اوراق بهادار (Securities) ابزارهای مالی قابل نقل‌وانتقال هستند که نقش مهمی در جذب سرمایه و تأمین مالی پروژه‌ها دارند. این اوراق فرصت‌های جذابی برای رشد سرمایه فراهم می‌کنند، اما انتخاب نوع مناسب برای سرمایه‌گذاری نیازمند شناخت دقیق انواع مختلف آن‌ها است.

اوراق بهادار به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: سهام، اوراق بدهی و اوراق مشتقه. هر کدام از این دسته‌ها ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند و انتخاب مناسب آن‌ها به اهداف سرمایه‌گذاری و میزان ریسک‌پذیری شما بستگی دارد. 

انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه

از مهمترین انواع اوراق بهادار میتوان به اوراق سهام، بدهی و مشتقه اشاره نمود که هرکدام از آن‌‌ها زیرمجموعه‌هایی دارند.

اوراق سهام (Stock Securities)

اوراق سهام، نمادی از مالکیت در یک شرکت است. زمانی که فردی سهام یک شرکت را خریداری می‌کند، در واقع مالک قسمتی از آن شرکت می‌شود. اوراق سهام به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود:

1. سهام عادی (Common Stock): سهام عادی نمایانگر مالکیت بخشی از شرکت است و دارندگان آن حق رای در مجامع عمومی شرکت دارند. بازدهی سهام عادی به سود شرکت و قیمت بازار بستگی دارد و ریسک بالایی دارد.
2. سهام ممتاز (Preferred Stock): این نوع سهام دارای اولویت در دریافت سود است و در صورت انحلال شرکت، ابتدا دارندگان سهام ممتاز مطالبات خود را دریافت می‌کنند. این سهام معمولاً فاقد حق رأی است و سود آن به صورت ثابت پرداخت می‌شود.

اوراق بدهی (Debt Securities)

اوراق بدهی نشان‌دهنده طلبی است که سرمایه‌گذار از یک شرکت یا دولت دارد. اوراق بدهی نیز به چند دسته اصلی تقسیم می‌شود که شامل موارد زیر است:

1. اوراق قرضه (Bonds): اوراق قرضه توسط شرکت‌ها یا دولت‌ها به منظور تأمین مالی صادر می‌شود و دارندگان آن به طور منظم بهره دریافت می‌کنند.
2. اوراق مشارکت (Participation Papers): در پاسخ به سوال «اوراق مشارکت چیست» باید گفت این اوراق برای تأمین مالی پروژه‌های خاص صادر می‌شود و دارندگان آن در سود و زیان پروژه شریک هستند.
3. اوراق خزانه (Treasury Bills): اوراق خزانه معمولاً توسط دولت‌ها صادر می‌شود و به دلیل اعتبار بالای دولت‌ها، ریسک آن کم است. این اوراق بهره ندارند اما به قیمتی کمتر از ارزش اسمی فروخته می‌شوند.

اوراق مشتقه (Derivatives)

اوراق مشتقه قراردادهایی هستند که ارزش خود را از دارایی پایه مانند سهام، کالا یا ارز می‌گیرند. این اوراق به دلیل پیچیدگی بالا و سطح ریسک زیاد معمولاً برای مدیریت ریسک استفاده می‌شوند.

1. قراردادهای آتی (Futures Contracts): قراردادهایی هستند که خریدار و فروشنده را ملزم می‌کنند دارایی مشخصی را در زمان معین و با قیمت مشخص معامله کنند.
2. اختیار معامله (Options): این اوراق به دارنده حق (نه الزام) خرید یا فروش دارایی در آینده با قیمت مشخص را می‌دهند و به دو نوع اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می‌شود.

مقایسه و معرفی بهترین اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاری

برای انتخاب بهترین اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاری، باید آن‌ها را از جنبه‌های مختلف با یکدیگر مقایسه کنید. میزان ریسک و بازدهی، نقدشوندگی، تاثیر شرایط اقتصادی و مدت‌زمان سرمایه‌گذاری در انتخاب اوراق برای سرمایه‌گذاری تاثیرگذارند.

مقایسه ریسک و بازدهی انواع اوراق

• اوراق سهام: بالاترین سطح ریسک و بازده بالقوه بین انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه، متعلق به اوراق سهام است. نوسانات بازار و شرایط اقتصادی بر ارزش سهام تأثیر زیادی دارند و ممکن است سود یا زیان بزرگی برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد.
• اوراق بدهی: نسبت به اوراق سهام ریسک کمتری دارد و به‌طور‌منظم بازدهی ثابتی ارائه می‌دهد. اوراق بدهی معمولاً مناسب سرمایه‌گذارانی است که به دنبال درآمد ثابت و ریسک کم هستند.
• اوراق مشتقه: این اوراق دارای ریسک بسیار بالاتری هستند و بیشتر برای مدیریت ریسک یا به‌عنوان ابزار پوشش ریسک استفاده می‌شوند.

مقایسه میزان نقدشوندگی انواع اوراق بهادار

نقدشوندگی به قابلیت تبدیل اوراق بهادار به پول نقد بدون از دست دادن ارزش آن گفته می‌شود. به‌طور‌کلی میزان نقدشوندگی به شکل زیر است:

• اوراق سهام نقدشوندگی بالایی دارد و به‌راحتی در بازارهای بورس قابل معامله است.
• اوراق بدهی با‌توجه‌به نوع و اعتبار ناشر، نقدشوندگی متفاوتی دارد.
• اوراق مشتقه بسته به نوع دارایی پایه و بازار معامله می‌توانند نقدشوندگی کمتری داشته باشند.

تاثیر شرایط اقتصادی بر بازدهی انواع اوراق بهادار

وضعیت اقتصادی کشور می‌تواند تاثیر مستقیمی بر عملکرد و بازدهی اوراق بهادار داشته باشد. ازجمله:

• تورم: تورم بالا می‌تواند ارزش واقعی بازده اوراق بدهی را کاهش دهد.
• نرخ بهره: افزایش نرخ بهره باعث کاهش ارزش اوراق بدهی موجود در بازار می‌شود.
• رکود اقتصادی: در شرایط رکود، اوراق بهاداری که بازدهی ثابت دارند (مانند اوراق بدهی) ممکن است جذاب‌تر شوند.

مقایسه مدت زمان سرمایه‌گذاری انواع اوراق

استراتژی‌های متنوعی در سرمایه‌گذاری وجود دارد که بسته به نوع اوراق بهادار و هدف سرمایه‌گذار متفاوت است. به‌عنوان مثال:

• سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت: اوراق بهادار با نقدشوندگی بالا مانند سهام برای استراتژی‌های کوتاه‌مدت مناسب هستند.
• سرمایه‌گذاری بلندمدت: اوراق بدهی یا سهام شرکت‌های پایدار گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت و درآمد ثابت است.
• تنوع‌بخشی: ترکیب انواع مختلف اوراق بهادار می‌تواند به کاهش ریسک و افزایش پایداری سبد سرمایه‌گذاری کمک کند.