به نظر می رسد سیاست های دولت بایدن در رابطه با ایران هر روز بیش از گذشته پر تناقض و مبهم می شود. آمریکا از سویی به خاورمیانه و خلیج فارس سلاح می فرستد و از سوی دیگر، برخی تحریم های ضد ایرانی خود را تعلیق می کند. هدف بایدن و دولتش از پیگیری این سیاست چیست؟

سیاست چماق و هویچ از نوع بایدنی

متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده روز گذشته در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه «آیا معافیت ۱۲۰ روزه جدیدی برای عراق جهت پرداخت پول برق ایران صادر شده است؟»، پاسخ داد: ما معافیت پرداخت پول برق را برای بیستمین بار تمدید کردیم و دوباره به عراق اجازه دادیم تا هزینه واردات برق را به حساب‌های محدودشده ایران در بانک تجارت عراق واریز کند. تنها نکته متفاوت این مجوز این است که دامنه معافیت را برای اجازه انتقال وجه از حساب‌های محدودشده در عراق به حساب‌های محدودشده در بانک‌های ثالث منتخب نیز گسترش می‌دهد

این نخستین بار است که آمریکا اجازه می‌دهد چنین پولی به حساب‌هایی در بانک‌هایی به جز بانک‌های عراق پرداخت شود و همین امر، باعث تعجب بسیاری از رسانه ها شده است.

از سوی دیگر، به گزارش رسانه های آمریکایی از جمله پولیتیکو، ارتش آمریکا اعلام کرده در بحبوحه افزایش تنش ها با ایران، تفنگداران دریایی و کشتی های جنگی بیشتری را به آب های خاورمیانه می فرستد. لوید آستین، وزیر دفاع، با اشاره به تلاش‌های اخیر ایران برای توقیف کشتی‌های آمریکایی در منطقه، دستور استقرار یک واحد اعزامی تفنگداران دریایی و یگان MEU به منطقه را صادر کرد. یک MEU معمولاً شامل حدود ۲ هزار تفنگدار دریایی است که با سه کشتی جنگی آبی - خاکی به محل ماموریت خود منتقل می شوند.

این اعلامیه چند روز پس از آن منتشر شد که پنتاگون جت های جنگنده F-35 و F-16 و همچنین ناوشکن USS Thomas Hudner را به آب‌های جنوبی اعزام کرد.

سرگیجه بایدن در رابطه با ایران

دو سیاست کاملا متناقض در دستور کار دولت جو بایدن قرار گرفته است. بایدن از یک سو سعی دارد با بازگذاشتن روزنه های تحریمی، درهای مذاکره را باز نگه داشته و مانع از افزایش غنی سازی ایران شود و از سوی دیگر، در تلاش است که با ارسال سلاح به منطقه، در دل ایران ترس انداخته و نشان دهد هنوز عزمی برای ترک خلیج فارس و دریای عمان ندارد.

بایدن با پیگیری سیاست "چماق و هویج" در تلاش است که هم از بحرانی شدن روابط ایران و آمریکا جلوگیری کند و هم فشارها را بر ایران حفظ کند. این سیاست که برخی از آن، با عنوان طرح c یاد می کنند (اینجا بخوانید)، راهی میانه است که نه به سیاست اوباما شباهت دارد و نه شبیه سیاست ترامپ است.

این سیاست از زمان روی کار آمدن بایدن و به خصوص از زمان تغییر دولت در ایران، پیش گرفته شده و تا کنون، جز ایجاد فضای تعلیق هیچ ثمره ای نداشته است (درباره فضای تعلیق اینجا بخوانید). سیاست یک بام و دو هوای دولت بایدن هم درهای مذاکرات هسته ای را بسته و هم مانع از برداشته شدن تحریم ها شده و اگرچه تلاش داشته جلوی بحران را بگیرد اما تقریبا همه را در آمریکا و بیرون آن ناراضی کرده است.

جمهوری خواهان سخت منتقد سیاست خارجه بایدن هستند و تلاش دارند با محکوم کردن بلینکن و تیم دیپلماسی بایدن، مانع از تداوم این سیاست شوند. منتقدان معتقدند سیاست بایدن نه سختگیرانه است و نه معتدل. این سیاست هیچ هدف مشخصی ندارد و فقط در تلاش است که چگونگی رابطه با ایران را به آینده موکول کند. منتقدان معتقدند بایدن و بلینکن در مورد ایران و کل خاورمیانه دچار نوعی سرگیجه شده اند. آنها هیچ تصور روشنی از آینده، مذاکرات، محدودیت های هسته ای و... ندارند و به همین دلیل، نرمش و سخت گیری آنها نیز بی معنا و غیر سازنده است.

لازم به ذکر است که بایدن با ادعای احیای برجام و بازگشت آمریکا به این توافق بین المللی روی کار آمد. با این حال، از سال ۲۰۲۰ تا کنون، واشنگتن هر روز بیشتر از دیروز از میز مذاکرات دور شده است. گفتگوهای مقامات ایران و غربی ها به نتیجه نرسیده و با تعلیق رابرت مالی، عملا درهای گفتگو برای مدت نامعلومی بسته شده اند.

به نظر می رسد هدف بایدن در شرایط فعلی، جلوگیری از بحرانی شدن اوضاع و نیز جلوگیری از افزایش درصد غنی سازی سانتریفیوژهای ایران است. بایدن سعی دارد فضای تعلیق را تداوم بخشد تا شاید با شروع دولت دومش بتواند تصمیمی عملی و جدی در رابطه با برجام و ایران بگیرد و سیاست آمریکا را در این رابطه مشخص و عینی سازد.