مهراوه خوارزمی
سخنگوی وزارت خارجه:
عربستان برای گریز از انزوا، تنش‌زایی می‌کند
نشست هفتگی سخنگوی وزارت امور خارجه روز گذشته تحت تأثیر خبر قطع رابطه ریاض با تهران قرار گرفت. حسین جابر انصاری در حالی که پاسخگوی سؤالات متعدد خبرنگاران در این باره بود، در ابتدا و پیش از هر واکنشی به اقدام عربستان؛ ایران را متعهد به کنوانسیون‌های بین‌المللی در قبال اماکن دیپلماتیک دانست و گفت: «ایران به این تعهدات عمل کرده است اما عربستان نه تنها منافع بلکه حیات خود را در ادامه تنش می‌بیند.»
به گزارش «ایران»، جابر انصاری با بیان اینکه دولت سعودی تلاش برای تنش‌آفرینی، درگیری در منطقه، تحمیل جنگ خونین به یمن و پیگیری سیاست‌های به هم ریختن امنیت و ثبات کشورهای منطقه در تعداد قابل توجهی از کشورها را پیگیری کرده است، اظهار داشت: «برخورد تند با خواسته‌های اصلاحی و آزادیخواهانه در داخل عربستان سعودی حاکی از آن است که عربستان خود را در انواع بحران‌های داخلی و بیرونی گرفتار می‌بیند و سیاست افزایش تنش را دنبال می‌کند.» سخنگوی دستگاه دیپلماسی درخصوص قطع رابطه برخی کشورهای عربی با جمهوری اسلامی ایران نیز گفت: «دولت عربستان سعودی به دلیل این که احساس می‌کند در فضای منطقه‌ای به عنوان متهم درجه یک حمایت از تروریسم و جریان‌های تکفیری در انزوا قرار دارد فشارهایی بر برخی دولت‌ها وارد می‌کند برای اینکه در اتخاذ چنین اقدامات غیرمنطقی تنها نماند.» جابر انصاری افزود: «جمهوری اسلامی ایران سیاست آشکار و شفافی در زمینه گسترش تعامل و همکاری با همه همسایگان و کشورهای جهان دنبال می‌کند و از روابط عالی با بسیاری از دولت‌های منطقه و به طور مشخص دولت‌های عربی برخوردار است.»
سخنگوی وزارت خارجه همچنین با اشاره به رایزنی‌های تلفنی وزیرخارجه ایران با همتایان منطقه‌ای‌اش گفت: «جمهوری اسلامی ایران در همین چارچوب رایزنی‌هایی را با کشورهای مختلف در دستور کار دارد و به این سیاست ادامه خواهد داد.»
انصاری با بیان اینکه «عربستان در شرایطی که خود را در وضعیت روانی نزدیک به انزوا می‌بیند، تلاش می‌کند اقدام‌های غیرمنطقی خود را پوشش منطقه‌ای دهد»، گفت: «ایران خود را در شرایط انزوا و خطر احساس نمی‌کند، یک نظام سیاسی بارور مبتنی بر انقلاب بزرگ مردمی است و سیاست‌های خود را براساس ساختارهای قانونمند، انتخاباتی و دموکراتیک دنبال می‌کند.» وی به اشاره به برخی سیاست‌های اشتباه منطقه‌ای عربستان در یک دهه گذشته اظهار داشت: «ادامه اقدامات مبتنی بر این سیاست‌های ناپخته، غیرمنطقی و منطق جاهلی و بدوی جز به شکست پی در پی برای عربستان سعودی منجر نخواهد شد و بازیگری که سیاست ناپخته و غیرمنطقی دنبال می‌کند، دیر یا زود نتایج آن را درو خواهد کرد.» انصاری درباره پیشنهادات مطرح شده برای میانجیگری میان ایران و عربستان نیز گفت: «اگر سیاست‌های عربستان براساس عقلانیت و منطق بود، نیازی به میانجیگیری برای حل مشکلات موجود در روابط دو کشور همسایه وجود نداشت.» وی افزود: «تا زمانی که سیاست‌های عربستان بر آن بنیانی استوار است که در این کنفرانس چند بار مورد اشاره قرار گرفت، طبیعتاً هیچ امکانی برای تحول در رابطه وجود ندارد.»
