شهروند| به‌نظر می‌رسد گردابی که بازار طلای سیاه در آن گرفتار شده، به این زودی‌ها آرام نخواهد گرفت. کارشناسانی که زمانی پیش‌بینی می‌کردند بهای نفت‌خام از ٥٠دلار کمتر نخواهد شد، اکنون تخمین‌های خود را بیش از پیش کاهش داده‌اند. آنها پیش‌بینی می‌کنند با توجه به قدرت گرفتن اقتصاد آمریکا و افزایش ارزش دلار، بهای نفت به ٢٠دلار هم خواهد رسید.
نفت ارزان هرچند به معنای انرژی فراوان و سهل‌الوصول‌تر است، اما مانند نفت ١٠٠دلاری پیامدهایی برای بازار دارد. اکنون کشورهای صادرکننده مجبورند کسری بودجه خود را با وضع مالیات و برداشت از ذخایر ارزی خود جبران کنند. از سوی دیگر کشورهای مصرف‌کننده نیز با بحران ضعف زیرساخت‌های اقتصادی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند و ارزانی نفت درآینده سرمایه‌گذاری تولیدکنندگان را در صنعت نفت کاهش داده و امنیت تأمین انرژی را با مخاطره مواجه خواهد کرد.
برای نخستین‌بار از سال ٢٠٠٩ میلادی تاکنون متوسط قیمت بنزین آمریکا به ازای هر گالن به کمتر از ٢دلار رسیده است به‌طوری که متوسط قیمت بنزین در آمریکا درهفته گذشته ١,٩٩٨ دلار به ازای هر گالن بوده است. به نوشته وب‌سایت خبری«سی‌ان‌بی‌سی» بنزین ارزان سبب شده مصرف‌کنندگان آمریکایی در سال ٢٠١٥ بیش از ١١٥میلیارد دلار صرفه‌جویی کنند؛ به عبارت دیگر هر راننده آمریکایی توانسته در یک‌سال ٥٥٠دلار در هزینه‌هایش صرفه‌جویی کند.
هرچند برای مصرف‌کنندگان این خبر خوبی محسوب می‌شود، اما رسانه‌های بین‌المللی هشدار می‌دهند که این خبر، چندان هم خوش نیست. دراین زمینه سازمان اطلاعات انرژی آمریکا هشدار داده است که افزایش مصرف بنزین در این کشور به معنای انتشار گازهای گلخانه‌ای بیشتر است.
تصویب مالیات پس از ٣٥سال در آلاسکا
این فقط یک روی سکه است. استخراج نفت و گاز و حضور غول‌های بزرگ انرژی در ایالت آلاسکا سبب شده بود این ایالت سردسیر به درآمد سرشاری دست یابد. به نوشته نیویورک تایمز به همین دلیل دولت ایالتی آلاسکا کمترین مالیات را از مردم دریافت می‌کرد که به هرحال این روند درحال تغییر است چراکه با کاهش قیمت نفت در ایالت آلاسکا این کشور با کسری بودجه روبه‌رو شده است. دوسوم درآمد مورد نیاز این ایالت از بین رفته و اکنون دولت ایالتی برای تأمین بودجه ٥,٢میلیارد دلاری خود با مشکل روبه‌رو شده است. به همین منظور فرماندار آلاسکا تصمیم گرفته برای نخستین مرتبه در ٣٥ سال گذشته مالیات بردرآمد فردی وضع کند. در زمانی نه‌چندان دور مالیات‌های مربوط به بخش انرژی و شرکت‌های نفت و گاز حدود ٩٠درصد بودجه این ایالت را تأمین می‌کرد. درآمد نفتی آلاسکا چنان سرشار بود که دولت ایالتی برای خانواده‌ها سالانه چکی ارسال می‌کرد که گاهی اوقات مبلغ آن به ٨هزاردلار می‌رسید، اما با نفت ٣٥دلاری تمام این مزایا از بین رفته است.
