بازار؛ گروه بین الملل: افزایش فشار آمریکا بر کشورهای مستقل برای پیروی از مقررات تحریمی وضع شده از سوی نهادهای حکومتی واشنگتن طی سال های اخیر منجر به فاصله گرفتن بسیاری از این کشورها از اقتصاد ایالات متحده شده است. این فاصله گذاری تا جایی پیش رفته که حتی بسیاری از متحدین نزدیک آمریکا همچون هند نیز در قالب سازمان همکاری های شانگهای و دیگر پیمان های منطقه ای، تلاشی مضاعف برای رهایی از مقررات تحریمی آمریکا به کار بسته است.

اقدام مهم بریکس برای معرفی ارز جایگزین دلار تا پایان سال

یکی از سازمان های مهمی که طی سال های اخیر تلاشی مضاعف برای فاصله گرفتن از اقتصاد و دلار آمریکا به کار بسته، سازمان بریکس است. اگرچه بریکس همانطور که از نامش پیداست، در ابتدا شامل کشورهای برزیل، هند، روسیه، چین و آفریقای جنوبی میشد؛ اما امروزه بسیاری از کشورهای مستقل دیگر همچون ایران، نیجریه و عربستان سعودی نیز به اعضای ناظر، دائم و یا موقت این پیمان اقتصادی تبدیل شده اند.

یکی از اقدامات مهم و محوری بریکس طی سال های فعالیت خود، تاسیس بانک اختصاصی به نام «بانک توسعه نوین بریکس» و راه اندازی مکانیزم های مالی جهت تسویه حساب های بین المللی اختصاصی برای اعضای این بانک بوده است. در آخرین گزارش منتشر شده از سوی بریکس، اعضای این پیمان قرار است در جریان جلسه ماه اکتبر سال جاری، نسبت به معرفی دو ارز رسمی جهت جایگزین سازی با دلار برای تسویه حساب های میان اعضا اقدام نمایند.

دبیرخانه بریکس نیز هدف از این اقدام خود را فاصله گرفتن بیشتر از سیطره دلار و حرکت در مسیر دلارزدایی در مبادلات مالی میان اعضای خود اعلام کرده است. بر اساس آخرین یافته های موجود، ارزهای جدید بریکس قرار است با استفاده از یک پلتفرم بلاکچینی در دسترس اعضا قرار گرفته تا بتوان از آنها برای تسویه حساب ها استفاده نمود. اگرچه، برخی اعضای بریکس همچون هند، چین، نیجریه و روسیه پیشتر برای تسویه حساب های مالی با یکدیگر از ارزهای محلی خود استفاده می کردند، اما با ایجاد سیستم پرداخت یکپارچه بریکس، این قابلیت ایجاد خواهد شد تا از دو ارز رسمی این پیمان برای امور مالی میان همه اعضا بهره برد.

دبیرخانه بریکس نیز هدف از این اقدام خود را فاصله گرفتن بیشتر از سیطره دلار و حرکت در مسیر دلارزدایی در مبادلات مالی میان اعضای خود اعلام کرده است. ارزهای جدید بریکس قرار است با استفاده از یک پلتفرم بلاکچینی در دسترس اعضا قرار گرفته تا بتوان از آنها برای تسویه حساب ها استفاده نمود

دلیل رویگردانی اعضای بریکس از دلار چیست؟

حال این سوال مطرح خواهد شد که دلیل رویگردان شدن اعضای بریکس از دلار و مکانیزم های مالی در دست غرب همچون سوئیفت چیست؟ طی سال های گذشته و در پس افزایش اختلاف های سیاسی میان غرب با روسیه و ایران، تحریم های اعمال شده از سوی ایالات متحده علیه هر دو کشور، منجر به محجدود تر شدن دسترسی به بازارهایی چون انرژی، فلزات، محوصلات پتروشیمی و ... شده است. هر دو کشور تحت تحریم های آمریکا علاوه بر تولید حجم بالایی از نفت، انحصار برخی بازارهای بزرگ جهان را نیز در دست دارند. به عنوان مثال، کافی است نگاهی به افزایش شدید قیمت آلومینیوم در غیاب بزرگترین تولید کننده آلومینیوم جهان یعنی شرکت دولتی «روسال» روسیه بیندازیم.

قیمت هر تن شمش آلومینیوم طی سه ماه گذشته، حدود ۵۰۰ دلار افزایش یافته که این میزان افزایش برای کشورهای صنعتی و تولید کنندگان کالاهای انبوه همچون هند و چین به معنای فاجعه خواهد بود. هرچند، وضعیت مشابهی را برای بسیاری از اقلام دیگر همچون قیر، محصولات پتروشیمی، مس و ... نیز شاهد هستیم که عمده تغییرات قیمت آنها، علاوه بر تنش های ژئوپولیتیک به تحریم های روسیه باز میگردد.

سود اعضای بریکس از دلارزدایی چه خواهد بود؟

اما روی دیگر سکه این است که مشتریان ایران و روسیه همچون هند و چین که هر دو از اعضای بریکس هستند، از ارز و مکانیزم مالی به جز سیستم مالی و دلار آمریکا برای مبادلات خود استفاده نمایند. در چنین شرایطی، دسترسی آنها به تمامی اقلام صادراتی ایران و روسیه که تحت تحریم های آمریکا و غرب قرار دارند، باز شده که این امر می تواند هزینه تولید در این کشورها را تا حد بسیار زیادی کاهش دهد. موضوع افزایش دسترسی به منابع و مواد اولیه ارزان قیمت در جایی از اهمیت ویژه برخوردار خواهد شد که بدانیم هر دو اقتصاد بزرگ آسیا یعنی هند و چین، به تازگی در حال خروج از زیر فشارهای اقتصادی ناشی از دوران همه گیری کرونا بوده و رگه های ضعف اقتصادی همچنان به صورت مشهود در هر دو کشور یاد شده مشاهده می شود. پس در چنین شرایطی نمی توان هم در برابر تحریم های آمریکا سر تعظیم فرود آورد و هم به منابع اولیه ارزان قیمت برای افزایش تولید و کاستن از حجم بیکاری و سایر معضلات اقتصادی حاکم بر دو اقتصاد بزرگ آسیا غلبه کرد.

برای اثبات این مدعا، می توان به مورد اخیر امضای تفاهمنامه سرمایه گذاری هند در بندر اقیانوسی چابهار اشاره کرد که علیرغم مخالفت علنی آمریکا یا این سرمایه گذاری، دهلی نو همچنان بر لزوم ادامه همکاری اقتصادی با ایران و استفاده از بندر چابهار برای دسترسی به بازارهای آسیای مرکزی اصرار دارد. پس می توان به این نتیجه رسدی که هر دو کشور هند و چین، اگرچه قصد درگیر شدن با آمریکا و تحریم های این کشور ندارند، اما اولویت خود را روی بهبود اوضاع اقتصادی داخلی خود قرار داده و قصد دارند از زیر یوغ اقتصاد آمریکا تا حدی شانه خالی کنند.