیه عرب، الحاق سایر دول عرب را نیز به اتحادیه پیش بینی کرده بود، بدین ترتیب دیگر کشورهای عرب که بعد از جنگ جهانی دوم به استقلال رسیدند، یکی بعد از دیگری به اتحادیه پیوستند.
در حال حاضر اتحادیه عرب تمام کشورهای عرب (شامل 2۲ کشور از آسیا و آفریقا و سازمان آزادی بخش فلسطین) را دربرمی گیرد که عبارتند از: مصر ، عراق ، یمن، لیبی ، مغرب ، تونس ، امارت ، بحرین ، قطر ، عربستان ، الجزایر ، لبنان ، موریتانی ، اردن ، جیبوتی، کومور ، اریتره ، سوریه ، سومالی ، سودان ، عمان و فلسطین
از همان ابتدا که در سال 1930 "نوری سعید" ایده اتحاد کشورهای عربی را مطرح کرد، "ابن سعود" به صورت رقیبی جدی در مقابل او عرض اندام کرد؛ حمایت انگلیس از ناسیونالیسم عربی، به اندیشه مزبور قوت بخشید. سپس مصر نیز به عنوان رقبای عراق و عربستان وارد جنبش سیاسی اعراب برای وحدت شد.
در واقع تشکیل اتحادیه عرب را می توان زاییده تجدید ناسیونالیسم ملت های عربی از یک سو و تایید دولت انگلستان در سال 1941 به وسیله آنتونی ایدن، وزیر خارجه وقت این کشور از سوی دیگر تلقی کرد، به عبارت دیگر در فاصله دو جنگ جهانی، جنبش های آزادی بخشی در جهان عرب شکل گرفتند که در مرحله اول خواهان استقلال کشورهای عربی بودند و در مرحله دوم خواستار وحدت و تشکیل حکومت واحد عربی بودند، به همین دلیل انگلیس در فوریه 1943 موافقت ضمنی خود را با تشکیل چنین اتحادیه ای اعلام کرد و سرانجام در نشست اسکندریه در مصر با امضای موافقتنامه اسکندریه اتحادیه عرب شکل گرفت.
اهداف شکل گیری
آزادی از سلطه بیگانگان و تحقق وحدت عربی مهمترین اهداف تشکیل اتحادیه عرب عنوان شده اند.
در سال 1950 یک قرارداد دفاع متقابل شبیه قرارداد دفاعی آتلانتیک شمالی، نیز بین دولت های عضو اتحادیه به امضا رسید.
اتحادیه عرب با جود آرمان های یاد شده، در عمل چندان موفق نبوده است. از بررسی عملکرد این اتحادیه آشکار می شود، این اتحادیه نه تنها نتوانست به وحدت دولت های عربی کمکی کند، بلکه در برخی موارد مانع وحدت بین آنها نیز شده که در این باره می توان به اتحاد کشورهای مصر، سوریه، لیبی و یمن اشاره کرد.
اختلاف های شدید موجود بین رژیم های حاکم بر اعضای اتحادیه و اهداف و منافع متضادشان در امور داخلی و سیاست خارجی، اتحادیه عرب را به سازمانی ناتوان و ضعیف تبدیل کرده است.
آرمان های سیاسی اتحادیه
اتحادیه عرب با این هدف شکل گرفت تا از منافع کشورهای عربی دفاع کند، اما پیش از هر چیز باید تاکید کرد، اتحادیه عرب برای تحقق این هدف طرح سیاسی خاصی داشته که در «مقابله» و «ستیز» خلاصه می شود، اما این طرح از ابتدا موفقیتی درپی نداشته و نتوانسته به اعراب مقابل اسرائیل که در 1948 اعلام وجود کرده، کمکی کند و طرح دفاع مشترک اعضاء نیز که در 1950به تصویب رسید مثمر ثمر واقع نشد. چنانچه در قبال وقایع سال های 1956 (بحران سوئز)، جنگ 1967 و 1973 اعراب و اسرائیل نیز چندان راهگشا نبود و کاری از پیش نبرد. از لحاظ نظامی نیز اقدامات اتحادیه بسیار ناامید کننده بوده است.
بحران های اتحادیه عرب
همچنین این اتحادیه به دلیل بحران های شدیدی که دامن گیر آن بوده، با مشکلاتی مواجه شده که موجب بروز شکاف هایی در آن شده است، مثلا کشورهای عضو این اتحادیه همواره به مصر و همچنین به موضع گیری های سیاسی متفاوت اردن از اتحادیه، به دیده ی تردید نگریسته اند.
عراق نیز با اتحادیه به لحاظ عضویت در پیمان بغداد یا مسئله کویت اختلافات عمیقی داشته است. پس از انعقاد پیمان کمپ دیوید که بین کشورهای عرب شکافی عمیق بوجود آورد و مصر را از صف مقدم جبهه کارزار علیه اسرائیل جدا و او را در کنار این رژیم اشغالگر قرار داد. مقر اتحادیه عرب در 1977 از قاهره به تونس انتقال یافت و کشورهای عرب تصمیم گرفتند، مصر را از اتحادیه اخراج کنند، ولی مجددا از سال 1984-1983 مصر به تدریج با کشورهای عرب روابطش را بهبود بخشید، طوری که مجددا اواخر دهه 1980 به اتحادیه بازگشت و مقر اتحادیه نیز در 31 اکتبر 1990 به قاهره انتقال یافت.