افزایش مالیات بنزین در انگلیس
این اتفاق تنها به آمریکا محدود نمی‌شود و بهای بنزین در سراسر اروپا نیز کاسته شده است اما روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف نیز در گزارشی به این نکته اشاره می‌کند که کاهش بهای بنزین دراین کشور چندان هم خبر خوشی برای مصرف‌کنندگان نیست زیرا اگر بهای بنزین به کمتر از یک پوند به ازای هر لیتر برسد، مالیات بر بنزین و گازوییل در این کشور احتمالا افزایش یابد. درواقع دولت این کشور سعی دارد درآمدهایی که به دلیل کاهش قیمت نفت از دست داده را به طریقی بازیابی کند. ازسوی دیگر بنزین ارزان به معنای مصرف بیشتر است. بنابراین هزینه‌ای که به دلیل کاهش قیمت صرفه‌جویی شده، باید برای مقابله با آلودگی هوا صرف شود.
مالیات برارزش افزوده در حوزه خلیج‌فارس
تعجبی ندارد یکی از نخستین قربانیان اپیدمی کاهش قیمت نفت، بزرگترین تولیدکنندگان آن باشند. طی یک‌سال‌واندی اخیر کشورهای حوزه خلیج‌فارس با مشکلاتی مواجه شده‌اند. ابتدا هیچ‌کدام حاضر نبودند به عواقب این روند نزولی اقرار کنند، اما کم‌کم نتایج آن آشکار شد و کشورها یکی پس از دیگری اعلام کردند که با کسری بودجه مواجه شده‌اند.
به نوشته «عرب تایمز» عربستان سعودی، امارات، کویت، قطر، عمان و بحرین جزو کشورهایی هستند که توانستند با درآمد نفتی برای مردم کشورشان رفاه زیادی فراهم کنند. شاید بسیاری از مردم این کشورها با واژه مالیات آشنا نبودند اما نفت ٣٠دلاری و چشم‌انداز کاهش بیشتر قیمت آن، دولت‌های این ٦ کشور را برآن داشت تا مالیات‌هایی وضع و به این ترتیب از ورشکستگی دولتشان جلوگیری کنند. کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس توافق کرده‌اند تا مالیات ارزش‌افزوده وضع کنند. به گفته مقامات مسئول، بخش‌های بهداشت و درمان، آموزش، تأمین اجتماعی و ٩٤ آیتم خوراکی از این مالیات معاف هستند.
درپی این اقدام دولت‌های کویت و قطر اعلام کردند اوراق بدهی صادر خواهند کرد تا کسری روزافزون بودجه خود را پوشش دهند. این درحالی است که جریان نقدینگی بانک‌ها درحال خشک‌شدن است و بیشتر بانک‌های مرکزی این منطقه نرخ سود را افزایش داده‌اند. این درحالی است که عربستان‌سعودی میلیاردها دلار از صندوق سرمایه‌گذاری بین‌المللی خود برداشت کرده تا بتواند کسری بودجه خود را به نوعی پوشش دهد. ازسوی دیگر کاهش قیمت نفت روی بورس این کشورها نیز تأثیر منفی داشته است. براساس گزارش مرکز مالی «مراکز» بورس عربستان سعودی، کویت، مراکش و بازارهای منطقه MENA (خاورمیانه و شمال آفریقا) ماه نوامبر را با کاهشی چشمگیر به پایان رساندند.
همچنین موسسه استاندارد اندپور(S&P) ارزش واحد پولی عربستان‌سعودی را در بلندمدت از Aمنفی به A منفی یک رسانده است. این موسسه در گزارشی نوشته است: کسری کلان بودجه دراین کشور مشکل‌ساز خواهد شد. به عقیده این موسسه چشم‌انداز اقتصادی این کشور در سال آتی منفی است. ازسوی دیگر موسسه رتبه‌بندی مودیز نیز در گزارشی برای مشتریان خود اشاره می‌کند که وضع اقتصادی عربستان‌سعودی درحال ضعیف‌تر شدن است.
