آسیا قاره‌ای با میراث فرهنگی غنی و پتانسیل اقتصادی بسیار بالا است. این قاره خانه برخی از بزرگ‌ترین و سریع‌ترین اقتصادهای جهان است. این امر بازار بزرگی را برای استارتاپ‌ها جهت فروش محصولات و خدمات خود فراهم می‌کند. علاوه بر این، آسیا خانه بسیاری از افراد با تحصیلات عالی و بااستعداد است که مشتاق راه‌اندازی شرکت‌های خود هستند. از هند تا چین، استارتاپ‌ها در سراسر آسیا در حال ظهور هستند و توجه سرمایه‌گذاران جهان را به خود جلب می‌کنند. دلیل دیگر آینده روشن استارتاپ‌های آسیایی این است که جمعیت این قاره جوان است. این ویژگی رشد اقتصادی را برای سال‌های آینده تقویت می‌کند. علاوه بر این، دولت بسیاری از کشورهای آسیایی در حال سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در آموزش و زیرساخت است که باعث رشد استارتاپ‌ها در آینده خواهد شد. همچنین، درهای کشورهای آسیایی به روی سرمایه‌گذاران و استعدادهای خارجی باز شده است. به علاوه زیرساخت‌های توسعه‌یافته و زنجیره تأمین در برخی مناطق، به استارتاپ‌ها برای تولید و توزیع محصولات کمک می‌کند. موفق‌ترین اکوسیستم‌های استارتاپی آسیا، اکوسیستم‌هایی هستند که نه‌تنها هاب فعالیت‌های استارتاپی به شمار می‌آیند؛ بلکه محیط حمایت‌کننده‌ای دارند. سنگاپور، هنگ‌کنگ، پکن، سئول و بنگلور از جمله اکوسیستم‌های موفق استارتاپی آسیا محسوب می‌شوند و آینده روشنی در پیش دارند. این شهرها از محبوب‌ترین مراکز برای فعالیت استارتاپی هستند. دولت آنها اقتصاد توسعه‌یافته‌ای دارد و مشوق‌های مختلفی مانند معافیت‌های مالیاتی و کمک‌های بلاعوض برای استارتاپ‌ها در نظر می‌گیرد. محیط این شهرها بسیار حمایت‌کننده است و استارتاپ‌ها به‌راحتی در آنها رشد می‌کنند. در برخی از این شهرها دولت با سیاست‌های حمایتی، راه‌اندازی و رشد استارتاپ‌ها را تسهیل کرده و زیرساخت‌ها، دسترسی به سرمایه و نیروی کار ماهر را توسعه داده است. همچنین شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد زیادی در آنها وجود دارند که راهنمایی و منابع را برای استارتاپ‌ها فراهم می‌کنند.

عملکرد دولت در موفق‌ترین اکوسیستم‌های استارتاپی آسیا

سنگاپور که رتبه ششم را در اکوسیستم استارتاپی جهان دارد، موفق‌ترین اکوسیستم استارتاپی آسیا محسوب می‌شود و به عنوان کارآفرین‌ترین کشور آسیا رتبه‌بندی شده است. دولت این کشور مزایای متعددی برای استارتاپ‌ها در نظر دارد. اولا محیطی حامی از استارتاپ‌ها ایجاد کرده و برنامه‌های حمایتی متعددی ارائه می‌دهد. ثانیا با توسعه زیرساخت‌ها مثل ارتقاء سیستم حمل‌ونقل، بنادر و فرودگاه‌ها سعی در بهبود زنجیره تأمین دارد. ثالثا سیاست‌های این کشور آن را به خانه تعداد زیادی از شرکت‌های چندملیتی تبدیل کرده است. به علاوه دولت سنگاپور برای صاحبان مشاغل که به دنبال کمک‌های مالی برای راه‌اندازی هستند، چندین طرح دارد که هدف آنها حمایت و تأمین مالی این استارتاپ‌ها است؛ از جمله Startup SG، Startup SG Equity، Startup SG Tech، Startup SG Founder و Startup SG Network. برای مثال، شبکه استارتاپ SG این فرصت را به یک کسب‌وکار جدید می‌دهد تا به اکوسیستم استارتاپ‌های فناوری در سنگاپور دسترسی پیدا کند، ارتباطات خود را گسترش دهد و در مشارکت با استارتاپ‌ها و سرمایه‌گذاران یا شرکای بالقوه پیش‌گام شود. یا Startup SG Founder علاوه بر تأمین سرمایه‌های خطرپذیر، برنامه‌های آموزشی نیز به استارتاپ‌ها ارائه می‌دهد.

