سلامت نیوز: خشک کردن
مواد غذایی برای نگهداری طولانی مدت در صنایع غذایی اهمیت ویژهای دارد. در
محصولات غذایی مثل گوشت و سبزیها و محصولات باغی مثل میوهها، آب به صورت مولکولهای آزاد وجود دارد و میتواند مستقیماً در فعل و انفعالات شیمیایی درون مواد غذایی شرکت کند، به همین دلیل گرفتن آب محصولات غذایی در ماندگاری آنها مؤثر است. یکی از بهترین و مقرون به صرفهترین روشها برای خشک کردن
مواد غذایی استفاده از انرژی پاک و تجدیدپذیر خورشیدی است.
نگهداری غذا با استفاده از نور خورشید رایجترین روش برای نگهداری از غذاست. بریدن مواد غذایی و نازک کردن آنها و سپس پراکنده کردن روی یک سطح معمولی و در معرض نور خورشید اصلاً مناسب نیست زیرا مواد غذایی در معرض گرد و غبار، هجوم حشرات و واکنشهای آنزیمی قرار میگیرد و ارزش غذایی خود را از دست میدهد، بنابراین باید از خشککنهای خورشیدی استفاده کرد.
خشککنهای خورشیدی دو نوع است؛ اکتیو و پسیو. خشککنهای محلی و سنتی از نوع پسیو است و در خانههای روستایی یا خانههای دارای حیاط میتوان از آن استفاده کرد. خشککنندههای خورشیدی پسیو، سیستمهای گردش طبیعی یا همرفت طبیعی نیز نامیده میشوند. این خشککنها میتوانند در دو نوع مستقیم (مثلاً خشککنندههای چادری و جعبهای) یا غیر مستقیم (مثلاً خشک کننده کابینتی) باشند. خشککنندههای خورشیدی با جریان طبیعی، برای عملکردشان کاملاً وابسته به انرژی خورشید هستند. در این سیستمها هوای گرم شده توسط خورشید در بین محصولات از طریق نیروهای رانشی یا فشار هوا جریان پیدا میکند.
خشککنندههای چادری بسیار ساده است. محصولات باید روی قفسهای بالاتر از سطح زمین قرار گیرند. تنها مزیت این روش، جلوگیری از نشستن گرد و غبار، باران و کثیفی روی محصول است. یکی از بزرگترین عیبهای این خشککنها، تخریب آنها بر اثر بادهای شدید است. خشککننـــدههای جعبهای برای خشک کردن محصولات در مقیاس کوچک به کار میروند. این خشککنها شامل یک جعبه چوبی و یک در شیشهای شفاف است. هوا از طریق حفرههای جلو وارد و از طریق منافذ عقب خارج میشود. بسته به شرایط محیط، دمای داخلی این خشککنها حتی تا ۸۰ درجه سانتیگراد نیز میرسد.
خشککنندههای الاکلنگی به خاطر حالت الاکلنگی خود، قابلیت تغییر زاویه متناسب با تابش خورشید را دارد. مواد غذایی روی یکسری سینی قرار میگیرند. کف آنها از جنس ورقههای آهن گالوانیزه موجدار است که توسط تختههای چوبی تقویت شدهاند. عایقبندی گرمایی خوب میتواند توسط بهکارگیری ورقههای عایق از جنس فیبرهای شبه چوب مخصوص، لایههای مختلف پلی استایرن، مقواهای راه راه و غیره فراهم شود. عایقهای مذکور در قسمت خارجی کف خشککن قرار میگیرد.
نگهداری غذا با استفاده از نور خورشید رایجترین روش برای نگهداری از غذاست. بریدن مواد غذایی و نازک کردن آنها و سپس پراکنده کردن روی یک سطح معمولی و در معرض نور خورشید اصلاً مناسب نیست زیرا مواد غذایی در معرض گرد و غبار، هجوم حشرات و واکنشهای آنزیمی قرار میگیرد و ارزش غذایی خود را از دست میدهد، بنابراین باید از خشککنهای خورشیدی استفاده کرد.
خشککنهای خورشیدی دو نوع است؛ اکتیو و پسیو. خشککنهای محلی و سنتی از نوع پسیو است و در خانههای روستایی یا خانههای دارای حیاط میتوان از آن استفاده کرد. خشککنندههای خورشیدی پسیو، سیستمهای گردش طبیعی یا همرفت طبیعی نیز نامیده میشوند. این خشککنها میتوانند در دو نوع مستقیم (مثلاً خشککنندههای چادری و جعبهای) یا غیر مستقیم (مثلاً خشک کننده کابینتی) باشند. خشککنندههای خورشیدی با جریان طبیعی، برای عملکردشان کاملاً وابسته به انرژی خورشید هستند. در این سیستمها هوای گرم شده توسط خورشید در بین محصولات از طریق نیروهای رانشی یا فشار هوا جریان پیدا میکند.
خشککنندههای چادری بسیار ساده است. محصولات باید روی قفسهای بالاتر از سطح زمین قرار گیرند. تنها مزیت این روش، جلوگیری از نشستن گرد و غبار، باران و کثیفی روی محصول است. یکی از بزرگترین عیبهای این خشککنها، تخریب آنها بر اثر بادهای شدید است. خشککننـــدههای جعبهای برای خشک کردن محصولات در مقیاس کوچک به کار میروند. این خشککنها شامل یک جعبه چوبی و یک در شیشهای شفاف است. هوا از طریق حفرههای جلو وارد و از طریق منافذ عقب خارج میشود. بسته به شرایط محیط، دمای داخلی این خشککنها حتی تا ۸۰ درجه سانتیگراد نیز میرسد.
خشککنندههای الاکلنگی به خاطر حالت الاکلنگی خود، قابلیت تغییر زاویه متناسب با تابش خورشید را دارد. مواد غذایی روی یکسری سینی قرار میگیرند. کف آنها از جنس ورقههای آهن گالوانیزه موجدار است که توسط تختههای چوبی تقویت شدهاند. عایقبندی گرمایی خوب میتواند توسط بهکارگیری ورقههای عایق از جنس فیبرهای شبه چوب مخصوص، لایههای مختلف پلی استایرن، مقواهای راه راه و غیره فراهم شود. عایقهای مذکور در قسمت خارجی کف خشککن قرار میگیرد.