شفقنارسانه_ یک کارشناس و مدرس سواد رسانه ای می گوید: حکمرانی دیجیتال -به معنای استاندارد- در کل دنیا به خوبی پیاده می شود، ولی در کشور ما نتوانسته اجرا شود. نگاه سلیقه ای و سلبی و نگاه دستوری در این زمینه حاکم است. اگر نگاه حکمرانی دیجیتال با ویژگی هایش و با رویکرد امنیت خانواده به ویژه کودک و نوجوان حاکم شود، قطعا کسی با آن مخالفت نخواهد کرد.  کما اینکه در کل دنیا این اتفاق افتاده و هیچ مخالفتی با آن نمی شود. در واقع کودک و نوجوان در برابر دنیای رسانه ای با محدودیت هایی روبرو است که برای سلامت روح و جسم اش لازم است.

مریم محبی کارشناس و مدرس سواد رسانه ای با اشاره به محدودیت سنی برای گروه کودکان و نوجوانان در فضای مجازی در دنیا به شفقنا می گوید: برای هر گروه سنی باید قاعده و قانون خاص خودشان را در نظر گرفت. مثلا برای کودکان زیر ۷سال باید قانون خاص این سن را در نظرداشت. از ۱۶ سالگی این قاعده را داریم که فرزندان به مرور device هایی را در اختیار داشته باشند، البته تا ۱۸ سالگی نمی توانند به این ابزار‌ها مالکیت داشته باشند. یعنی فرزند در جریان خواهد بود که این موبایل و سیم کارت برای او نیست و هر زمان والدین صلاح بدانند بر او نظارت خواهند داشت و از او ابراز دیجیتال را می گیرند.

او ادامه می دهد: برخی کشورها قانون ۱۴ سال را در نظر می گیرند و بعضی دیگر قانون ۱۶ سال اما بیشتر توافق هایی موجود بر سر زیر ۱۴ سال است که با محدودیت جدی و ممنوعیت کودک و نوجوان در شبکه های اجتماعی روبرو است و باید سن اش بالاتر باشد. مهم ترین دلیل این محدودیت و ممنوعیت امنیت و مسائل اخلاقی برای کودکان و نوجوانان است.

این پژوهشگر حوزه رسانه با انتقاد به نوع برخورد با فرزندان در فضای مجازی می گوید: در کشور ما متأسفانه این قاعده وجود ندارد و ماجرای کرونا این مساله را به مراتب بیشتر کرد. البته این چالش محدود به کشور ما نمی شود و چالشی است که کل دنیا با آن مواجه است. برخي توانستند حکمرانی دیجیتال خوبی پیاده کنند و فضای امنی در این سال ها ایجاد کردند.

محبی توضیح می دهد: برخی کشورها هم مثل ما دچار ولنگاری اند. هر چند صحبت از فیلترینگ می شود، اما حکمرانی دیجیتال به معنای استاندارد که در کل دنیا به خوبی پیاده می شود، در کشور ما نتوانسته اجرا شود. نگاه سلیقه ای و سلبی و نگاه دستوری در این زمینه حاکم است.

او تاکید می کند: اگر نگاه حکمرانی دیجیتال با ویژگی هایش و با رویکرد امنیت خانواده به ویژه کودک و نوجوان حاکم شود، قطعا کسی با آن مخالفت نخواهد کرد.  کما اینکه در کل دنیا این اتفاق افتاده و هیچ مخالفتی با آن نمی شود. در واقع کودک و نوجوان در برابر دنیای رسانه ای با محدودیت هایی روبرو است که برای سلامت روح و جسم اش لازم است.

محبی یادآور می شود: ماجرای کرونا سن در اختیار داشتن ابزار دیجیتال را پایین آورد و نکته مهمی که در این فضا برای سلامت دیجیتال کودک ما پیشنهاد دادیم-و تاکید الان ما هم همچنان این است- اگرچه سخت و هزینه بر است، ولی والدین تا جای ممکن از کامپیوتر یا لپ تاپ استفاده کنند.  چرا که موبایل به مرور حریم خصوصی و استفاده فردی برای آدم ها ایجاد می کند که این اتفاق در device های بزرگتر اتفاق نمی افتد.

او ادامه می دهد: همچنین توصیه می کردیم میز دیجیتال در منزل داشته باشند کما اینکه این توصیه را هم الان داریم. در این میز فضایی است که اعضای خانواده ابزارهای دیجیتال خود را بر حسب نیاز استفاده می کنند و بر روی این میز می گذارند.  عمدتا هم باید در فضای عمومی خانه باشد و فرزندان از ابزارهای بزرگتر و همراه با نظارت والدین  استفاده کنند.