کمین عربستان برای بحران آفرینی علیه ایران با صید بهانه حمله نیروهای خودسر به سفارت ریاض در تهران به ثمر نشست. ریاض که طی دو سال گذشته کارشکنی هایش برای جلوگیری از به ثمر رسیدن مذاکرات هسته‌ای نتیجه بخش نشده بود، از فرصت پیش آمده در حواشی اعتراضات مردم ایران به اعدام شیخ نمر، روحانی شیعی در عربستان برای جبران انزوای سیاسی خود در مقابل توسعه قدرت منطقه‌ای و بین‌المللی ایران بهره جست.
شامگاه یکشنبه، 24 ساعت پس از آنچه در سفارت عربستان رخ داد، «عادل الجبیر» وزیر خارجه این کشور با حضور در نشستی خبری اعلام کرد که دولتش همه روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع کرده است. الجبیر در این نشست که به صورت زنده از اغلب شبکه‌های عربی پخش می‌شد، با طرح این ادعا که «نیروهای ایرانی هیچ تلاشی برای جلوگیری از تجاوز به ساختمان سفارت و کنسولگری انجام ندادند»، مدعی شد که «ایران کارنامه‌ای طولانی در تجاوز به سفارتخانه‌ها و دخالت در امور داخلی دیگران و زیرپا گذاشتن معاهدات بین‌المللی با حمله به سفارتخانه‌ها داشته است.» وی با این ادعا که «دولت عربستان از ایران خواسته است امنیت نمایندگی‌های این پادشاهی را در ایران تأمین کند اما پاسخی از سوی ایران دریافت نکرده است»، تأکید اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس برای فشار بر ایران استفاده خواهد کرد. الجبیر همچنین با بیان اینکه عربستان آماده مقابله با ایران هنگام تهدید امنیت خود است، در توجیه اقدام کشورش درمورد اعدام شیخ نمر، افزود: «ریاض به سیستم قضایی دیگر کشورها احترام می‌گذارد و هیچ‌گونه دخالتی را نیز در سیستم قضایی خود نمی‌پذیرد.»
پس از انتشار این اظهارات ادعایی از شبکه‌های خبری معاون عربی و آفریقای وزیر خارجه نخستین مقام دیپلماتیکی بود که در فاصله‌ای کوتاه به قطع رابطه عربستان واکنش نشان داد. حسین امیرعبداللهیان، با تأکید بر اینکه هیچ آسیبی به دیپلمات‌های سعودی در تهران و مشهد وارد نشده است، گفت: «عربستان سعودی با اعلام تصمیم به قطع رابطه با تهران نمی‌تواند بر خطای بزرگ اعدام رجلی دینی سرپوش گذارد.» افزود: «ایران یکی از امن‌ترین کشورهای منطقه است و همه دیپلمات‌ها در امنیت کامل به وظایف خود ادامه می‌دهند.»
پس از اعلام قطع همکاری عربستان و ایران، وزارت خارجه عربستان هم با اعلام اینکه در رابطه با تعرض به سفارت این کشور در تهران به شورای امنیت سازمان ملل شکایت برده است،از دیپلمات‌های ایرانی خواسته است ظرف 48 ساعت خاک کشورش را ترک کنند.
جهانگیری: عربستان از کار های عجولانه
و بی منطق پرهیز کند
اعلام قطع رابطه دیپلماتیک از سوی ریاض روز گذشته همچنین از سوی معاون اول رئیس جمهوری ایران بی‌پاسخ نماند. اسحاق جهانگیری که صبح دیروز در اظهاراتی با بیان اینکه این عربستان است که از قطع رابطه با ایران ضرر می‌کند، خطاب به سران سعودی، گفت: «به سران سعودی نصیحت می‌کنم از این کارهای خرابکاری و کارهای عجولانه، بی‌منطق، احساسی و به دور از مدیریت خود دست بردارند.» جهانگیری همچنین با اشاره به آشوب هایی که سیاستمداران عربستان در برخی کشورهای منطقه از جمله سوریه، یمن و بحرین برپا کرده‌اند، خطاب به حکام سعودی اظهارداشت: «ایران بزرگ منطقه است و باید با بزرگ به بزرگی رفتار کرد؛ اگر بزرگی با خویشتنداری با شما رفتار می‌کند شما هم باید این رفتار را یاد بگیرید.»