موفق‌ترین اکوسیستم‌های استارتاپی در آسیا اکوسیستم‌هایی هستند که در آنها کارآفرینان راه‌های جدیدی برای حل مشکلات قدیمی پیدا می‌کنند. یکی از این اکوسیستم‌ها، همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، هند است. هند خانه بیش از ۱.۳ میلیارد نفر و کشوری با طیف وسیعی از مشکلات است. اکوسیستم استارتاپی دهلی، بمبئی و بنگلور بسیار پررونق هستند و توسط تعداد فزاینده‌ای از شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد حمایت می‌شوند. بنگلور اغلب به عنوان سیلیکون‌ولی هند شناخته می‌شود. این شهر منابع، دانشگاه، نیروی کار ارزان، شرکت‌های فناوری و استارتاپ‌های بسیاری دارد. یکی دیگر از مزایای کلیدی بنگلور نزدیکی آن به دیگر شهرهای بزرگ هند مانند بمبئی و دهلی است. این امکان دسترسی استارتاپ‌ها به بازار داخلی بزرگ را فراهم می‌کند.

یکی از چالش‌هایی که صحنه استارتاپ هند با آن مواجه است، عدم دسترسی به سرمایه است. بسیاری از کارآفرینان هندی قادر به دریافت بودجه لازم برای راه‌اندازی کسب‌وکار خود نیستند، زیرا سرمایه‌گذاران خطرپذیر زیادی در هند وجود ندارند که مایل به سرمایه‌گذاری روی استارتاپ‌های مرحله اولیه باشند. چالش دیگر،، بوروکراسی این کشور است. راه‌اندازی یک کسب‌وکار در هند می‌تواند یک فرایند بسیار پیچیده و زمان‌بر باشد چون قوانین و مقررات زیادی وجود دارد که مشاغل باید از آنها پیروی کنند. هر چند از سال ۲۰۱۶ اصلاحات نظارتی متعددی برای تقویت اکوسیستم استارتاپی در هند اعمال شده است. بر اساس این اصلاحات، استارتاپ‌ها در هند می‌توانند از تخفیف ۸۰ درصدی برای ثبت اختراع و ۵۰ درصد تخفیف برای ثبت علامت تجاری در مقایسه با سایر مشاغل بهره‌مند شوند. دولت با اصلاح قوانین راه‌اندازی و همین‌طور پایان‌دادن به کسب‌وکار را تسهیل کرده است. هدف این اصلاحات تقویت اکوسیستم نوآوری، افزایش سهولت کسب‌وکار و ایجاد کسب‌وکارهای موفق است. علاوه بر اصلاحات قانونی، ۱۶ وزارتخانه طرح‌هایی برای ارتقای استارتاپ‌ها دارند. وزارت بازرگانی و صنعت و وزارت علوم و فناوری چندین طرح برای حمایت از استارتاپ‌ها و تشویق نوآوری اجرا کرده‌اند. این طرح‌ها حمایت مالی، فنی، زیرساختی و نظارتی ارائه می‌دهند. یکی دیگر از اکوسیستم‌های استارتاپی نویدبخش آسیا، اکوسیستم استارتاپی چین است. چین کشوری با بیش از ۱.۴ میلیارد نفر جمعیت و دارای چالش‌های متعدد است. با این حال در این کشور فرصت‌های زیادی وجود دارد. برای مثال شنژن که اغلب به عنوان سیلیکون‌ولی چین شناخته می‌شود، خانه تعداد زیادی شرکت فناوری و استارتاپ و همچنین تعداد فزاینده‌ای از شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر و شتاب‌دهنده‌ها است. یکی از دلایل کلیدی که چرا شنژن چنین بستری برای استارتاپ‌ها است، در دسترس بودن استعدادها و منابع است. این شهر تعدادی دانشگاه و مؤسسات تحقیقاتی و همچنین تعداد زیادی کارگر مهاجر دارد که مایل به کار با دستمزد نسبتا پایین هستند. دولت چین برای تشویق نوآوری و کمک به استارتاپ‌ها، سازمان‌ها و برنامه‌های زیادی را راه‌اندازی کرده است. اهداف این طرح‌ها تشویق توسعه اقتصادی، نوآوری فنی و ایجاد شغل است. برای مثال دولت چین «صندوق‌های سرمایه‌گذاری تحت رهبری دولت» را برای حمایت از استارتاپ‌های با فناوری پیشرفته و پرکردن شکاف‌های مالی آنها از طریق سرمایه‌های دولتی و خصوصی ایجاد کرده است. اقدام دیگر دولت چین برای تشویق نوآوری و کارآفرینی، کاهش بار مالی بر روی استارت‌آپ‌ها از طریق قوانین مالیاتی است. چین با کاهش نرخ مالیات‌بردرآمد شرکت‌ها، معافیت‌های مالیاتی بر ارزش‌افزوده و مزایای هزینه‌های تحقیق و توسعه به رشد استارتاپ‌ها کمک می‌کند. صندوق‌های توسعه ملی صنایع نوظهور نیز توسط دولت چین برای ترویج رشد مبتنی بر نوآوری در بخش‌هایی مانند تولید بیوتکنولوژی، انرژی‌های نو و فناوری اطلاعات ایجاد شده‌اند. با کمک این تأمین مالی، کارآفرینان می‌توانند پیشرفت‌های علمی را به محصولات و خدمات مفید تبدیل کنند.

