از نمونه‌های جدی و بارز کم‌آبی در مشهد کم شدن شدید آب در پشت چهار سد مشهد یعنی کارده، دوستی، طرق و ارداک به ویژه نسبت به چهار سال گذشته است که سبب می‌شود مسئولان برای تأمین آب تابستان پیش رو با توجه به قرارگیری چندین مناسبت مهم مذهبی در آن، پروژه‌های انتقال آب به سمت مشهد را با جدیت بیشتری دنبال کنند اما آنچه چالش بزرگ اجرای این طرح‌ها عنوان می‌شود کمبود منابع مالی برای تکمیل آن‌هاست.
مدیرعامل آب منطقه‌ای خراسان رضوی در پاسخ به خبرنگار ما درباره تعداد پروژه‌های انتقال آب به مشهد و اعتبار آن می‌گوید: نیاز آبی شهر مشهد در پیک مصرف 13 هزار و 200لیتر بر ثانیه برآورد شده است. توان تولید منابع در اختیار شرکت آبفای مشهد به غیر از چهار سد ارداک، طرق، دوستی و کارده، شامل چاه‌ها، دو قنات و چشمه حدود 7 هزار و 150 لیتر است که حدود 6 هزار و 50لیتر ناترازی داریم.
محمدعلی نعمت‌نژاد ادامه می‌دهد: برای تأمین این ناترازی 16 پروژه تعریف شده که شامل حفر چاه‌های جدید، مرمت چاه‌های قدیمی و افزایش دبی این چاه‌ها و اتصال چاه‌های دستگاه‌های دولتی و اشخاص به شبکه آب‌رسانی مشهد است تا بتوانیم در پیک مصرف از این چاه‌ها استفاده کنیم.
قصه بی‌سرانجام تأمین مالی
وی ضمن تأکید بر اهمیت این پروژه‌ها در تأمین آب مشهد عنوان می‌کند: برآورد اعتباری این 16 پروژه 4هزار و 400میلیارد تومان اعتبار است که مصوب و ابلاغ شده منتها چالش اعتباری مانند بقیه پروژه‌ها برای این پروژه‌ها نیز وجود دارد، ما پیگیر هستیم این اعتبارات به موقع پرداخت شود تا طبق برنامه زمان‌بندی داده شده پروژه‌ها را وارد مدار کنیم.
نعمت‌نژاد باژپمپ از سطح آب سد دوستی را از منابع مهم تأمین آب در گذر از بحران تأمین آب مشهد در تابستان گذشته می‌داند و درباره تأمین منابع مالی پروژه‌ها شرح می‌دهد: هنوز از مبلغ 4هزار و 400 میلیارد تومان در نظر گرفته شده برای پروژه‌های تأمین ناترازی در سال جاری مبلغی پرداخت نشده است.
در تشریح این مشکل مدیرعامل آبفای مشهد ابتدا وظایف دو شرکت آب منطقه‌ای و آبفا را توضیح می‌دهد و می‌گوید: دو شرکت آب منطقه‌ای و آبفا مسئولیت تأمین آب مشهد را دارند که شرکت آب و فاضلاب مشهد مسئولیت توزیع و رساندن آب به مشترکان را به عهده دارد اما با توجه به شرایط تأمین آب در مشهد، آبفا هم عهده‌دار انجام برخی از پروژه‌هاست.
70 درصد آب شرب مشهد با منابع زیرزمینی تأمین می‌شود
حسین اسماعلیان صرفه‌جویی در مصرف آب از سوی شهروندان را ضروری می‌داند و اضافه می‌کند: در گذشته در مشهد ۵۰درصد آب شرب از طریق سدها تأمین می‌شد که در حال حاضر این عدد به ۳۰درصد رسیده و بقیه آب مورد نیاز از منابع آبی زیرزمینی تأمین می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: سال گذشته وزارت نیرو و مجموعه مدیریت استان فرضی را بر محقق نشدن بارندگی در شرایط نرمال در نظر گرفت و پروژه‌هایی در سطح ملی و استانی برای جبران بخشی از کمبود آب که ناشی از کم شدن حجم ذخیره سدها بود، تعریف کرد و نیمه دوم سال گذشته شروع پروژه‌ها بوده و مهم‌ترین چالش در اجرای این پروژه‌ها بحث تأمین اعتبار است.
اسماعیلیان با اشاره به تلاش‌های انجام شده در زمینه تأمین اعتبار توضیح می‌دهد: در بحث اعتبارات و تأمین نقدینگی تاکنون اتفاقی نیفتاده و به طور جد مجموعه استان و وزارت نیرو پیگیر تزریق این اعتبارات است تا روند اجرای پروژه‌ها سرعت بگیرد و به تدریج پروژه‌های تعریف شده وارد مدار بهره‌برداری شود.
برنامه‌های تأمین آب شرب مشهد
به گفته مدیرعامل آبفای مشهد اتصال ۳۰حلقه چاه دستگاه‌های اجرایی در سال گذشته و ۲۰حلقه چاه دیگر دستگاه‌های اجرایی در سال جاری، بهسازی ۴۰حلقه چاه موجود، جابه‌جایی ۲۰حلقه چاه که از آبدهی کافی برخوردار نیستند و حفر ۳۲حلقه چاه جدید از برنامه‌های مهم در دستور کار شرکت آبفای مشهد است.
وی تأکید می‌کند: همه این پروژه‌ها شروع شده اما به لحاظ پیشرفت فیزیکی متفاوت است؛ برخی روند پیشرفت مناسبی دارند و طبق برنامه پیش می‌روند اما برخی به دلیل مطالبات سنگین پیمانکاران از سرعت لازم برخوردار نیستند که امیدواریم با تزریق اعتبارات سرعت لازم را بگیرد و قابلیت بهره‌برداری در تابستان را ایجاد کنیم.