پیشنهاد میانجیگری؛ واکنش جهان
به قطع رابطه ایران و عربستان
ریاض در حالی رابطه خود با تهران را قطع اعلام کرد که تا پیش از حوادث چند روز اخیر اغلب سیاستمداران و کارشناسان سیاسی جهان امیدوار بودند از مسیر کاهش تنش و بهبود روابط دو کشور بتوان به راه حلی برای مسائل و بحران‌های منطقه‌ای دست یافت. همین انتظار بود که سبب شد اعلام قطع رابطه با ایران از سوی عربستان با واکنش گسترده‌ای از سوی مقامات کشورهای مختلف مواجه شود. اینچنین بود که خبرگزاری رویترز گزارش داد که امریکا در واکنش به این اقدام عربستان تعامل بیشتر کشورهای منطقه با یکدیگر و برداشته شدن گام‌های مثبت برای کاهش تنش‌ها را خواستار شده است. شاید بر اساس همین خواست بود که «جان کری» وزیر خارجه امریکا یکشنبه شب در تماسی تلفنی از خانه‌اش در آیداهو با وزیر خارجه ایران از وی خواست با پرهیز از تلافی‌جویی علیه اقدامات عربستان مانع تشدید وضعیت اخیر شود. روزنامه نیویورک با انتشار این خبر که هنوز از سوی مقامات ایران تأیید نشده است، نوشت: «مقامات محتوای این گفت‌و‌گوها را بیان نکرده‌اند، اما مشخصاً تلاشی بوده تا از ایران خواسته شود وضعیت را با تلافی‌جویی تشدید نکند.»مقامات روسیه نیز روز گذشته در نخستین واکنش‌ها از بالا گرفتن تنش در روابط میان ایران و عربستان ابراز تأسف کردند. پس از آن وزارت خارجه روسیه با ابراز این امیدواری که تنش میان تهران و ریاض بر کار گروه وین برای حل بحران سوریه تأثیری نداشته باشد، اعلام کرد که آماده است میان ایران و عربستان سعودی میانجیگری کند. یک منبع آگاه وزارت خارجه روسیه به خبرگزاری «ریانووستی» گفت: «از تشدید تنش میان ایران و عربستان بشدت متأسف هستیم چرا که معتقدیم این دو کشور بزرگ مسلمان در منطقه و همچنین روی بازار نفت عمیقاً تأثیرگذار هستند.»در همین راستا، سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان نیز ابراز امیدواری کرد که قطع روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان بر مذاکرات وین در خصوص سوریه و یمن تأثیر نداشته باشد. «مارتین شافر»، تأکید کرد: «بدون همکاری دوجانبه میان ایران و عربستان هیچ پیشرفتی در مذاکرات بین‌المللی برای حل بحران سوریه و یمن ممکن نخواهد بود.»
دولت فرانسه نیز در نخستین نشست کابینه این کشور با اشاره به تنش‌های ایجاد شده در روابط تهران و ریاض کاهش این اختلاف‌ها را خواستار شد.
«فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز که روز یکشنبه با وزیر خارجه ایران گفتوگو کرده بود، دیروز در تماس تلفنی با الجبیر درباره ماجرای تعرض به سفارت این کشور در تهران گفتوگو کرد. موگرینی در این گفتوگو ضمن محکوم کردن اعدام دستجمعی 47 نفر در عربستان ابراز نگرانی کرد که این گونه اقدام‌ها می‌تواند به افزایش تنش و خشونت در جهان اسلام منجر شود. مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از وزیر امور خارجه عربستان خواست تا از هر اقدامی که آتش خشونت در منطقه و حتی فراتر از آن را شعله‌ور می‌کند پرهیز نماید. وی تأکید کرد که قدرت‌های منطقه باید در چنین برهه حساسی مسئولانه عمل کنند.بان کی مون ، دبیر کل سازمان ملل هم در تماس با ظریف و الجبیر حمله به سفارت عربستان و اعدام شیخ نمر را محکوم کرد.
پیروی از عربستان توسط بحرین، امارات ، سودان و جیبوتی
مقام‌های ریاض که با توجه به واکنش‌های جهانی خود را در رویکرد بحران‌سازی علیه ایران تنها می‌دیدند بر اساس راهبرد از پیش طراحی شده خود و آنچنان که صریحاً اعلام کرده بودند پس از اعلام قطع رابطه با ایران رایزنی با مقام‌های کشورهای اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس را در دستور کار قرار دادند. رایزنی‌هایی که پشتوانه دلارهای نفتی ریاض در برخی موارد بی‌نتیجه نماند. رایزنی هایی که در نهایت به اعلام قطع رابطه دیپلماتیک با ایران از سوی کشورهای بحرین، سودان ، جیبوتی و تونس نیز اعلام کاهش روابط به سطح کاردار توسط امارات شد.