با این که زمینه های همگرایی در میان اعضا با این موانعی نیز مانع تحکیم و تقویت این همگرایی در میان اعضای اتحادیه شده که مهمترین آن وجود رژیم های دیکتاتوری چون عربستان است، رژیمی که حتی قادر به درک مناسب منافع ملی خود نیست، چه رسد به این که قادر به گذار از مصالح ملی به سوی تصمیمات و منافع مشترک منطقه ای باشد.
این درحالی است که باید به این نکته نیز اشاره داشت که جغرافیای سیاسی جهان عرب از ساختار ناهمگونی برخوردار و در بسیاری از کشورهای آن هنوز حکومت مردمی شکل نگرفته و همین موضوع در کنار بیداری اسلامی موجب آغاز و شکل گیری موجی از انقلاب ها در منطقه شد.
در این میان اتحادیه عرب به جای اتخاذ موضعی قاطع و واحد در قبال این انقلاب ها و حمایت از حرکت ها و جنبش های مردمی به اعتراف بسیاری از صاحبنظران بین المللی به ادات دست آمریکا، رژیم صهیونیستی تبدیل شده است.
سیاست های در پیش گرفته شده توسط اتحادیه عرب بیش از هرچیز به جای این که از جوشش های مردمی حمایت کند، در راستای مقابله با ملت های عربی بوده، به گونه ای که در قبال اشغال بحرین از سوی سعودی های صهیونیست موضعی اتخاذ نکرد، اما در همین حال تصمیم به همراهی با آمریکا و هم پیمانانش در لیبی گرفت و از آن جا که کشورهای عربی حوزه خلیج فارس منابع مالی این اتحادیه همواره تامین می کنند، حامی رژیم های دیکتاتور حاکم بر این کشورها و سیاست های آنها بوده است.
به همین دلیل اتحادیه عرب سازمانی فلج و وابسته به غرب و آمریکا است که رژیم آل سعود کاملا بر آن مسلط است؛ اقدامات شتابزده اتحادیه عرب در زمان حمله ناتو به لیبی نشان داد که اتحادیه عرب در زمان حمله به لیبی به ابزاری مطیع در دست ناتو تبدیل شده و با واگذار کردن پرونده لیبی به شورای امنیت خود را مسخره خاص و عام کرده است، چه اگر غیر از این بود، حتما اقدامی در قبال ملت بحرین انجام می داد.
چرا درحالی که قرار بود، اتحادیه عرب نشست دوره ای خود را در ماه مارس گذشته در عراق برگزار کند، عربستان و دیگر کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس با برگزاری این نشست در بغداد مخالفت کردند و فرصت رسیدگی به اوضاع حقوق بشر در بحرین را از بین بردند چرا که دولت عراق قصد داشت موضوع مظلومیت ملت بحرین را در نشست مطرح کردند.
اتحادیه عرب، علیه ملت های عرب توطئه چینی می کند و واضح ترین دلیل این مدعا صدور بیانیه هایی در حمایت از سران دلارهای نفتی دربار سعودی در رویکردخصمانه ریاض علیه ایران و رژیم آل خلیفه و توجیه اقدامات این رژیم برای حفظ امنیت خاندان حاکم بر این کشور است.
درحالی که سازمان های بین المللی همانند اتحادیه اروپا، کمیساریای عالی حقوق بشر و دیگر سازمان های بین المللی موارد نقض حقوق بشر در عربستان و بحرین را بررسی کردند، اتحادیه عرب به هیچ وجه اشاره ای به این جنایات نکرد. این سیاست به شکلی آشکار و عیان در قبال انقلاب یمن نیز در پیش گرفته شده و درحالی که تاکنون هیچ واکنشی به قتل عام های علی عبد الله صالح، دیکتاتور یمن در این کشور اشاره ای نکرده است، خود را دل نگران و بی قرار ناآرامی های سوریه نشان می دهد و برای بررسی اوضاع جاری در آن نشست های فوق العاده و بیانیه های متعدد صادر می کند که آخرین آن روز گذشته و با درخواست تعلیق عضویت سوریه در این اتحادیه همراه بود.
در واقع تصمیم وزیران خارجه کشورهای عربی درباره کنار گذاشتن سوریه از این نهاد، نشانه سلطه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بر این اتحادیه است و در این راستا "جاسم بن حمد" وزیر خارجه قطر که خدمات شایانی به صهیونیست ها کرده، نقش بسزایی در تصمیمات اتحادیه عرب داشته تا خود را به عنوان یک عضو برجسته اتحادیه عرب و تاثیرگذار در تصمیمات آن نشان دهد.
انتهای پیام/