اما یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که اکوسیستم استارتاپی چین با آن مواجه است، سانسور اینترنت در این کشور است. این امر استارتاپ‌ها را برای عرضه محصولات و خدمات خود به بازار چین با مشکل مواجه می‌کند. عملکرد دولت نسبت به اینترنت در این کشور باعث می‌شود اکوسیستم استارتاپی به‌سختی با جهان تعامل داشته باشد. اینترنت جهانی و آزاد از پایه‌های اصلی رشد و توسعه اکوسیستم استارتاپی به شمار می‌رود و نبود آن مشکلات زیادی به وجود می‌آورد. چالش دیگری که اکوسیستم استارتاپی این کشور دارد، زبان است. بسیاری از استارتاپ‌های چینی برای برقراری ارتباط با مشتریان و شرکای بالقوه‌ای که به زبان ماندارین صحبت نمی‌کنند مشکل دارند.

آینده اکوسیستم‌های استارتاپی آسیا

آسیا و اقیانوسیه خانه برخی از پرجمعیت‌ترین و پویاترین کشورهای جهان است. پس جای تعجب نیست که این منطقه همچنین خانه تعداد فزاینده‌ای از استارتاپ‌ها و اکوسیستم‌های کارآفرینی باشد. در سال‌های اخیر شاهد ظهور یونیکورن‌های زیادی در این منطقه بوده‌ایم؛ شرکت‌هایی که قبل از عرضه عمومی، ارزششان به بیش از یک میلیارد دلار رسیده است. برخی از این شرکت‌ها عبارت‌اند از علی‌بابا (رهبر تجارت الکترونیک) یا پیام‌رسان لاین. دلیل ظهور این یونیکورن‌ها را تا حد زیادی می‌توان به افزایش تعداد شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد و همچنین افزایش دسترسی به سرمایه و سرمایه‌گذاران خطرپذیر دانست. نیروی کار پیشرفته و تحصیل‌کرده، جمعیت زیاد و جوان، طبقه متوسط رو به رشد، اقتصادهای بزرگ و حمایت قوی دولت از دیگر پتانسیل‌های این منطقه به شمار می‌آیند. با وجود این عوامل انتظار می‌رود اکوسیستم استارتاپی آسیا رشد زیادی کند. همان‌طور که استارتاپ‌های آسیایی به شتاب خود ادامه می‌دهند، توجه بیشتری را از سوی سرمایه‌گذاران و رسانه‌ها به خود جلب می‌کنند.

یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های اکوسیستم استارتاپی آسیا، تنوع صنایعی است که در حال تحول هستند. از فین‌تک و تجارت الکترونیک گرفته تا مراقبت‌های بهداشتی و تحویل غذا، استارتاپ‌ها در طیف وسیعی از صنایع نوآوری می‌کنند. این تنوع یک نقطه قوت است، زیرا به استارتاپ‌ها اجازه می‌دهد تا از بازارهای مختلف استفاده کنند و نیازهای مختلف را برآورده سازند. یکی دیگر از روندهای مورد توجه در این قاره افزایش میزان همکاری‌های فرامرزی است. با ظهور دیجیتال نومد و سهولت سفر و ارتباطات، استارتاپ‌ها به طور فزاینده‌ای با شرکایی از دیگر کشورها همکاری می‌کنند.

اما چه چیزی صحنه استارتاپ آسیا را نویدبخش می‌کند؟

همان‌طور که قبلا اشاره شد طبقه متوسط رو به رشد از عوامل مهم رشد اکوسیستم استارتاپی در آسیا است. در واقع یکی از مهم‌ترین محرک‌های رونق استارتاپ‌های آسیا، طبقه متوسط رو به رشد این منطقه است. با افزایش درآمد و بهبود استانداردهای زندگی، افراد بیشتری به کارآفرینی به عنوان راهی برای دستیابی به اهداف خود روی می‌آورند. این طبقه متوسط رو به رشد نیز به طور فزاینده‌ای تحصیل‌کرده و به روندهای جهانی متصل شده است. آنها با مدل‌ها و فناوری‌های کسب‌وکار غربی آشنا هستند و مایل‌اند آنها را در کسب‌وکار خود به کار گیرند. عامل دیگر نیز سیاست‌های مطلوب دولت است. در بسیاری از کشورهای آسیایی، سیاست‌های دولت از کارآفرینی حمایت می‌کند. این حمایت شامل موارد زیادی از معافیت‌های مالیاتی و یارانه‌ها، تا برنامه‌های آموزشی و مراکز رشد می‌شود. چنین سیاست‌هایی اغلب برای جذب سرمایه‌گذاری و استعدادهای خارجی و همچنین تشویق به رشد استارتاپ‌های داخلی طراحی می‌شوند. در نتیجه، آنها محیطی عالی برای رشد استارتاپ‌ها فراهم می‌کنند.

یکی دیگر از دلایل رشد اکوسیستم استارتاپی آسیا، منابع عظیم این منطقه است. از نیروی کار کم‌هزینه گرفته تا سرمایه فراوان، مزایای زیادی برای مشاغل به وجود می‌آورند. علاوه بر این، بسیاری از کشورهای آسیایی نیز میزبان تعداد زیادی از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی هستند. این امر باعث می‌شد هیچ کمبودی در نیروی کار ماهر وجود نداشته باشد. عامل مهم دیگر اشتهای فزاینده برای ریسک است. در گذشته، آسیایی‌ها معمولا در مورد تجارت ریسک‌گریز بودند. اما این ویژگی آنها به سرعت در حال تغییر است. این اشتهای فزاینده برای ریسک به رشد صحنه استارتاپی آسیا دامن می‌زند و توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب می‌کند. در نهایت باید اشاره کرد فرهنگ‌های آسیایی سابقه طولانی در نوآوری دارند. از اختراعات باستانی مانند باروت و کاغذ گرفته تا شگفتی‌های فناوری مدرن مانند گوشی‌های هوشمند، آسیایی‌ها همیشه در خط مقدم ایده‌های جدید بوده‌اند. این فرهنگ نوآوری در اکوسیستم استارتاپی امروزی آسیا همچنان زنده است و این یکی از مواردی است که منطقه را برای کارآفرینان بسیار هیجان‌انگیز می‌کند.