فشار نفت ارزان برصنایع کره‌جنوبی
همان‌طور که تحلیلگران انرژی نیز اشاره کرده بودند، اقتصادهای درحال شکوفایی به شدت از کاهش قیمت طلای سیاه ضربه خورده‌اند. در شرق آسیا گزارش‌ها حاکی از گسترش این نگرانی است و این‌که تحت شرایط فعلی چشم‌انداز خوبی برای بهای نفت دیده نمی‌شود. درهمین راستا وزارت تجارت، صنعت و انرژی کره‌جنوبی نسبت به خطر ورشکستگی شرکت‌های پالایشگاهی نفت هشدار داده است. کره‌جنوبی که از بزرگترین واردکنندگان نفت است، از این موضوع ابراز نگرانی و تأکید کرده است: چنانچه این روند ادامه یابد، بسیاری از پالایشگاه‌ها و شرکت‌های نفتی خسارات مالی سنگینی خواهند دید. کره‌ای‌ها معتقدند که استمرار این شرایط ساختار صنعتی آنها را که سال سختی را پشت سر گذاشته‌اند، زمینگیر کند.
از زمانی که بهای نفت به زیر ٤٠دلار در هر بشکه رسید، کره‌ای‌ها نگران شده‌اند که زیرساخت‌های صنعتی آنها فشارهای بیشتری را متحمل شود. پیشتر نیز بسیاری از تحلیلگران و رسانه‌های منطقه اعلام کرده بودند بهای نفت در بازار بین‌المللی به دلیل ورود بی‌رویه نفت به این بازار همچنان کاهش خواهد یافت. نشریه کره‌ای «کوریا هرالد» نوشت: بهای نفت به پایین‌ترین قیمت در بیش از یک‌دهه گذشته خود رسیده است. با افزایش صادرات نفت ایران پس از لغو تحریم‌ها و برداشته‌شدن محدودیت‌های صادراتی نفت آمریکا، احتمال سقوط بیشتر بهای نفت وجود دارد. وزارت تجارت، صنعت و انرژی کره‌جنوبی این هفته در نشستی به بررسی این موضوع و روند مستمر کاهش بهای نفت در بازار بین‌المللی پرداخت و از این بابت ابراز نگرانی کرد. تحلیلگران و کارشناسان حاضر دراین نشست اعلام کردند که با عرضه بیشتر نفت به بازار، بهای این کالای استراتژیک پایین‌تر خواهد آمد.
این کارشناسان درهمایشی که اخیرا وزارت تجارت کره‌جنوبی برگزار کرد، پیش‌بینی کرده‌اند که بهای نفت در سال ٢٠١٦ میلادی بین ٤٠ تا ٥٠دلار باشد، اما عرضه بی‌رویه نفت را علت مهمی برای کاهش احتمالی آن دانسته‌اند. دراین همایش همچنین اعلام شد که کاهش رشد اقتصادی چین و کاهش وابستگی دنیا به نفت از علل اصلی در پایین‌آمدن قیمت نفت در آینده خواهد بود.
روزنامه «جونگ آنگ» کره نیز از قول «کو سامو» یک محقق مرتبط با شرکت ملی نفت کره‌جنوبی نوشته است: شاید برخی از پیش‌بینی‌ها مبنی بر این‌که بهای نفت تا ٢٠دلار هم پایین می‌آید، محقق شود. وی می‌افزاید: این مسأله از یک روند طبیعی شکل گرفته چراکه اعضای غیراوپک و اعضای اوپک مایل نیستند عرضه نفت را کاهش دهند.