بر همین اساس روز گذشته وزارت خارجه بحرین در بیانیه‌ای ضمن اعلام قطع روابط دیپلماتیکش با ایران، از دیپلمات‌های ایرانی خواست تا ظرف 48 ساعت آینده خاک این کشور را ترک کنند. بحرین همچنین اعلام کرد که دفاتر دیپلماتیک خود در ایران را خواهد بست. به گفته برخی منابع خبری، دولت بحرین که فراموش کرده بود کشورش روزگاری نه چندان دور تکه‌ای از خاک ایران بوده است در اقدامی خلاف عرف بین‌المللی اعلام کرد که از اتباع ایرانی الاصل خود نیز سلب تابعیت خواهد کرد. دولت سودان نیز در پیروی ازعربستان روابط دیپلماتیک خود را با ایران قطع و سفیر ایران را در خارطوم اخراج کرد. مدیر دفتر ریاست جمهوری سودان در تماس تلفنی با محمد بن سلمان جانشین ولیعهد عربستان تأکید کرد سودان سفیر خود را نیز از ایران فراخوانده است.
با وجود حمایت برخی کشورهای کمتر توسعه یافته و بحرانزده منطقه از عربستان، امارات متحده عربی به عنوان متحد عربستان و عضو شورای همکاری خلیج فارس اعلام کرد که سطح روابط دیپلماتیک خود را با ایران به سطح کاردار کاهش می‌دهد. این در حالی بود که قطر دیگر عضو شورای همکاری به محکوم کردن حمله به سفارت عربستان در تهران اکتفا کرد؛ تصمیماتی که نشان می‌داد با نفوذ دلارهای نفتی نمی‌توان همه کشورهای منطقه را به صرفنظر از منافع بلند مدت شان ترغیب کرد.
انتقاد سفیر عمان از اقدام عربستان
بر همین اساس «سعود بن احمد البروانی» سفیر عمان در ایران که روز گذشته با علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی دیدار داشت با اشاره به اقدام عربستان سعودی در قطع رابطه با جمهوری اسلامی ایران به انتقاد از این اقدام پرداخت و گفت: «به طور حتم این اقدام هر علتی هم که داشته باشد، به دور از حکمت بوده و روش نادرستی است.» البروانی که کشورش با وجود همپیمانی با عربستان در شورای همکاری خلیج فارس از پیروی ریاض اجتناب کرده بود، با بیان اینکه «به نظر من عربستان با اقدام اخیر خود به‌دنبال فشار بر ایران و تحت‌الشعاع قرار دادن توافق هسته‌ای است»، به وضعیت کشورهای منطقه از جمله سوریه، یمن و عراق اشاره کرد و گفت: «در شرایط کنونی به جای تشدید بحران‌ها، نیازمند آرامش در منطقه هستیم.»لاریجانی نیز در این دیدار با تأکید بر اینکه «در شرایط کنونی اقداماتی در منطقه صورت می‌گیرد که به ضرر امت اسلامی و به سود صهیونیست‌هاست»، گفت: «خوشبختانه کشور عمان تحت مدیریت سلطان قابوس، مشی عاقلانه‌ای را درباره مسائل مختلف داشته و روابط دو کشور در حوادث مختلف هم بخوبی پیش رفته و امروز این تعاملات پایه اطمینان بخشی برای آینده منطقه ایجاد کرده است.» لاریجانی افزود: «از طرف دیگر اقدام امروز دولت سعودی در قطع روابط با ایران، کار و سیاست اشتباهی است، زیرا شاید یک عده دست به کاری بزنند، اما این مسأله دلیل مناسبی برای قطع روابط نیست، به طوری که در چند سال اخیر در کشورهای اروپایی چندین بار به سفارت ایران حمله کردند، اما ما هیچ اقدامی برای قطع روابط نکردیم.»
اولین واکنش وزارت خارجه ایران به قطع رابطه ریاض:
تندروهای عربستان به تنش‌آفرینی روی آوردند
اسحاق جهانگیری: عربستان از قطع ارتباط با ایران ضرر می‌کند / سفیر عمان: اقدام عربستان به دور از حکمت و نادرست است گزارش «ایران» از رفتار برخی محافل افراطی در داخل
صاحب‌خبر -