فرارو- محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اخیرا ضمن انتقاد از بانک مرکزی و دولت سیزدهم گفته است: «از نظر تجربی و میدانی، حوزه سیاست‌های ارزی که اجرا می‌شود با قانون و حتی با سند تحول دولت مردمی آقای رئیسی که نیمه دوم ۱۴۰۰ ابلاغ کردند و رویه‌های جاری کشور مغایرت‌های جدی دارد. دست فرمان بانک مرکزی نیازمند اصلاح است.»

به گزارش فرارو، وی افزود: «تلاش ما این است که به دولت بگوییم این مغایرت‌ها را اصلاح کند تا ما دچار چالش‌هایی که در دولت‌های قبل در سیاست‌های ارزی شدیم، نشویم، زیرا هزینه زیادی به کشور تحمیل می‌شود. اعتقاد ما این است که نرخی که در بازار غیررسمی جولان می‌دهد اصلا این عدد نباید باشد.»

افزون بر نقدی از سوی کمیسیون اقتصادی روانه دولت و بانک مرکزی شد. بهمن عشقی؛ رییس اتاق بازرگانی تهران نیز اخیرا گفته است: «پیام روشن دولت درباره اختصاص چنین قیمتی برای دلار این است که صادرکننده را از چرخه تولید خارج کند. این شیوه باعث شده تا بین ۱۵ تا ۲۰ میلیارد دلار ناترازی در صادرات غیرنفتی داشته باشیم و این رفتار باعث کاهش ارزش صادراتی کشور سال ۱۴۰۲ نسبت به ۱۴۰۱شده است. اگر امروز هم دولت بر رفتار خود اصرار کند فردا قطعاً عقب‌نشینی خواهد کرد، اما دود آن به چشم کشور و صادرکننده می‌رود، چون مدیران که خسارتی پرداخت نمی‌کنند و این مردم هستند که از سوءتدبیر‌ها دچار خسارت می‌شوند.».

اما این نخستین باری نیست که رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، چنین اظهاراتی را مطرح می‌کند و در طول ماه‌های اخیر بار‌ها نقد‌های گسترده وی از دولت و بانک مرکزی مطرح شده است. برای مثال حدود یک ماه پیش نیز رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای‌اسلامی در نامه‌ای به رئیس‌جمهور انتقاداتی را به سیاست‌های ارزی کشور وارد کرد و در ادامه به بیان راهکار‌های خود پرداخت.

با توجه به این شرایط پرسش‌هایی مطرح است از جمله این که نقد‌های کمیسیون اقتصادی مجلس و اتاق بازرگانی نسبت به سیاست‌های ارزی کشور تا چه حد روا است و اساسا پاشنه آشیل‌های بانک مرکزی در تدوین سیاست‌های ارزی کجاست؟ کمال سیدعلی، معاون اسبق ارزی بانک مرکزی و وحید شقاقی اقتصاددان و استاد دانشگاه خوارزمی در گفتگو با فرارو به این پرسش‌ها پاسخ داده اند:

از دخالت‌های کمیسیون اقتصادی تا چالش‌های بانک مرکزی

وحید شقاقی به فرارو گفت: «مهمترین مرحله برای درمان هر درد و عارضه ای، علت یابی و ریشه یابی درست است و چنانچه در شناخت علت درد اشتباه رخ دهد، حتی ممکن است درد تشدید یابد و بحران عمیق‌تر شود. برای درد بزرگی، چون تورم نیز همین حالت صادق است و چنانچه در علت یابی تورم خطا رخ دهد، ممکن است خسارت شدیدتری بر پیکره اقتصاد تحمیل شود. همچنان معتقدم بانک مرکزی در شناخت ریشه اصلی تورم دچار خطای راهبردی شده و احساس می‌کند با ابزار سیاست‌های انقباضی پولی، کنترل رشد نقدینگی و افزایش نرخ بهره امکان کاهش ماندگار تورم حاصل خواهد شد. درحالیکه به نظرم دچار اشتباه محاسبات و خطا در تشخیص علل شده است. آنچه بنده معتقدم ریشه تورم در اقتصاد ایران، ناترازی‌های اقتصاد کلان هستند.»

وی افزود: «ناترازی‌ها در بنزین، صندوق‌های بازنشستگی، برق و آب و گاز، فرونشست زمین و ناترازی بانکی و اخیرا و مجددا بدلیل سیاست‌های اشتباه ارزی بانک مرکزی، تشدید کسری‌های تجاری و حساب سرمایه، هر کدامیک ریشه‌های تورم در اقتصاد ایران هستند و معتقدم با استامینوفن سیاست پولی نمی‌توان سرطان ناترازی‌های اقتصاد کلان را درمان کرد؛ بنابراین تشدید ناترازی‌های اقتصاد ایران به دلیل تعلل دولت‌های گذشته و این دولت در اصلاحات لازم و بهنگام از یک سو و گسست بخش پولی و واقعی اقتصاد ایران از سوی دیگر موجب شده کنترل تورم با ابزار پولی کفایت نکند و راهگشا نباشد. بالعکس بنظرم اصرار بانک مرکزی بر مسیر طی شده در اختلاف معنی دار ارز نیما و بازار آزاد و افزایش بدون برنامه نرخ بهره موجب خواهد شد ضمن تعمیق رکود در تولید و بازار سرمایه، به تشدید ناترازی‌ها بالاخص کسری‌های تجاری و حساب سرمایه منتج شود. به عبارت دیگر سیاست‌های اشتباه بانک مرکزی در کنترل ماندگار تورم اثری نخواهد داشت و بالعکس به تشدید بخشی از علل تورم منجر خواهد شد.»

ابن استاد دانشگاه در ادامه گفت: «اصولا بانک مرکزی یا باید از سیاست بازار آزاد ارز و راهبرد مداخله در کریدور بازار تبعیت می‌کرد یا اینکه چنانچه اصرار بر سیاست تثبیت ارزی دارد باید لوازم و الزامات این سیاست یعنی مهار قاچاق و واردات غیررسمی، کنترل خروج سرمایه و حکمرانی سفت و سخت ریال را کلید می‌زد و فراهم می‌ساخت، ولی متاسفانه با یک نگاه تک بعدی حرکت کرده و الزامات سیاست تثبیت را نیز فراهم نکرده که همین امر موجب تشدید خروج سرمایه و افزایش کسری تجاری غیرنفتی شده است. از این منظر بنده به دلیل تشدید ناترازی‌های اقتصاد کلان از یک سو و خروج سرمایه و کسری‌های تجاری منبعث از اشتباه سیاستگذاری بانک مرکزی، چندان به اثربخشی این سیاست‌های پولی امیدوار نیستم و تداوم آن را خسارت بار میدانم.»