این محقق اقتصادی کره‌ای تصریح کرد که اگر این کشورها همچنان به این میزان نفت تولید کرده و بفروشند آن زمان قیمت نفت در بازار جهانی کاهش بیشتری خواهد داشت و به قیمت ٢٠ دلار در هر بشکه هم خواهد رسید. آمارهای منابع اقتصادی کره‌جنوبی نشان می‌دهد که به دلیل کاهش بهای نفت و به تبع آن پایین‌آمدن قیمت محصولات سوختی، سفرهای گردشگران این کشور در یک‌ماه گذشته ٣٠درصد افزایش یافته است.
نفت ایران وارد کانال ۲۰ دلاری شد
در ادامه سقوط آزاد قیمت طلای سیاه در بازار جهانی، رکورد ارزان‌ترین قیمت برای نفت‌خام سبک و سنگین صادراتی ایران در طول دودهه گذشته تاکنون به ثبت رسید و رکورد ارزان‌قیمت‌ترین نفت‌خام ایران هفته گذشته (پس از دودهه) شکست. براساس این گزارش، بهای هر بشکه نفت سنگین ایران در بازار کمتر از ۳۰دلار معامله شد.
مدیریت امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی وزارت نفت با انتشار گزارشی اعلام کرد: قیمت نفت‌خام سبک ایران در هفته منتهی به ١٨ دسامبر (جمعه، ٢٧ آذرماه)، ٣دلار و ٤٥سنت برای هر بشکه کاهش یافت و به ٣٥دلار و ١٩سنت رسید. علاوه بر این، قیمت نفت‌خام سنگین ایران نیز با ٣دلار و ٦٦سنت کاهش به ٢٩دلار و ٤سنت برای هر بشکه رسید، این درحالی است که میانگین قیمت نفت‌خام سنگین ایران از ابتدای امسال تاکنون ٤٨دلار و ٦٤سنت بوده است.
ازسوی دیگر با وجود کاهش شدید قیمت نفت در بازار، متوسط قیمت نفت سبک ایران، از ابتدای سال‌جاری تاکنون ٥٠دلار و ٦٩سنت بوده است. همزمان با کاهش شدید قیمت نفت سبک و سنگین صادراتی ایران در بازار، بهای اکثر شاخص‌های معتبر نفت جهان هفته گذشته با کاهش روبه‌رو شد.
براین اساس در این مدت قیمت سبد نفتی اوپک به ٣٢دلار و ١٠سنت برای هر بشکه رسید که نسبت به هفته گذشته، ٣دلار و ٧٣سنت کاهش یافت؛ میانگین قیمت سبد نفتی اوپک، امسال تاکنون ٥٠دلار و ٧سنت بوده است.
هر بشکه نفت‌خام دبلیوتی‌ای نیز در هفته منتهی به ١٨ دسامبر با یک‌دلار و ٢٤سنت کاهش، ٣٥دلار و ٧١سنت برای هر بشکه معامله شد. قیمت نفت برنت نیز با یک‌دلار و ٧١سنت کاهش به ٣٧دلار و ١٤سنت برای هر بشکه رسید؛ میانگین قیمت نفت برنت امسال تاکنون ٥٢دلار و ٩٣سنت بوده است. قیمت نفت‌خام شاخص دوبی و عمان نیز با ٣و ٥٧ و ٣دلار و ٥١سنت کاهش به ترتیب به ٣٢دلار و ٧٤سنت و ٣٢دلار و ٧٤سنت برای هر بشکه رسید.
در این هفته نیز مازاد عرضه نفت اجازه نداد روند نزولی قیمت‌های نفت‌خام متوقف شود. افزایش نرخ بهره آمریکا ازسوی بانک مرکزی آمریکا سبب تقویت ارزش دلار شد و به ضعف بیشتر قیمت‌های نفت‌خام منجر شد. درعین حال لغو ممنوعیت صادرات نفت‌خام آمریکا نیز فشارهای نزولی بر قیمت‌های نفت‌خام را افزایش داد.
∎