اسماعیلیان ادامه می‌دهد: پروژه اتصال چاه‌های دستگاه‌های اجرایی حتی اگر عقب‌ماندگی زیادی هم داشته باشد به لحاظ سرعت اجرا، زمان کمی می‌برد و به محض تزریق اعتبارات قابلیت انجام دارد اما بعضی پروژه‌ها شرایطی دارند که اگر پول به موقع نرسد یا دیر برسد به لحاظ زمانی سودمند نیست که پروژه حفر چاه‌های جدید از مواردی است که باید هر چه سریع‌تر اعتبارات آن تخصیص پیدا کند.
مدیرعامل آبفای مشهد یکی از پروژه‌ها را پروژه انتقال آب از غرب مشهد معرفی می‌کند و می‌گوید: این پروژه حدود ۸۰۰میلیارد تومان اعتبار لازم دارد و باید گفت از ۴هزار و 400میلیارد تومان اعتبار مشترک تعریف شده بین آبفا و آب منطقه‌ای، تقریباً 2هزار میلیارد تومان مربوط به آبفاست که حدود 10درصد آن به آبفا پرداخت شده و با توجه به شرایط خاص شهر مشهد استانداری و وزارت نیرو نمایندگان مجلس به طور جد در حال تلاش هستند که این اعتبار اختصاص پیدا کند.
در هفته گذشته و در جلسه هم‌اندیشی سخنگوی صنعت آب کشور با مدیران صنعت آب خراسان رضوی، استادان دانشگاه، نمایندگان تشکل‌های کشاورزی استان و کارشناسان این حوزه که در محل شرکت آب منطقه‌ای خراسان رضوی برگزار شد، وی در پاسخ به خبرنگار ما درباره تأمین منابع مالی پروژه‌های انتقال آب به مشهد عنوان کرد: در بحث بودجه یک ابلاغ اعتبار و یکی هم تخصیص منبع مالی وجود دارد که برای چهار استان که مشکل آب شرب داشتند ابلاغ اعتبار شده است.
دخلی که با خرج نمی‌خواند
عیسی بزرگ‌زاده ادامه می‌دهد: خراسان رضوی سه شرکت مهم در این حوزه دارد که عملکرد خوبی داشته‌اند و هر چند مدیریت مصرف موضوع مهمی است که نیاز به فرهنگ‌سازی دارد اما توانستیم با مدیریت پیک بالای مصرف سال گذشته را سپری کنیم.
وی در پاسخ به این پرسش که منابع اختصاص یافته در حوزه آب چه زمانی به دست مشهد می‌رسد؟ تشریح می‌کند: سازمان برنامه و بودجه ۵۶۵ میلیارد تومان اعتبار برای تنش آبی شهر مشهد اختصاص داده و این قول را می‌دهیم پیش از فصل گرما پروژه‌های اضطراری مشهد به میزانی که تنش آبی مشهد را جواب بدهند وارد مدار شوند که یکی از پروژه‌های ما مدیریت مصرف است و جیره‌بندی
در خصوص آب مشهد به هیچ وجه نخواهیم داشت.
اثر قابل توجه بارندگی اخیر بر سال آبی
با توجه به اهمیت بارندگی‌های پایان هفته گذشته در مشهد، رئیس اداره تحقیقات هواشناسی کاربردی استان خراسان رضوی این بارندگی را قابل توجه می‌داند و می‌گوید: با بارندگی‌های اخیر میزان بارش‌ها در سال آبی جاری به 202/6 میلیمتر رسید که نسبت به دوره بلندمدت 10/3 کاهش دارد.
سیدجواد رسولی میزان بارش دوره بلندمدت را 225/9 میلیمتر عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: میزان بارش‌ها در سال جاری آبی نسبت به سال گذشته 146/2 درصد افزایش یافته است.
لازم به ذکر است تا پیش از بارندگی‌های پایان هفته گذشته، میزان بارندگی سال آبی جاری 159 میلیمتر بوده که نسبت به دوره بلندمدت 28 درصد کاهش داشت که بارندگی‌های اخیر حدود 18 درصد از این اختلاف عدد کاست.
بارش حدود 47 میلمیتری چند روز اخیر امید دوباره‌ای را به دل‌ها برای جبران کمبود منابع آبی انداخت اما همچنان نباید از مدیریت مصرف غافل شد.
بدهی میلیاردی به پیمانکاران
براساس اعلام منابع موثق حدود هزار و 700 میلیارد تومان مجموع بدهی‌های مسجل شده و تعهداتی است که آبفای مشهد به مجموعه تأمین‌کنندگان و پیمانکاران دارد و باید تأکید کرد پیمانکاران، کارخانه‌های تأمین‌کننده وسایلی نظیر لوله و کابل شیرآلات و کارگران آنان صف مقدم تأمین آب مشهد هستند که با این شرایط سخت یاری‌رسانی می‌کنند و تنها انگیزه‌شان را سقایی به زائر و مجاور می‌دانند تا با این شرایط سخت اقتصادی ادامه دهند.
هر چند میزان بارندگی‌ها امیدبخش بوده و شاید ذخیره سدهای مشهد افزایش یابد و کمی پروژه‌های آب‌رسانی به مشهد از حالت اضطرار خارج شود اما وقتی سخنگوی صنعت آب کشور خبر از اختصاص 565میلیارد تومان اعتبار برای رفع تنش آبی مشهد می‌دهد باید گفت این عدد کجا و تنها طلب پیمانکاران و تأمین‌کنندگان از آبفای مشهد کجا؟
خبرنگار: طاهره فجر داودلی
نظر شما