این مدرس سواد رسانه ای می گوید: متاسفانه آگاهی بخشی از سمت مسئولان وجود ندارد و معتقدیم در این زمینه سواد و دانش کافی در بدنه جامعه تزریق نشده و بدنه جامعه دچار ضعف در زمینه سواد رسانه ای است. حتی مفهوم سواد رسانه ای دستخوش سواستفاده قرار گرفته است و بیشتر به سمت بازاری شدن رفته است.

او چندین پیشنهاد راهبردی را در این زمینه به والدین ارائه می دهد و می گوید: زمانیکه ابزار دیجیتال را از کودک و فرزند خود می گیریم حتما نیاز به جایگزین دارد. نمی توان به یکباره و بدون جایگزینی این کار را کرد. جایگزینی جذاب که باید در دنیای حقیقی رخ دهد. باور کیند آدم ها همچنان ارتباطات حقیقی را دوست دارند. اگر ارتباطات خوبی بین والد و فرزند داشته باشیم، حتما کودک و نوجوان هم در این‌مسیر قرار خواهند گرفت. اگر این رابطه را نداریم روابط میان فردی حتما اصلاح شود و فردی امین و قابل اطمینان برای فرندان مان باشیم. آنوقت می توان به سمت قانون گذاری به ویژه برای نوجوان بروید. قانون گذاری چند بعد دارد هم‌مدیریت مصرف دیجیتال به لحاظ زمانی دارد که باید دسته بندی باشد و هم کیفیت این فضا را با هم بسنجیم.

محبی توضیح می دهد: مثلا در همان ابتدا یک سری کارکرد برای رسانه تعریف می کنیم و این می تواند برای دیگر ابزارهای دیجیتال هم عمومیت پیدا کند. کارکرد سرگرمی، آموزشی، کارکرد خبری، و کارکرد ….با فرزند به یک‌جمع بندی می رسیم و اول درباره نیازهایشان صحبت می کنیم. اغلب نوجوانان به کارکرد سرگرمی تمایل دارند. والدین ضمن اینکه ابزارهای سرگرمی را در دنیای واقعی فراهم می کنند، باید فضا برای تعامل با گروه همسالان و تایمی را برای مصرف دیجیتال در نظر بگیرند. مصرف دیجیتال ترسناک نیست به شرط اینکه ما درک درستی از این فضا داشته باشیم و بتوانیم همراهی خوبی با فرزند داشته باشیم. برنامه ریزی و همراهی والد و فرزند بر حسب نیاز و تمایل، بسیار مهم است. باید نوع کارکرد را از ابتدا تعیین و همراهی کنید که به مرور و به طور غیر مستقیم به فرزندان مسیر را نشان دهیم تا از هرزگردی در این فضا دور شوند.

محبی با تاکید بر شناسایی نیاز نوجوانان می گوید: والدین باید سلیقه های مختلف را در نظر بگیرند  و باید به آن‌نیاز احترام بگذارند.  مثلا اگر فرزند من به  عکاسی علاقه دارد به او بگوییم  چقدر صفحات خوبی در فضای مجازی برای آموزش وجود دارد و با هم این صفحات را پیدا می کنیم. حتی حمایتگری کنیم و از دوست و آشنا پرس و جو کنیم تا نیازمندی ها فرزند به سرانجامی برسد. در اینجاست که کودک حمایتگری شما را درک می کند و به شما اعتماد بهتری می کند. پس مسیر را به نوجوان نشان می دهیم که هدفمند باشد.

او ادامه می دهد: بعد از یادگیری آن‌ مهارت را عملیاتی کنیم  و از مهارت بهره ببریم و این را از فرزند بخواهیم اینجاست که همراهی تاثیر می گذارد. نوجوانی دورانی است که والدین باید مسیر بدهند. پس در ابتدا باید به فکر برقراری اعتماد بین والد و فرزند باشیم و بعد قانون گذاری درباره رفتن به فضای مجازی داشته باشیم و تعیین  تنبیه و پاداش  و حد و مرز می گذاریم . باید به فرزند یادآور شد که نیازی به اشتراک گذاری لحظات خصوصی نیست و یا اینکه از هر لحظه زندگی نباید عکس و فیلم گذاشت  و تمام این موارد را شفاف به فرزند بگوییم. درباره خرید اینترنتی هشدارهای لازم را بدهیم و اینکه  بدون اجاره والد خرید نکند، چون ممکن است در دام فیشینگ بیافتد. پس  امنیت دیجیتال را با هم بالا ببریم. حتی اگر قدم کجی دیدیم هشیارانه و آگاهانه صحبت کنیم و هشدار بدهیم که این تصاویر حقیقی نیستند.  در این مسیر کسب اطلاعات و دانش و ارتقای سواد رسانه ای برای والدین و همراهی کودک و اعتماد متقابل و قانون گذاری و از همه مهم تر نشان دادن مسیر بسیار اهمیت دارد.